Vecherniy zvon (Levitan)
|
| Vecherniy zvon |
| Isaak Levitan, 1892-yil |
| kartina |
| 87 × 107,6 sm |
| Tretyakov galereyasi |
"Vecherniy zvon" — (ruscha: Вечерний звон) rus rassomi Isaak Levitan (1860-1900) tomonidan 1892-yilda manzara janrida ishlangan rasm. Tretyakov Davlat galereyasiga tegishli. Hajmi — 87×107,6 sm[1] (baʼzi manbalarga koʻra: 87,5×109 sm[2]).
Rasmda daryoning burilishida joylashgan va kechki quyosh nurlari tushib turgan monastir tasvirlangan[3]. Baʼzi tadqiqotchilar „Vecherniy zvon“ asarini 1890-yilda ishlangan „Sokin maskan“ rasmining bir varianti sifatida koʻrishadi[4][5].
Levitan 1892-yilda „Vecherniy zvon“ kartinasi ustida ishlagan[4]. 1892-yilning dekabr oyida tuval Sankt-Peterburgga yuborildi. Soʻngra 1893-yil Chikagodagi Butunjahon koʻrgazmasiga yuborildi[6][7], u yerda „Monastir pod prazdnik“ nomi ostida namoyish etildi[1][8]. Keyinchalik, rasm faylasuflar — Ratkov-Rojnovning oilaviy kolleksiyasiga[9] va 1918-yilda u Tretyakov galereyasiga topshirildi[1].
Sanʼatshunos Aleksey Fedorov-Davydovning yozishicha, „Vecherniy zvon“ asarida Levitan tasvirning umumiyligi va birligi, umuman qismlarning uygʻunligi taassurotiga erishishga muvaffaq boʻlgan[4].
Sanʼatshunos Vladimir Petrovning soʻzlariga koʻra: „Levitanning eng yaxshi, badiiy jihatdan mukammal asarlaridan biri“[10].
Rasmning tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Rasm ustida ishlash[tahrir | manbasini tahrirlash]
Botayotgan quyosh nurlari ostida monastirning koʻrinishini aks ettiruvchi rasmni yaratish gʻoyasi Levitanga 1887-yilda Zvenigorod yaqinidagi Slobodkada yashagan vaqtida, quyosh botganda Savvino-Storojevskiy monastirini tomosha qilganida paydo boʻlgan.
Ikki yil oʻtgach, Levitan rasmlar uchun yangi motivlarni izlab Yuryevetsga bordi va undan unchalik uzoq boʻlmagan joyda u kichkina monastirni koʻrdi. Bu esa uning ushbu manzarani chizish istagini jonlantirdi[11].Levitan 1892-yilda „Girdobda“ kartinasi ustida ishlashni tugatgandan soʻng „Vecherniy zvon“ rasmini yaratdi[4].
Yaratilgandan keyin[tahrir | manbasini tahrirlash]
1892-yil dekabrda „Vecherniy zvon“ kartinasi „Vid monastirya nakanune prazdnika“ nomi ostida Sankt-Peterburgga, Badiiy akademiyaga, 1893-yil Chikagodagi Butunjahon koʻrgazmasiga yuborildi[6][7]. Tuval Chikagoda „Monastir pod prazdnik“[1][8] (inglizcha: A convent on the eve of a holiday) nomi bilan koʻrgazmaga qoʻyilgan[12].
Keyinchalik, kartinani faylasuflar — Ratkov-Rojnovning oilaviy kollektsiyasida, 1918-yilda — Zinaida Ratkova-Rojnovaning kollektsiyasida edi. 1918-yilda Zinaida Vladimirovna Rossiyani tark etib, Tretyakov galereyasiga bir qator sanʼat asarlarini sovgʻa qildi[9]. Ular orasida Levitanning „Vecherniy zvon“ asari ham bor edi[1].
Koʻrgazmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
"Vecherniy zvon" kartinasi bir qator koʻrgazmalarda namoyish etildi:
- 1938-yilda Moskvadagi Tretyakov galereyasida;
- 1939-yilda Leningraddagi Rossiya Davlat muzeyida boʻlib oʻtgan Levitanning shaxsiy koʻrgazmalarida;
- Shuningdek, Levitanning yubileyiga bagʻishlangan yubiley koʻrgazmasida;
- Rassom tavalludining 100 yilligi 1960-1961-yillarda Moskva va Leningradda oʻtkazilgan koʻrgazmada[1][1];
- 1971-1972-yillarda tuval „Sayohat sanʼati koʻrgazmalari uyushmasi“ning 100 yilligiga bagʻishlangan „Tretyakov galereyasida sayohatchilar“ va „Sayyohlarning manzaralari“ koʻrgazmalarida[1][1][1];
- 1988-yilda rasm Moskva, Gannover va Visbadenda boʻlib oʻtgan „Rossiya badiiy madaniyatining 1000 yilligi“ koʻrgazmasida[1][1];
- 2010-yilning oktabridan 2011-yilning martigacha Yangi Tretyakov galereyasida boʻlib oʻtgan Levitan tavalludining 150 yilligiga bagʻishlangan yubiley koʻrgazmasida namoyish etilgan[13].
Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]
"Вечерний звон" rasmida daryoning burilish joyida joylashgan va kechki quyosh nuri tushib turgan monastir tasvirlangan. Monastir kuzgi oʻrmon bilan oʻralgan, bulutlar osmon boʻylab suzib yuradi — bularning barchasi sokin oqayotgan daryoning yuzasida aks etadi[3].
Qirgʻoq yaqinida qayiqlar va kichik koʻprik bor. Daryo boʻylab odamlar qayiqda suzib yuradi. Daryoning narigi qirgʻogʻidagi monastir binolari „Tixoy obitel“da tasvirlangan binolarga oʻxshaydi. Yoʻl daraxtlar ichida gʻoyib boʻlmaydi, aksincha toʻgʻridan-toʻgʻri monastir darvozasiga olib boradi[4].
Sanʼatshunos Serafim Drujininning soʻzlariga koʻra, kartina „yengil tinch tuygʻu“ bilan singdirilgan[14].
Shuningdek[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Isaak Ilyich Levitanning rasmlari roʻyxati
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 Каталог ГТГ, т. 4, кн. 1 2001.
- ↑ „Левитан Исаак Ильич — Вечерний звон“ (HTML). Государственная Третьяковская галерея — www.tretyakovgallery.ru. 2020-yil 18-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 23-iyul.
- ↑ 3,0 3,1 В. А. Петров 2000.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 А. А. Фёдоров-Давыдов 1966.
- ↑ В. А. Прытков 1960.
- ↑ 6,0 6,1 И. И. Левитан 1956.
- ↑ 7,0 7,1 И. И. Левитан 1966.
- ↑ 8,0 8,1 А. С. Соколов 2006.
- ↑ 9,0 9,1 В. В. Булдакова 2007.
- ↑ В. А. Петров 1992.
- ↑ Page Andoza:Шаблон:Comment/styles.css has no content.Л. П. Смирнов. „Левитан в Плёсе — Исторический очерк по документам, печатным материалам и семейным воспоминаниям“ (HTML). lib.kostromka.ru. 2021-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 26-iyul.
- ↑ World's Columbian exposition 1893.
- ↑ „Исаак Левитан. К 150-летию со дня рождения“ (HTML). Музеи России — www.museum.ru. 2017-yil 4-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 25-iyul.
- ↑ С. Н. Дружинин 1987.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Page Andoza:Шаблон:Comment/styles.css has no content.Булдакова В. В. „Neustannaya slujba obщestvu: bejanitskaya vetv dvoryanskogo roda Filosofovix“,. Dvoryanskie rodi Pskovskoy gubernii. Materiali 1-y oblastnoy nauchno-prakticheskoy konferensii, Pskov, 2007 — 74—80 bet. Page Andoza:Шаблон:Comment/styles.css has no content.Булдакова В. В. „Neustannaya slujba obщestvu: bejanitskaya vetv dvoryanskogo roda Filosofovix“,. Dvoryanskie rodi Pskovskoy gubernii. Materiali 1-y oblastnoy nauchno-prakticheskoy konferensii, Pskov, 2007 — 74—80 bet.
- Page Andoza:Шаблон:Comment/styles.css has no content.Дружинин С. Н.. O russkoy i sovetskoy jivopisi. Andoza:Л.: Xudojnik RSFSR, 1987.
- Левитан И. И.. Письма, документы, воспоминания. M.: Iskusstvo, 1956.
- Page Andoza:Шаблон:Comment/styles.css has no content.Петров В. А.. Isaak Ilich Levitan, Russkie jivopissi XIX veka. СПб.: Xudojnik Rossii, 1992. ISBN 5-7370-0212-8.
- Page Andoza:Шаблон:Comment/styles.css has no content.Петров В. А.. Isaak Levitan, Mastera jivopisi. M.: Beliy gorod, 2000. ISBN 5-7793-0250-2.
- Поспелов Г. Г. „Мотив «приюта» в искусстве конца XIX — начале XX века“,. Русское искусство XIX века. M.: Iskusstvo, 1997 — 255—261 bet. ISBN 5-210-00921-1.
- Page Andoza:Шаблон:Comment/styles.css has no content.Пророкова С. А.. Levitan, Жизнь замечательных людей. M.: Molodaya gvardiya, 1960.
- Page Andoza:Шаблон:Comment/styles.css has no content.Прытков В. А.. Isaak Ilich Levitan. K 100-letiyu so dnya rojdeniya. M.: Советский художник, 1960.
- Page Andoza:Шаблон:Comment/styles.css has no content.Соколов А. С. {{{заглавие}}}. — ISBN 978-5-288-04232-4.
- Фёдоров-Давыдов А. А.. Исаак Ильич Левитан. Жизнь и творчество. M.: Iskusstvo, 1966.
- Фёдоров-Давыдов А. А. „И. И. Левитан“,. Русское и советское искусство. Статьи и очерки. M.: Iskusstvo, 1975 — 523—539 bet.
- Page Andoza:Шаблон:Comment/styles.css has no content.Фиала В.. Russkaya jivopis v sobraniyax Chexoslovakii. Andoza:Л.: Xudojnik RSFSR, 1974.
- Государственная Третьяковская галерея — каталог собрания. M.: Krasnaya ploщad, 2001. ISBN 5-900743-56-X.
- Исаак Ильич Левитан. Документы, материалы, библиография. M.: Iskusstvo, 1966.
- World's Columbian exposition 1893. Chicago. Catalogue of the Russian section. Saint Petersburg: Imperial Russian Commission, Ministry of Finances, 1893.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „Vecherniy zvon“ v baze dannix Tretyakovskoy galerei
- „Левитан Исаак Ильич — Вечерний звон. 1892“ (HTML). www.art-catalog.ru. Qaraldi: 2020-yil 30-noyabr.