Vladimir Bonch-Bruyevich
| Vladimir Dmitriyevich Bonch-Bruyevich | |
|---|---|
 Vladimir Dmitriyevich Bonch-Bruyevich 1905-yil | |
| Maʼmuri Xalq Komissarlari Kengashi | |
|
Mansab davri 1917-yil 14-noyabr – 1920-yil 4-dekabr | |
| Oʻtmishdoshi | Lavozim oʻrnatilgan |
| Vorisi | Nikolai Gorbunov |
| Shaxsiy maʼlumotlari | |
| Tavalludi |
Vladimir Dmitriyevich Bonch-Bruyevich 28-iyun 1873-yil Moskva, Rossiya imperiyasi |
| Vafoti |
14-iyul 1955-yil (82 yoshda) Moskva, Rossiya SFSR, Sovet Ittifoqi |
| Siyosiy partiyasi |
RSDLP (1898–1903) RSDLP (Bolsheviks) (1903–1918) Rossiya Kommunistik partiyasi (1918–1955) |
| Kasbi | Inqilobchi, siyosatchi, yozuvchi, tadqiqotchi, tarixchi |
Vladimir Dmitrievich Bonch-Bruevich - (ruscha: Владимир Дмитриевич Бонч-Бруевич; baʼzan Bonch-Bruevich deb yoziladi) Sovet siyosatchisi, inqilobchi, tarixchi, yozuvchi va eski bolshevik edi. U Vladimir Leninning shaxsiy kotibi boʻlgan[1].
Hayotning boshlangʻich davri
[tahrir | manbasini tahrirlash]Vladimir Dmitriyevich Bonch-Bruyevich, Moskvada , Mogilev viloyatidan kelgan oʻqituvchi oilasida tugʻilgan, sobiq Litva Buyuk Gertsogligining zodagonlariga mansub boʻlgan. U boʻlajak sovet harbiy qoʻmondoni Mixail Dmitrievich Bonch-Bruyevichning ukasi edi. Oʻn yoshida Moskvadagi Konstantinian Institute of Surveying maktabiga oʻqigani yuborishadi. 1889-yilda u talabalar namoyishida qatnashgani uchun hibsga olinib, institutdan haydaladi va Kurskga surgun qilinadi[2]. 1892-yilda Moskvaga qaytib keladi, Moscow Workers' Union ishga kiradi va noqonuniy adabiyotlarni tarqatgan. 1895-yildan sotsial-demokratik davralarda faol qatnashdi. 1896-yilda u Shveytsariyaga hijrat qildi va rus inqilobiy adabiyoti va matbaa uskunalarini joʻnatishni tashkil qilib, "Iskra" jamoasining faol aʼzosi boʻlgan.
Dissidentlarni tadqiq qilishi va Duxoborlarni qoʻllab-quvvatlashi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bonch-Bruyevichning tadqiqot yoʻnalishlaridan biri Rossiyadagi oʻzgacha boʻlgan diniy kamchiliklar („sektalar“) boʻlib, ular odatda oʻrnatilgan pravoslav cherkovi va chor hukumati tomonidan turli darajada taʼqibga uchragan. U baptistlar va flagellantlar inqilobiy tashviqoti uchun „uzatuvchi nuqtalar“ deb aytilardi[3]. 1917-yilgi inqiloblar paytida u Yangi Isroil va Eski Isroil sektalaridagi aloqalari orqali Petrograddagi kazaklar garnizonini zararsizlantirishda hal qiluvchi rol oʻynagan[4]. U Grigoriy Rasputin bilan ham uchrashadi, lekin oʻzini mazhab emas, pravoslav nasroniy deb hisoblardi[5].
1890-yillarning oxirida u Vladimir Chertkov va Lev Tolstoy[6] bilan hamkorlik qilib, 1899-yilda Kanadada duxoborlarning emigratsiyasini tashkil qilishadi. Bonch-Bruyevich Duxoborlar bilan birga suzib ketadi va ular bilan Kanadada bir yil umr kechiradi. Oʻsha vaqt ichida u ularning ogʻzaki ravishda aytilgan koʻp anʼanalarini, xususan, Duxobor „zabur“larini (madhiyalarini) yozib olishga muvaffaq boʻldi. Ularni toʻplab keyinchalik (1909) „Duxobor hayot kitobi“ (ruscha: «Животная книга духоборцев») nomi bilan nashr etadi[7][8].
Siyosiy faolligi
[tahrir | manbasini tahrirlash]RSDLP 1903-yilda Lenin boshchiligidagi bolsheviklar va mensheviklar oʻrtasida boʻlinib ketganida, Bonch-Bruyevich asl bolsheviklar qatorida boʻlgan. U RSDLP "Iskra'' gazetasini ostida boʻlgan paytda Lenin yuqoriga chiqarishga yordam beradi va 1904-yilda Leninni qoʻllab-quvvatlaydi, chunki u bolsheviklar ustidan nazoratni boʻlinishni istagan amaldorlarga boy berib qoʻyishi mumkin edi. 1904-yil dekabrda oyida u birinchi bolshevik gazetasi "Vpered" ni tashkil etishga oʻz yordamini bergan. Leninning bevasini soʻzlariga koʻra, „Bonch-Bruyeich biznes tomonini boshqargan. U doimiy ravishda nur sochib turar, turli-tuman ulkan rejalar tuzgan va matbaa ishlarida doimo shoshqaloqlik qilgan“[9]. U partiya arxivini tashkil etish va yuritishda ham yordam bergan.
1918-yilda Sotsialistik ijtimoiy fanlar akademiyasining aʼzosi etib saylandi. Lenin vafotidan soʻng Rossiyadagi inqilobiy harakat tarixi, din va ateizm tarixi, sektachilik, etnografiya va adabiyot boʻyicha tadqiqotlar olib boradi va asarlar yozgan. Sovet Ittifoqida Bonch-Bruyevich 1917-yildagi bolsheviklar inqilobidan keyingi yillarda kotiblik qilgan Vladimir Lenin haqidagi kanonik sovet kitobining muallifi sifatida tanilgan[10].
Leninning vafotidan keyin Bonch-Bruevich dafn marosimini tashkil qilishda ishtirok etgan asosiy shaxslardan biri boʻlgan. U shaxsan Leninning jasadini mumiyalashga qarshi boʻlgan[11].
Keyingi hayoti va martabasi
[tahrir | manbasini tahrirlash].JPG)
1920 – 1929-yillarda u asosan kommunistik partiya va hukumat rahbarlariga mahsulot yetkazib beradigan fermer xoʻjaligining tashkilotchisi va rahbari boʻlgan.
1933-yildan Moskvadagi Davlat adabiyot muzeyi direktori. 1946 – 1953-yillarda Leningraddagi SSSR Fanlar akademiyasi Din va ateizm tarixi muzeyi direktori boʻlgan.
Bonch-Bruyevich 1955-yil 14-iyulda vafot etadi. U Moskvadagi Novodevichy qabristoniga dafn etilgan.
Mukofotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Pogromlarga qarshi kurash qoʻmitasi (ruscha)
- Vladimir Bonch-Bruyevich
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ The Russian Civil War by Evan Mawdsley, Birlinn, 2008
- ↑ Большая советская энциклопедия Shmidt: , Moscow, 1927 — 125-bet.
- ↑ Slezkine, Yuri. The House of Government, a Saga of the Russian Revolution. Princeton: Princeton U.P., 2017 — 23-bet. ISBN 978-0-69119-272-7.
- ↑ Katkov, George. Russia 1917: the February Revolution. London: Harper Collins, 1969. ISBN 978-000-632068-5.
- ↑ Shlyakhov, Andrei. Распутин. Три демона последнего святого. Litres, 5 September 2017. ISBN 978-5457173255. Qaraldi: 2019-yil 28-sentyabr.
- ↑ O. A. Golinenko (O. A. GOLINYeNKO) „Leo Tolstoy’s questions to a Doukhobor“ (VOPROSI L. N. TOLSTOGO DUXOBORU) (Wayback Machine saytida 2008-04-09 sanasida arxivlangan) (ruscha)
- ↑ N. V. Somin. „Duxobori“ (ruscha)
- ↑ V. D. Bonch-Bruevich, Jivotnaya kniga duxoborsev, Sankt-Peterburg, 1909. (The Doukhobor Book of Life – Complete Russian book at www.archive.org) (ruscha)
- ↑ Krupskaya, Nadezhda. Memories of Lenin. Panther, 1970 — 112-bet.
- ↑ "The Cheka: Leninʼs Political Police", NY, Oxford University Press, 1981, p. 197
- ↑ Tumarkin, Nina (1981). "Religion, Bolshevism, and the Origins of the Lenin Cult". Russian Review 40 (1): 35–46. doi:10.2307/128733. https://archive.org/details/sim_russian-review_1981-01_40_1/page/35.