Xitoy — Suriya munosabatlari
 | |
 Xitoy |
 Suriya |
Xitoy — Suriya munosabatlari . Xitoy Xalq Respublikasi va Suriya Arab Respublikasi oʻrtasidagi diplomatik munosabatlar sanaladi. Mamlakatlar oʻrtasida diplomatik munosabatlar 1956-yil 1-avgustda oʻrnatilgan. Xitoyning Damashqda, Suriyaning Pekinda oʻzining konsullik elchixonalari mavjud.
Suriya inqirozi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Xitoy inqirozni siyosiy yoʻl bilan hal etish tarafdori boʻlgan va jahon hamjamiyatini Suriyaning ichki ishlariga aralashmaslikka chaqirgan kam sonli davlatlardan biri sanaladi[1].
Xitoy Rossiya bilan birgalikda BMT Xavfsizlik Kengashining Suriya bo‘yicha rezolyutsiyalariga bir necha bor veto qo‘ygan, Suriya mamlakatida zo‘ravonlik kuchaygani uchun Suriyaga qarshi sanksiyalar qo‘llanilishi mumkin[2][3][4].
Iqtisodiy hamkorlik
[tahrir | manbasini tahrirlash]Xalqaro valyuta jamgʻarmasi maʼlumotlariga koʻra, 2009-yilda ikki mamlakat oʻrtasidagi oʻzaro tovar ayirboshlash hajmi 2,2 milliard AQSh dollarini tashkil etdi. Suriyadan eksport umumiy savdo hajmining 1% dan kamrogʻini tashkil etadi, 5,6 million dollarni tashkil etadi, Xitoydan Suriyaga eksport esa 2,2 milliard dollarni tashkil etadi, bu Xitoyni Suriyaga tovarlarning asosiy importchisiga aylantiradi. Xitoy Suriyaning neft sanoatida faol ishtirok etmoqda. Xitoy milliy neft korporatsiyasi Suriya milliy neft kompaniyasi va Royal Dutch Shellning mamlakatning asosiy neftni qayta ishlash zavodi boʻlgan Al-Furat Petroleum Company qoʻshma korxonasida hamkori hisoblanadi.
2019-yil 18-mart kuni Suriya va Xitoy o‘rtasida moliyaviy va texnik hamkorlik to‘g‘risidagi bitim imzolandi, bu Xitoy tomonidan 100 million xitoy yuani, yaʼni 17 million dollar ekvivalenti miqdoridagi SARning navbatdagi moliyaviy grantini taqdim etishni nazarda tutadi[5].
Harbiy hamkorlik
[tahrir | manbasini tahrirlash]1969-yilda Bosh shtab boshligʻi Mustafo Tlas Xitoy hukumati bilan qurol-yarogʻ bitimlarini taʼminlash uchun Pekinga harbiy missiyani boshqargan[6][7]. Mustafo Tlas Sovet Ittifoqini Suriyadagi keyingi kelishmovchiliklardan chetda qolishga ataylab majburlash maqsadida oʻzini Mao Zedunning „Kichik Qizil kitobi“ni koʻrsatgan holda suratga olishga ruxsat berdi.
1991-yilda Xitoy Suriyaga SRR-1 miniatyura neytron reaktorini sotdi[8]. 2015-yilda Suriya kimyoviy qurollarini qurolsizlantirish paytida Xitoyga uranni qaytarib yuborishga tayyorligini eʼlon qildi[9].
1993 — 1996 yillarda Xitoy Suriyaga ballistik raketa dasturlarini amalga oshirishda yordam bergan[10][11].
1999-yil 19-oktabrda Xitoy mudofaa vaziri general Chi Haotyan Damashqda Suriya mudofaa vaziri Mustafo Tlass bilan uchrashib, Suriya Xitoy oʻrtasidagi harbiy aloqalarni kengaytirish masalasini muhokama qildi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ [1][sayt ishlamaydi]Andoza:Недоступная ссылка
- ↑ „Чуркин: Заблокированная РФ резолюция по Сирии отражала «конфронтационный подход»“. 2012-yil 4-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 1-noyabr.
- ↑ SOVYeT BYeZOPASNOSTI OON ne prinyal proekt rezolyutsii v otnoshenii Sirii
- ↑ „Клинтон: России и Китаю придется объясниться перед народом Сирии“. 2012-yil 4-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 1-noyabr.
- ↑ Bassel. „Китай предоставил Сирии грант в размере 100 млн китайских юаней“ (ru). Сирийское арабское информационное агентство САНА. 2020-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 20-mart.
- ↑ Peter Mansfield, Royal Institute of International Affairs. Information Dept. The Middle East: a political and economic survey. Oxford University Press, 1973 — 480-bet. ISBN 0-19-215933-X.
- ↑ George Meri Haddad, Jūrj Marʻī Ḥaddād. Revolutions and Military Rule in the Middle East: The Arab states pt. I: Iraq, Syria, Lebanon and Jordan, Volume 2. R. Speller, 1973 — 380-bet.
- ↑ „SRR-1“. 2015-yil 20-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 1-noyabr.
- ↑ „Syria agrees to return highly enriched uranium to China“. 2015-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 1-noyabr.
- ↑ Containing Missile Proliferation: Strategic Technology, Security Regimes, and International Cooperation in Arms Control. Andoza:Нп3, 2005. ISBN 0-295-98507-0.
- ↑ Anthony H. Cordesman. Containing Iran's military forces in transition: conventional threats and weapons of mass destruction. Greenwood Publishing Group, 1999 — 262-bet. ISBN 0-275-96529-5.