Xitoydagi maktab-internatlar
 | Bu maqola oʻzbek tilining imlo qoidalariga muvofiq yozilmagan. Qarang: VP:ORFO. |
2015-yil holatiga koʻra, Xitoyning materik qishloqlarida 100,000 yaqin internat maktablari mavjud boʻlib, unda 33 millionga yaqin bolalar shu maktablarda yotib qolib óqiydilar. Bu maktab internatining aksariyati gʻarbiy Xitoyda joylashgan boʻlib, u odatda sharqiy va markaziy Xitoy kabi boy hududlar emas. 2015-yil holatiga koʻra, Xitoy qishloqlarida koʻplab mehnat muhojirlari va fermerlar oʻz farzandlarini internat maktabiga joʻnatishgan.
Qishloq maktab- internatlaridan tashqari shaharlarda maktab internatlar jumladan, bolalar bogʻchasi mavjud.
Shahar maktab-internatlari
[tahrir | manbasini tahrirlash][1]2017- yil holatiga koʻra, shahradagi bolalarning tahminan 4% 3,5 millionga taxta. Boshlangʻich sinf oʻquvchilarining 1% oʻrta darajadagi oʻquvchilarning 8% doska. Maktab internatlar koʻpincha oʻquvchilar turarjoyiga yaqin joylashgan boʻlib, ota onalarning fikricha, internat bolaga bobosi va buvisi nazorat qilgandan koʻra, koʻproq diqqatni jamlashga yordam beradi. Xitoylik ota onalar koʻpincha gʻarblik ota onalarga oʻxshab harajat yoki farzandlarini yonida boʻlmaslik haqida oylamaydilar.
2013 yildan boshlab shaharlardagi baʼzi bolalar 3 yoshdan boshlab internat maktablariga yuboriladi. 1949 yilda Xitoy hukumati oldingi urushlarda ota-onasini yoʻqotgan yetim bolalar uchun internat bolalar bogʻchalarini tashkil etdi. Badavlat oilalar uchun internat bolalar bogʻchalarining mashhurligi 1990-yillarda eng yuqori choʻqqisiga chiqdi, biroq keyinchalik mashhurlik pasaydi, baʼzi maktablar kunduzgi maktablarga oʻtkazildi, boshqalari esa yopildi. [2]
Qishloq maktab-internatlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Xitoy hukumati 1950-yillarda u yerda yashovchi bolalarga shaharlarga koʻchib oʻtmasdan rasmiy taʼlim olish imkoniyatini berish uchun qishloq joylarda va etnik ozchiliklar yashaydigan joylarda internat maktablarini tashkil qila boshladi. Madaniy inqilob davrida maktab-internatlarning tashkil etilishi sekinlashdi, ammo oʻsha paytdan tashqari, oʻsha paytdan boshlab internatlar tashkil etildi. Markazlashtirilgan hududlarda oʻrta maktab-internatlar 1980-yillarda tashkil etilgan. [3] Toʻliq oʻrta (oʻrta maktab) bosqichlarini qamrab olgan ushbu maktablar shaharcha va shaharchalarda joylashgan. [4]
[5]2015 yil holatiga koʻra, boshlangʻich sinfda 11 million qishloq oʻquvchilari va oʻrta maktablarda 21.76 millionga yaqin qishloq oʻquvchilari oʻqishgan. 2017 yil holatiga koʻra,Xitoy qishloqlarida oʻrta maktab oʻquvchilarining yarmi va boshlangʻich maktab oʻquvchilarining tahminan 12 foizini tashkil qilgan va keyinchalik boshlangʻich maktab oʻquvchilarining soni 10 millionni tashkil qildi.
Shaharda ish topayotgan qishloqlardagi koʻplab ota-onalar farzandlarini qishloq maktablarida qoldirishadi, chunki ular shaharda ishlashadi, chunki ota-onalar oʻz farzandlarini shahar maktablariga yoza olmaydilar, chunki yozilish uchun shahardan xukuu talab qilinadi. Qishloqlarda qoldirilgan bolalar „qolgan bolalar“ deb nomlanadi. 2015 yil holatiga qaraganda, shaharlardagi ota onalarning bilan,,qolgan bolalar'' qishloq maktab internatlari oʻquvchilarining [6] qariyb 60 foizini tashkil qiladi.
Fon
[tahrir | manbasini tahrirlash]Dastlab kunduzgi maktablar va oʻquv punktlari, juda kichik taʼlim markazlari boshlangʻich bosqichda qishloqlarning taʼlim ehtiyojlariga xizmat qilgan. [3] Har birida bir yoki ikkita oʻqituvchi boʻlgan oʻquv punktlari 1-3 sinflarni qamrab olgan. [4] Shu sababli, Xitoyning qishloqlarida boshlangʻich maktab-internatlar kam uchraydi. [3]
"Yagona bola" siyosati va shaharlarga migratsiya qishloq joylarda bolalar sonining kamayishiga olib keldi va qishloq va shahar oʻrtasidagi taʼlim sifati sezilarli darajada farq qildi. [3] Xitoy markaziy hukumati 2001-yilda Davlat kengashining asosiy taʼlimni isloh qilish va rivojlantirish toʻgʻrisidagi qarori [4] doirasida boshlangʻich darajadagi qishloq taʼlimini birlashtirish uchun maktablarni birlashtirish dasturini yaratdi. [7] 2000 yildan boshlab koʻplab qishloq maktablari yopildi va oʻquvchilar maktab-internatlarga yoʻnaltirildi. 2000 yildan 2015 yilgacha xuddi shu davrda yopilgan 240 mingga yaqin qishloq maktablari oʻrnida bir necha ming internat maktablari ochildi; [8] bu Xitoydagi qishloq boshlangʻich maktablarining taxminan 75% yopilgan degan maʼnoni anglatadi. [9] Xitoy markaziy hukumati qishloq maktablarini maktab-internatlarga almashtirish resurslardan samarali foydalanish va hududlardagi maktablar sifatini oshirish imkonini beradi, deb taʼkidladi. [10] Zhenzhou Zhao (xitoycha: 趙振洲), 2011 yilgi tadqiqot maqolasi muallifi "Pul masalasimi? „Xitoydagi qishloq maktab-internatlari siyosatining tahlili“ koʻpgina qishloq maktablarining yopilishining asl sababi markaziy hukumatning mahalliy hukumatlar oladigan daromadlar miqdorini cheklaydigan soliq islohotlarini oʻtkazgani; shuning uchun qishloq maktablarining yopilishi va maktablarning qayta yoʻnaltirilishi. bolalar oʻz hududlarida bolalarni oʻqitish uchun hali ham mas’ul boʻlgan mahalliy hokimiyatlarning moliyaviy ahvolini yaxshilash uchun qilingan [11] .
[11] Xitoyning garbiy qismidagi qishloq hudodlaridagi oʻrta maktab oʻquvchilarining 53,6% 2007 yilda va aynan shu hududlardagi boshlangʻich sinf oʻquvchilarining 11.6% oʻrta maktabda oʻqigan. Guangsi,Tibet va Yunnan oʻrta maktab bitiruvchilarining umumiy foizi 70% va asosiy bitiruvchilarning foizi esa 20%
2013-yilda ayrim hududlarda qishloq boshlangʻich maktablari uchun yotoqxona rahbarlarining yetishmasligi kuzatildi. [12] Stenford universiteti Friman Spogli xalqaro tadqiqotlar instituti Qishloq taʼlimi boʻyicha harakat dasturi (REAP) yotoqxona menejerlarini ishga olishga harakat qildi. [13]
Tadqiqot
[tahrir | manbasini tahrirlash]2011-yilgi tadqiqot maqolasi uchun Chjenchjou Chjao Guansi va Tsinxaydagi maktab-internatlarda intervyu oʻtkazdi, 2500 dan ortiq oʻquvchilar soʻrovnomalari, 95 ta talaba suhbatlari, 325 ta oʻqituvchilar soʻrovnomalari, 63 ta oʻqituvchilar bilan suhbatlar va 100 dan ortiq ota-onalar soʻrovnomalarini toʻpladi; maʼlumotlar jami 21 maktabdan olingan. Zhenzhou Zhao „taʼlim siyosatini shakllantirish va qabul qilishda bolalar manfaatlari eʼtiborga olinmaydi va ularning huquqlari eʼtibordan chetda“ degan xulosaga keldi va maktablar „xavfsiz, sogʻlom muhitni taʼminlay olmaydi yoki oʻquvchilarning inson huquqlarini himoya qilmaydi va taʼminlay olmaydi“. [10]
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ "China's elite boarding schools". The Economist. 2017-04-13. https://www.economist.com/asia/2017/04/13/chinas-elite-boarding-schools. Qaraldi: 2018-12-07.Xitoydagi maktab-internatlar]]
- ↑ Morris, Madeleine. „Why children as young as three are sent to boarding school in China“ (Archive). BBC. November 5, 2013. Retrieved on July 13, 2015.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Shu and Tong, p. 8.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Zhao, Zhenzhou, p. 238
- ↑ "China's grim rural boarding schools". The Economist. 2017-04-12. https://www.economist.com/china/2017/04/12/chinas-grim-rural-boarding-schools. Qaraldi: 2018-12-07.Xitoydagi maktab-internatlar]]
- ↑ „Boarding schools are only hunger and misery for China's 'left behind' kids“. The Malay Mail (2015-yil 29-yanvar). Qaraldi: 2018-yil 7-dekabr.
- ↑ Shu and Tong, p. 8-9.
- ↑ Roberts, Dexter. „Chinaʼs Dickensian Boarding Schools“ (Archive). Bloomberg Businessweek. April 6, 2015. Retrieved on July 13, 2015.
- ↑ "China's grim rural boarding schools". The Economist. 2017-04-12. https://www.economist.com/china/2017/04/12/chinas-grim-rural-boarding-schools. Qaraldi: 2018-12-07.Xitoydagi maktab-internatlar]]
- ↑ 10,0 10,1 Casey, Diette Courrégé. „Rural China Replaces Village Schools With Boarding Schools“ (Archive). Education Week. November 21, 2011. Retrieved on July 13, 2015.
- ↑ 11,0 11,1 Zhao, Zhenzhou, p. 239.
- ↑ Fan, Feifei. „Rural boarding schools need dorm managers“. China Daily (2013-yil 20-avgust). Qaraldi: 2018-yil 5-dekabr.
- ↑ „News China Magazine: Left-behind children and helping hands“. Freeman Spogli Institute for International Studies (2015-yil 24-sentyabr). Qaraldi: 2018-yil 7-dekabr.
- Manbalar
- Shu, Binbin (jēngjīng) va Yuying Tong (kēngjīng) (Xitoy Gonkong universiteti sotsiologiya boʻlimi). " Maktabdagi internat va oʻquvchilar farovonligi: Xitoyning qishloqlari misoli " (Arxiv). Amerika Aholi Uyushmasi 2015 Yillik Yigʻilishi.
- Chjao, Chjenchjuo (Gongkong taʼlim instituti). „ Pul masalasimi? Xitoydagi qishloq maktab-internatlarining siyosatini tahlil qilish .“ Taʼlim, fuqarolik va ijtimoiy adolat . 2011 yil noyabr, jild. 6 yoʻq. 3. p. 237-249. DOI 10.1177/1746197911417415 .
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Luo, Renfu (shīngči; Xitoy Fanlar akademiyasi Xitoy qishloq xoʻjaligi siyosati markazi (CCAP; chàngíngíngíngín)), Yaojiang Shi (kíngíngín; Shimoli-gʻarbiy universiteti), Shimoli -gʻarbiy universiteti ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish tadqiqotlari markazi (djngjíngzhínínzhín); Linxiu Chjang (xàngàng; Xitoy Fanlar akademiyasi, CCAP), Chengfang Liu (xàngàng; Xitoy Fanlar akademiyasi, CCAP), Skott Rozelle (Stenford universiteti) va Brayan Sharbono (Stenford universiteti). " Xitoyning qishloq maktab-internatlarida toʻyib ovqatlanmaslik: Shensi provintsiyasidagi boshlangʻich maktablar misoli " (Arxiv). Osiyo Tinch okeani taʼlim jurnali . jild. 29, b. 481–501. 2009 yil iyul. Maʼlumot sahifasi .
- " Xitoyning qishloq maktab-internatlarida notoʻgʻri ovqatlanish: Shensi provinsiyasidagi boshlangʻich maktablar ishi " arxivi, Ford fondi, Stenford universiteti Friman Spogli xalqaro tadqiqotlar instituti (FSI).
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- " Taʼlim muammolari – maktab-internatlar " (Arxiv). Stenford universiteti Friman Spogli xalqaro tadqiqotlar instituti (FSI).
- (xitoycha) Xitoy tilidagi versiyasi: " chàngīngīngīngī － língāngīngín " (Arxiv).