Kontent qismiga oʻtish

Yangi taraqqiyot banki

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Yangi taraqqiyot banki
Turi Xalqaro moliya instituti
Maqomi Shartnoma
Ishga tushgan sanasi 2014-yil iyul (Shartnoma imzolandi)
2015-yil iyul (Shartnoma kuchga kirdi)
Joylashuvi Shanxay, Xitoy
Prezidenti Dilma Rousseff
Bosh mahkamasi BRICS
Aʼzolari Bangladesh bayrogʻi Bangladesh
BAA bayrogʻi Birlashgan Arab Amirliklari
Braziliya bayrogʻi Braziliya
Hindiston bayrogʻi Hindiston
Janubiy Afrika bayrogʻi Janubiy Afrika Respublikasi
Jazoir bayrogʻi Jazoir
Misr bayrogʻi Misr
Rossiya bayrogʻi Rossiya
Urugvay bayrogʻi Urugvay
Xitoy bayrogʻi Xitoy
Vebsayti ndb.int
Til(lar)i Ingliz
New Development Bank Map.png

Yangi taraqqiyot banki (YTB) (inglizcha: New Development Bank (NDB), ruscha: Новый банк развития (НБР) – BRICS davlatlari (Braziliya, Rossiya, Hindiston, Xitoy va JAR) tomonidan tashkil etilgan koʻp tomonlama taraqqiyot banki[1]. Ilgari BRICS taraqqiyot banki deb atalgan. YTB toʻgʻrisidagi bitimga koʻra, „Bank davlat yoki xususiy loyihalarni kreditlar, kafolatlar, aksiyalarda ishtirok etish va boshqa moliyaviy vositalar orqali qoʻllab-quvvatlaydi“. Bundan tashqari, YTB „xalqaro tashkilotlar va boshqa moliyaviy tuzilmalar bilan hamkorlik qiladi va Bank tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan loyihalarga texnik yordam koʻrsatadi“[1].

Bankning boshlangʻich ustav kapitali har birining nominal qiymati 100 000 dollar boʻlgan 1 million aksiyaga boʻlingan 100 milliard dollarni tashkil etadi. YTBning boshlangʻich obuna kapitali toʻlangan aksiyalarga (10 milliard dollar) va chaqirilishi mumkin boʻlgan aksiyalarga (40 milliard dollar) boʻlingan 50 milliard dollarni tashkil etadi. Bankning dastlabki obuna kapitali taʼsischilar (Braziliya, Rossiya, Hindiston, Xitoy, JAR) oʻrtasida teng taqsimlangan. YTB toʻgʻrisidagi Bitim har bir aʼzo bitta ovozga ega boʻlishini va hech bir aʼzo veto huquqiga ega boʻlmasligini belgilaydi[1].

Bankning bosh ofisi Xitoyning Shanxay shahrida joylashgan[2]. YTBning birinchi mintaqaviy ofisi Janubiy Afrikaning Yoxannesburg shahrida joylashgan[3]. Ikkinchi mintaqaviy ofis 2019-yilda San-Pauluda (Braziliya), undan keyin GIFT City (Hindiston) va Moskvada (Rossiya) tashkil etilgan[4].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bankni tashkil etish gʻoyasi 2012-yilda Dehlida boʻlib oʻtgan BRICSning 4-sammitida Hindiston tomonidan ilgari surilgan. Yigʻilishning asosiy mavzusi yangi taraqqiyot bankini tashkil etish boʻlgan[5]. Taraqqiyot bankining tashkil etilishi BRISS mamlakatlari oʻrtasida oʻzaro hisob-kitob va kredit operatsiyalarini soddalashtiradi, AQSh dollari va yevroga qaramlikni kamaytiradi, shuning uchun BRICS yetakchilari 2013-yil 27-martda Janubiy Afrikaning Durban shahrida boʻlib oʻtgan 5-BRICS sammitida Taraqqiyot bankini tashkil etishga kelishib olgan[6].

2014-yil 15-iyulda Braziliyaning Fortaleza shahrida boʻlib oʻtgan 6-BRICS sammitining birinchi kunida BRICS davlatlari bankning huquqiy asoslarini nazarda tutuvchi Yangi taraqqiyot banki toʻgʻrisidagi Bitimni imzoladi[1]. Alohida kelishuvda BRICS aʼzolari tomonidan 100 milliard dollarlik zaxira valyuta puli tashkil etilgan[7].

BRICS mamlakatlari taraqqiyot banki prezidenti Shri K. V. Kamath hamda Hindiston Bosh vaziri Shri Narendra Modi, 2015-yil 28-may, Nyu-Dehli.

2015-yil 11-mayda K. V. Kamath bank prezidenti etib tayinlandi[8].

2015-yil iyul oyida boʻlib oʻtgan BRICSning 7-sammitida Yangi taraqqiyot banki toʻgʻrisidagi bitim kuchga kirdi. 2016-yil 27-fevralda YTB XXR hukumati bilan Bosh qarorgoh toʻgʻrisidagi bitimni va Shanxay shahar xalq hukumati bilan bankning Shanxaydagi bosh ofisi bilan bogʻliq kelishuvlar boʻyicha oʻzaro anglashuv memorandumini imzoladi[9][10].

Bank maʼlumotlariga koʻra, barcha funksional sohalar uchun YTB siyosati va tartiblarining aksariyati 2016-yil yanvar oyida boʻlib oʻtgan direktorlar kengashi yigʻilishida tasdiqlangan[11].

2016-yil 19-iyulda YTB Xitoy banklararo obligatsiyalar bozorida 5 yil muddatga emissiya hajmi 3 milliard RMB boʻlgan bankning birinchi yashil moliyaviy obligatsiyalarini muvaffaqiyatli chiqarganligi haqida xabar berdi[12].

2016-yil 20-iyulda Shanxayda YTB Boshqaruvchilar kengashining birinchi yillik yigʻilishi boʻlib oʻtdi. Yigʻilish ishtirokchilari bankning kelgusidagi faoliyati va rivojlanishini muhokama qilib, bank faoliyatiga ijobiy baho berdi. Yigʻilishda renminbidagi birinchi yashil moliyaviy obligatsiyalar chiqarilishi YTB uchun muhim voqea sifatida taʼkidlandi[13].

Timeline showing NDB creation milestones
YTB yaratilish bosqichlari

2016-yilda YTB Direktorlar kengashi bankning barcha aʼzolarida birinchi loyihalar toʻplamini tasdiqladi[14][15][16].

2016-yil 21-dekabrda YTB birinchi kredit shartnomasini imzoladi[17]. YTB 2018-yil avgust oyida S&P Global Ratings (S&P) va Fitch Ratings (Fitch) reyting agentliklaridan AA+ kredit reytinglarini oldi, bu esa bankka davlat va xususiy sektor mijozlariga moliyaviy mahsulotlarning toʻliq toʻplamini taklif qilish imkonini beradi[18][19].

2020-yil aprel oyida Yangi taraqqiyot banki Koronavirusga qarshi kurash bilan bogʻliq xarajatlarni moliyalashtirish va iqtisodiy taʼsirni yumshatishga intilayotgan Favqulodda yordam fondini yaratdi. Ushbu maqsad uchun 5 milliard AQSh dollari ajratishdan tashqari, YTB 10 milliard dollargacha yordam berishni maqsad qilgan[20].

2022-yil mart oyida YTB „sogʻlom bank tamoyillari“ Rossiya bilan barcha yangi operatsiyalarni toʻxtatib turishni talab qilishini eʼlon qildi[21]. Garchi YTB Rossiya bilan aloqalarni tezda uzgan boʻlsa ham, Fitch Ratings YTB reytingini uzoq muddatli emitent defolti shkalasi boʻyicha barqarordan salbiyga tushirdi[22][23]. 2022-yil may oyida Yangi taraqqiyot banki Hindiston va Bangladeshdagi infratuzilma loyihalarini moliyalashtirish va kuzatish maqsadida Gujarot shtatida Hindistondagi mintaqaviy ofisini tashkil qildi[24].

2023-yil may oyida Saudiya Arabistoni YTBga qoʻshilish niyatini bildirdi[25].

Tuzilmasi va maqsadlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Korporativ boshqaruvi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shartnoma moddalariga muvofiq bankning asosiy organlari quyidagilardan iborat:

  • Boshqaruv kengashi
  • Direktorlar kengashi
  • Prezident va vitse prezident

YTB Boshqaruvchilar kengashi tarkibi toʻgʻrisidagi maʼlumotlar bankning rasmiy veb-saytida keltirilgan[26].

YTB prezidenti rotatsion asosda taʼsischi aʼzolardan biri tomonidan saylanadi va qolgan toʻrt taʼsischi aʼzoning har biridan toʻrtta vitse-prezident boʻladi[27].

Hindistonlik K. V. Kamath YTBning saylangan birinchi prezidentidir. 2020-yil 7-iyuldan boshlab uning oʻrniga braziliyalik Markos Prado Troyxo prezident etib tayinlandi. Markos Troyxo 2020-yil 27-mayda Yangi taraqqiyot banki prezidenti etib saylandi[28]. Braziliyada Luiz Inácio Lula da Silva prezident boʻlganidan soʻng, mamlakat hukumati Troyxodan voz kechishni soʻradi, shundan soʻng u 2023-yil 24-martgacha Dilma Rousseff bilan almashtirildi[29].

Kapitali

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yangi taraqqiyot bankining boshlangʻich ustav kapitali 50 milliard AQSh dollari va ustav kapitali 100 milliard AQSh dollarini tashkil etadi. Boshlangʻich ustav kapitali taʼsischilar oʻrtasida teng taqsimlanadi. Har bir taʼsischi tomonidan bankning toʻlangan kapitaliga dastlab obuna boʻlgan summani dollarda 7 ga boʻlib toʻlanadi[1]. Har bir aʼzo boshqa toʻrt aʼzoning roziligisiz oʻz kapital ulushini oshira olmaydi. Bank yangi aʼzolarga qoʻshilishga ruxsat beradi, ammo BRICS kapital ulushi 55% dan past boʻlishi mumkin emas[30].

Maqsadlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bank ijtimoiy, ekologik va iqtisodiy jihatdan barqaror loyihalar orqali milliy miqyosda ishlab chiqilgan rivojlanish rejalariga hissa qoʻshishni maqsad qilgan. Shuni hisobga olgan holda YTBning asosiy maqsadlarini quyidagicha umumlashtirish mumkin:

  1. Aʼzo mamlakatlarda rivojlanishga sezilarli taʼsir koʻrsatadigan infratuzilma va barqaror rivojlanish loyihalarini ragʻbatlantirish.
  2. Boshqa koʻp tomonlama rivojlanish institutlari va milliy taraqqiyot banklari bilan keng global hamkorlik tarmogʻini yoʻlga qoʻyish.
  3. Geografik joylashuvi, moliyalashtirish talablari va boshqa omillarni hisobga olgan holda muvozanatli loyiha portfelini yaratish.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „Agreement on the New Development Bank – Fortaleza, July 15“. NDB Official Website (2014-yil 15-iyul). 2016-yil 26-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 8-mart.
  2. ↑ Lewis, Jeffrey; Trevisani, Paulo. „Brics Agree to Base Development Bank in Shanghai“ (2014-yil 15-iyul). Qaraldi: 2014-yil 16-iyul.
  3. ↑ „Brics Bank now hiring in Johannesburg“. Times LIVE (2016-yil 7-mart). 2016-yil 8-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 13-mart.
  4. ↑ „Host Country Agreement for NDB's Eurasian Regional Centre in Moscow, Russia Signed in Brasilia“ (en-US). New Development Bank. Qaraldi: 2021-yil 25-mart.
  5. ↑ „BRICS Summit 2012: A long Journey to cover; Overview, Outcomes and Expectations“. The World Reporter (2012-yil 31-mart). Qaraldi: 2012-yil 31-mart.
  6. ↑ Powell, Anita „BRICS Leaders Optimistic About New Development Bank“. Voice of America (2013-yil 27-mart). Qaraldi: 2013-yil 27-mart.
  7. ↑ „Brics nations to create $100bn development bank“. BBC.com. 15 July 2014
  8. ↑ „K V Kamath, non-executive chairman of ICICI, is now BRICS Bank head“ (2015-yil 11-may). 2015-yil 11-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 16-may.
  9. ↑ „NDB Official Website - Newsroom - Press Releases -- The New Development Bank Signed Headquarters Agreement with the Government of the People's Republic of China“. Qaraldi: 2016-yil 11-aprel.
  10. ↑ CCTV+ (2016-02-28), BRICS Countries Sign HQ Agreement, MOU for New Development Bank, qaraldi: 2016-04-11
  11. ↑ NDB Press Release entitled „Press Conference by NDB on the Eve of Signing Headquarters Agreement with Government of China“ (http://www.ndb.int (Wayback Machine saytida 2024-01-24 sanasida arxivlangan))
  12. ↑ „NDB Successfully Issued First RMB-denominated Green Financial Bond“. www.ndb.int. 2016-yil 26-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 15-avgust.
  13. ↑ „NDB boards congratulate bank on its progress at the first annual meeting“. www.ndb.int. 2016-yil 26-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 15-avgust.
  14. ↑ „BRICS bank to allocate 1500 million for financing small-scale energy project in Karelia“. www.ndb.int. 2016-yil 20-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 15-avgust.
  15. ↑ „First Set of Loans Approved by the Board of Directors of the New Development Bank“. www.ndb.int. 2016-yil 22-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 15-avgust.
  16. ↑ „NDB BOARD OF DIRECTORS APPROVES LOANS FOR TWO PROJECTS IN CHINA AND INDIA DURING 7TH MEETING IN SHANGHAI“. www.ndb.int. 2016-yil 28-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 28-noyabr.
  17. ↑ „NDB SIGNS FIRST LOAN AGREEMENT FOR FINANCING SHANGHAI LINGANG DISTRIBUTED SOLAR POWER PROJECT“. www.ndb.int. 2016-yil 30-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 30-dekabr.
  18. ↑ „New Development Bank Receives AA+ Credit Rating from Fitch - New Development Bank“ (en-US). New Development Bank. Qaraldi: 2018-yil 13-avgust.
  19. ↑ „NDB receives AA+ rating from S&P, cementing its access to global financial markets - New Development Bank“ (en-US). New Development Bank. Qaraldi: 2018-yil 29-avgust.
  20. ↑ Unknown, Unknown „NEW DEVELOPMENT BANK BOARD OF GOVERNORS STATEMENT ON RESPONSE TO COVID-19 OUTBREAK“ (2020-yil 22-aprel).
  21. ↑ „A Statement by the New Development Bank“ (en-US) (2022-yil 3-mart). Qaraldi: 2023-yil 28-dekabr.
  22. ↑ „Is Asia's development machine stuttering?“ (en-GB). www.ips-journal.eu (2022-yil 11-iyul). Qaraldi: 2022-yil 12-dekabr.
  23. ↑ „BRICS bank put on hold all new transactions in Russia due to Ukraine crisis“. The Economic Times (2022-yil 4-mart). Qaraldi: 2024-yil 16-may.
  24. ↑ „BRICS-led New Development bank to set up regional office in India“ (en). Reuters (2022-yil 20-may). Qaraldi: 2022-yil 12-dekabr.
  25. ↑ „Саудовская Аравия намерена присоединиться к банку БРИКС“ (ru). Banki.ru (2023-yil 28-may).
  26. ↑ „Leadership | New Development Bank“ (en-US). New Development Bank. Qaraldi: 2018-yil 13-avgust.
  27. ↑ „Agreement on the New Development Bank“. University of Toronto. BRICS Information Centre (2014-yil 15-iyul). Qaraldi: 2016-yil 16-mart.
  28. ↑ „Board of Governors holds Special Meeting, elects Marcos Troyjo as NDB President“. New Development Bank (2020-yil 27-iyul). Qaraldi: 2023-yil 18-aprel.
  29. ↑ „Board of Governors Elects H.E. Mrs. Dilma Rousseff as the NDB President“. New Development Bank (2023-yil 24-mart). Qaraldi: 2023-yil 18-aprel.
  30. ↑ „BRICS Bank ready for launch - Russian Finance Minister“. Russia & India Report (2014-yil 10-iyul). Qaraldi: 2014-yil 20-iyul.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Yangi_taraqqiyot_banki&oldid=5312835" dan olindi