Yelena Frayonova
| Frayonova Yelena Mixaylovna | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
Mixalina Mixaylovna Vizgo 1929-yil 7-aprel |
| Vafoti | 2013-yil 25-sentabr |
| Fuqaroligi |
 SSSR  Rossiya |
| Kasbi | musiqashunos, oʻqituvchi |
| Otasi | Vizgo Mixail Sigizmundovich |
| Onasi | Vizgo Tamara Semyonovna |
Yelena Mixaylovna Frayonova (1929-yil 7-aprel, Toshkent – 2013-yil 25-sentyabr, Moskva) – rus musiqashunosi va oʻqituvchisi. SSSR xalqlari musiqa folklorining butun Rossiya kursini yaratuvchisi (oʻrta taʼlim muassasalari uchun).
Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yelena Frayonova 1929-yil 7-aprelda Toshkentda tugʻilgan. Uning otasi – gidrotexnik Mixail Vizgo. Onasi – musiqashunos Tamara Vizgo.
Yelena 1948-yildan beri Moskvada yashaydi. 1951-yili Moskva konservatoriyasi qoshidagi musiqa maktabini, 1956-yilda Moskva konservatoriyasini tugatgan (professor Boris Yarustovskiy sinfida „G. Verdi operasidagi opera shakllari“ diplom ishini yozgan). 1956-yildan Viktor Fraenovning rafiqasi boʻlgan. Konservatoriya qoshidagi musiqa maktabida (kollejda) 50 yildan ortiq (1956-2008) xalq ijodiyoti va boshqa fanlardan dars bergan. 1970-yillarning oxiri – 1990-yillarning boshlarida uning yaratgan xalq ijodiyoti kursi rus tili bilan bir qatorda SSSRning boshqa xalqlari folklorini ham oʻz ichiga olgan. Buning natijasida u Moskvadagi musiqa maktablari orasida noyob boʻlib qoladi.
Uning koʻplab shogirdlari orasida dirijyor Vladimir Yurovskiy, bastakorlar Anton Safronov, Andrey Semyonov, musiqashunoslar Irina Lozovaya, I. Stepanova, folklorshunoslar – „Virtual qishloq“ ansambli aʼzolari O. Velichkin (Parij), S. Kontsedalova (Kropyvnitskiy, Ukraina), O. Gnevsheva (Podolsk), shuningdek, K. Korzunlar (hozirgi musiqa kollejida rus folklorining etakchi oʻqituvchisi) yetishib chiqqan.
U Miusskiy qabristonining 3-boʻlimiga dafn qilingan
Ilmiy hissasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yelena Frayenova musiqiy folklorni musiqaning umumiy tarixi kontekstida koʻrib chiqib, uning yoʻnalishini boshqa shunga oʻxshashlardan ajratib turadi. Uning ilmiy qiziqishlari markazi rus folklori boʻlib, ruslarning eng yaqin qoʻshnilari (Litva, gruzin polifoniyasi, adige, turkiy xalqlarning epik anʼanalari va boshqalar) folklor kontekstida oʻrgangan. Frayonovaning asosiy va eng mashhur nashrlaridan biri „Rus xalq musiqasi antologiyasi“ (Moskva, 2000, ikki marta qayta nashr etilgan). Antologiya hozirda oʻquv qoʻllanmasi sifatida ham, folklor ansambllari uchun kuy va matnlar toʻplami sifatida ham foydalanilmoqda.
Yelena Ritmni oʻrganishda xalq qoʻshigʻidagi baytni musiqa bilan bogʻlamasdan tahlil qilib boʻlmaydi, deb taʼkidlagan[1]". Oʻzining tarkibiy qismlariga boʻlinmaydigan metrik birlik sifatida talqin qiladi (shoirlar orasida odat boʻlganidek[2]). Musiqiy va sheʼriy ritm sintezini milliy kompozitsion ijodning muhim mulki deb bildgan[3]. Smolenskda (2003) va Moskvada (2004) Mixail Glinkaning yubileyiga bagʻishlangan konferentsiyalarda qatnashgan.
Musiqa folkloridan tashqari cholgʻushunoslik bilan ham faol shugʻullangan. Shuningdek, sharq cholgʻu asboblari (tanbur, shumer arfa va lira, qadimgi Misr arfa va lavta, Baqtriya lavta) boʻyicha ixtisoslashgan.
SSSR va Rossiyaning nufuzli maʼlumotnoma nashrlarida – Musiqa entsiklopediyasida (Trepak, Usul, Hora, Xorovod), MESda, zamonaviy „Musiqa asboblari“ ensiklopediyalarida (2008) ogʻzaki anʼana musiqasi (folklor va cholgʻu asboblari) boʻyicha bir qator maqolalar muallifi.) va BRE (2004— 2018-yillarda nashr etilgan).
Nashrlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Xrestomatiya po russkomu narodnomu muzikalnomu tvorchestvu. M., 2000 yil. 2-nashr. M., 2010 (BBK 85. 92 °F 82). 3-nashr. M., 2012-yil (ISBN 979-0-706378-74-9).
- nashrda anʼanaviy musiqaga oid maqolalar. : Musiqiy ensiklopediya. M., 1981-82. T. 5-6
- nashrda anʼanaviy musiqaga oid maqolalar. : Musiqiy ensiklopedik lugʻat. M., 1990-yil.
- Musiqiy folklor: mintaqaviy xususiyatlar // Buyuk rus entsiklopediyasi. Kirish jild „Rossiya“. M., 2004-yil
- nashrida anʼanaviy musiqa va musiqiy arxeologiyaga oid maqolalar. : Buyuk rus entsiklopediyasi. T. 1-21. M., 2005-13.
- M. I. Glinka ritmining milliy xususiyatlari // Glinka haqida. Tavalludining 200 yilligiga bagʻishlangan maqolalar toʻplami. M., 2005-yil (ISBN 5-901951-18-2).
- Musiqiy arxeologiya boʻyicha qadimgi sivilizatsiyalar va Oʻrta asrlar Sharqining musiqa asboblari tarixi. Insho 1. Mesopotamiya musiqa asboblari // Musiqa va vaqt. 2010-yil, № 11-12. 2011-yil, № 1-6; Insho 2. Qadimgi Misr musiqa asboblari // Oʻsha yerda. 2012-yil, № 1-5, 7-12.
- Irena Lavrentieva: maktab yillari // Irene Vladimirovna Lavrentieva – hamkasblar, doʻstlar, talabalar. Maqolalar. Xotiralar. M., 2012-yil (ISBN 978-5-89598-268-6).
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Gasparov M. L. Ocherk istorii russkogo stixa. M.,2002, s.278.
- ↑ U stixovedov etot stixotvorniy razmer izvesten takje kak „kolsovskiy pyatislojnik“. Sr. u A. Kvyatkovskogo statyu o pyatidolnike, kotoriy on opredelyaet kak dvuxaksentnuyu meru, v kotoroy sochetayutsya tryoxdolnik s dvuxdolnikom (Kvyatkovskiy A. Poeticheskiy slovar. M., 1966, s.230).
- ↑ Podrobno – v state „Natsionalnie svoystva ritmiki M. I. Glinki“ (bibliograficheskoe opisanie sm. v Spiske literaturi).
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Semyonov A. Prakticheskie rekomendatsii po rabote v folklornoy ekspeditsii. Moskva, 2010;
- Frayonova O., Ivanova-Dyatlova A., Ignatova M. K 85-letiyu so dnya rojdeniya Ye. M. Frayonovoy // Muzika i vremya. 2014. № 4.
- Frayonova O. V. Tashkentskiy aspekt // Oda Merzlyakovke. 125 let Akademicheskomu muzikalnomu uchiliщu pri Moskovskoy gosudarstvennoy konservatorii imeni P. I. Chaykovskogo. M., 2016. ISBN 978-5-88697-268-9