Yoshida Doktrinasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Yoshida doktrinasi Yaponiya tomonidan 1945-yilda 1948–1954-yillarda bosh vazir boʻlgan Shigeru Yoshida g'alabasidan keyin qabul qilingan strategiya hisoblanadi. U Amerika Qo'shma Shtatlari bilan xavfsizlik ittifoqiga to'liq tayangan holda Yaponiyaning milliy iqtisodiyotini qayta qurishga e'tibor qaratdi. Yoshida doktrinasi 1951 yilda takomillashtirildi va Yaponiyaning 21-asrdagi tashqi siyosatini shakllantirishda muhim o'rin tutdi. Avvalo, Yaponiya kommunizmga qarshi sovuq urushda AQSh bilan yaqindan hamkorlik qildi. Ikkinchidan, Yaponiya Amerika harbiy kuchlariga to'liq tayangan holda o'z mudofaa kuchlarini minimal darajada chekladi. Shuningdek, Yaponiya o'zining tashqi siyosatida iqtisodiy diplomatiyaga asosiy e'tiborini qaratdi. Iqtisodiy o'sish Yoshida moliya vaziri va keyinchalik bosh vazir bo'lgan Hayato Ikeda tomonidan yanada takomillashtirildi. Yoshida doktrinasi AQSH tomonidan qabul qilingan; asl nazriya 1977- yilda ishlab chiqilgan.Ko'plab tarixchilar ushbu siyosatni oqilona va muvaffaqiyatli bo'lganini ta'kidlaydilar, ammo ba'zi tanqidchilar uni sodda va nomaqbul deb tanqid qilishadi. [1]

Tarixiy rivoji[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ikkinchi jahon urushida taslim boʻlgan boʻlsada, Yaponiya hukumati oʻz faoliyatini davom ettirdi. Urushdan keyingi dastlabki saylov 1946- yilning bahorida boʻlib oʻtdi. Bu saylovlar shuningdek Yaponiyada birinchi marta ayollarga ovoz berish huquqi berilgani bilan ahamiyatlidir. Yoshida Shigeru saylovda gʻolib boʻlib bosh vazir boʻlishga muvaffaq boʻldi. Shu bian bir vaqtda avvalgi Meiji Constitution (The Constitution of the Empire of Japan)ga nisbatan norozilik kuchaydi va butunlay yangi konstitutsiya uchun zarurat yuzaga keldi. SCAP boʻlimining kichik jamoasi yangi konstitutsiyaning loyihasini ishlab chiqishda yordam bershdi. Baʼzi oʻzgarishlardan keyin, Yaponiya hukmron partiyasi ushbu yangi Konstitutsiyani 1946 yil noyabrda tasdiqladi, u 1947 yil may oyidan kuchga kirdi va bugungi kunda ham qoʻllanilmoqda. Konstitutsiyaning muhim jihatlaridan biri 9-modda boʻlib, unda „Yapon xalqi millat suverenitet huquqi uchun urushdan abadiy voz kechadi“ va harbiy qudratga "hech qachon eʼtibor qaratilmaydi ". Yoshida Shigeru oʻz siyosatini ishlab chiqishida (Yoshida doktrinasi) 9-modda uning asosi boʻlib xizmat qildi. [2]

Asosiy xususiyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qo'shma Shtatlar bilan yaqindan ishonchli hamkorlik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yoshida doktrinasi va Yaponiyaning o'sha davrdagi tashqi siyosati AQSh bilan o'zaro a'loqalarga asosiy e'tiborni qaratdi. Yaponiya Konstitutsiyasining 9-moddasida urush olib borish huquqi cheklanganligi sababli, Yaponiya xavfsizligini Qo'shma Shtatlar xavfsizlik xizmatiga topshirdi. Keyingi yillarda Amerika Qo'shma Shtatlari Yaponiyaning harbiy xarajatlarini ko'paytirishga bir necha bor urinib ko'rdi ammo Bosh vazir Yoshida tomonidan Yaponiyaning urushdan keyingi tinchlikparvar konstitutsiyasi buni qat'iy rad etdi. Yana bir muhim jihatlardan biri shuki,Yaponiya Qo'shma Shtatlarga tayanadigan yagona narsa milliy xavfsizlik emas edi. Sovuq urush davrida Yaponiyaning eng yirik savdo sherigi AQSh uning iqtisodiy rivojlanishida muhim rol o'ynadi.[3][4]

Iqtisodiy ahamiyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bosh vazir Yoshidaning asosiy maqsadi barcha mavjud resurslarni iqtisodiyotni tiklashga qaratishdan iborat edi. Harbiy sohaga bo'lgan e'tibor kamaytirilgan holda, Yaponiya tashqi siyosatda tabiiy ravishda iqtisodiy siyosatga e'tibor qaratdi. Yoshida iqtisodiyotni jadallik bilan rivojlantirishga ahamiyat berdi, bu orqali Yaponiya yana yirik global kuchga aylanishi mumkin edi (bu vaqtda Yaponiya qayta qurollanish imkoniyatiga ega bo'lardi). Shunday qilib, uning siyosati tinchlikka asoslanganiga ishonish qiyin, lekin Meydzi islohotlaridan beri Yaponiyaning xalqaro munosabatlarga yondashuvida hukmron kuch bo'lgan realistik tashqi siyosatga mos keldi. Yoshida va moliya vaziri Hayato Ikeda Yaponiya o'zining sanoat infratuzilmasini qayta qurishishida va cheklanmagan iqtisodiy o'sishga erishishda etakchi rolni egalladi. Ushbu konsepsiyalarning ko'p qismi hali ham Yaponiyaning siyosiy va iqtisodiy siyosatida asosiy ta'sir kuchiga egadir.[5][6]

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Yoneyuki Sugita, "The Yoshida Doctrine as a myth." Japanese Journal of American Studies 27 (2016): 123-143 online.
  2. ↑ Holcombe, C. (2011). A History of East Asia: From the origins of civilization to the twenty-first century (pp. 277-286). New York: Cambridge University Press.
  3. ↑ Potter, David M. "Evolution of Japan's Postwar Foreign Policy." Nanzan University, 2008. Web. <http://office.nanzan-u.ac.jp/cie/gaiyo/kiyo/pdf_09/kenkyu_03.pdf (Wayback Machine saytida 2017-02-28 sanasida arxivlangan)>.
  4. ↑ Shigeru, Yoshida and Hiroshi Nara. (2007). Shigeru: Last Meiji Man. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-742-53932-7 ISBN 978-0-742-53933-4; OCLC 238440967
  5. ↑ Potter, David M. "Evolution of Japan's Postwar Foreign Policy." Nanzan University, 2008. Web. <http://office.nanzan-u.ac.jp/cie/gaiyo/kiyo/pdf_09/kenkyu_03.pdf (Wayback Machine saytida 2017-02-28 sanasida arxivlangan)>.
  6. ↑ Shigeru, Yoshida and Hiroshi Nara. (2007). Shigeru: Last Meiji Man. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-742-53932-7; OCLC 238440967

Qo'shimcha o'qish uchun[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Chay, Sun-Ki. "Yoshida mudofaa doktrinasini mustahkamlash: institutsionalizatsiyaning uchta usuli." Xalqaro tashkilot (1997): 389-412 onlayn .
  • Dower, Jon V. Imperiyasi va oqibatlari: Yoshida Shigeru va Yaponiya tajribasi, 1878-1954 (1988).
  • Edström, Bert. "Xalqaro sovuq jangchi: Ikeda Hayato." Edstryomda, Yaponiyaning rivojlanayotgan tashqi siyosati doktrinasi (Palgrave Makmillan, London, 1999) 46-56-betlar.
  • Iokibe, Makoto va Takuya Sasaki. "1960-yillar: Yaponiyaning iqtisodiy yuksalishi va hamkorlikning rivojlanishi". AQSh-Yaponiya munosabatlari tarixida (Palgrave Makmillan, Singapur, 2017) 149-169-betlar.
  • Rodan, Garri, Xyuison, Kevin va Robison, Richard. (1997). Janubi-Sharqiy Osiyoning siyosiy iqtisodi: Kirish. Melburn: Oksford universiteti matbuoti .ISBN 978-0-195-53736-9ISBN 978-0-195-53736-9 ;OCLC 464661946
  • Masuda, Hajimu. "Uchinchi jahon urushidan qo'rqish: Yaponiyaning qayta qurollanish va tinchlik harakatining ijtimoiy siyosati, 1950-1953". Zamonaviy tarix jurnali (2012 yil iyul), jild. 47, yo'q. 3, 551-571. http://jch.sagepub.com/content/47/3/551.short
  • Sugita, Yoneyuki. "Yoshida doktrinasi afsona sifatida." Yaponiya Amerika tadqiqotlari jurnali 27 (2016): 123-143 onlayn .
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Yoshida_Doktrinasi&oldid=3734117" dan olindi