Yumaloqtepa (qalʼa)

Yumaloqtepa — qadimgi Chag'oniy qal’asi xarobalari. Bolaliktepa bilan qoʻshni qalʼa, oʻrta asr Termiz dan 13 km shimolda joylashgan. Yumaloqtepa 52-54x26x10 sm oʻlchamdagi xom gʻishtdan qurilgan boʻlib, balandligi 1 m ga yaqin paxsa bloklardan baʼzi devorlari qurilgan, L shaklidagi kuluarning gʻarbidagi yashirin kameraning devorlari astarlangan. Katta plitalar bilan tekis (43x43x4,5 sm) kuygan gʻisht oʻrnatilgan. Bu yirik (taxminan 30x30 m) binoning konturlari saqlanib qolmagan, u janubiy va gʻarbiy tomondan butunlay vayron qilingan, lekin uning umumiy kompozitsion va rejali tuzilishini ancha aniq koʻrish mumkin.

Tadqiqotchi bu yerda poydevor sifatida ikkita gumbazli xonaga asoslangan va qal’aning boshqa xonalari ustida joylashgan katta yuqori xonani taxmin qiladi. Buni kuluarning keng shimoliy shoxining janubi-gʻarbiy burchagida saqlanib qolgan zinapoyalar qoldiqlari tasdiqlaydi. Bu tonozli xonalarning balandligiga mos keladigan darajaga olib keldi va ular yonida joylashgan.Qisqa muddatli Baloliktepadan farqli oʻlaroq, Yumaloqtepada hatto XVI asrgacha aholi yashagan. Ming yillik umri davomida qadimiy qal’a koʻp marta qayta qurilib, oʻzining taʼsirchan koʻrinishini va ichki meʼmorchiligining ajoyib qulayligini tobora yoʻqotdi, bu esa tadqiqotchilarning ishini osonlashtirmadi.

Manbalar

• S. G. Xmelniskiy, Kushonlar va arablar oʻrtasida. V-VIII asrlar Oʻrta Osiyo meʼmorchiligi. — Berlin-Riga: GAMAJUN, 2000. — 288 r.