Złoty Stok

Zloty Stok
Zloty Stok; Złoty Stok
	shaharcha
	; Gerb
	50°26′40.99″N 16°52′33.10″E / 50.4447194°N 16.8758611°E G OKoordinatalari: 50°26′40.99″N 16°52′33.10″E / 50.4447194°N 16.8758611°E G O
Mamlakat	Polsha
Voyevodalik	Quyi Silezia
Okrug	Ząbkowice Śląskie
Gmina	Złoty Stok
Hukumat
• Mayor	Grażyna Orczyk
Maydon	7.73 km2 (2.98 mi²)
Aholisi (2019-06-30)	2 758 kishi
Zichligi	360 kishi/km2
Vaqt mintaqasi	UTC+1
Telefon kodi	+48 74
Pochta indeks(lar)i	57-250
Avtomobil kodi	DZA
	Zloty Stok

Złoty Stok [ˈzwɔtɨ ˈstɔk] (chex. Rychleby, nemischa: Reichenstein,"Richstone") — Polshaning janubi-gʻarbiy qismidagi Quyi Sileziya vodiysining Zabkovitse Śląskie okrugida joylashgan shaharcha. U Chexiya Respublikasi bilan chegarada, Chexiyaning Bila Voda qishlogʻi bilan tutashgan joyda joylashgan.

Shahar Gmina Złoty Stok deb ataladigan maʼmuriy okrugning (gmina) joylashgan hududi boʻlib, Zabkowice Śląskiedan taxminan 16 kilometr (10 mi) janubda va viloyat poytaxti Vrotslavdan 77 kilometr (48 mi)) uzoqlikda oʻrnashgan.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Złoty Stok nomi polyak tilida „oltin tepalik“ degan maʼnoni anglatadi va bu yerda oʻrta asrlarda oltin konining qazib olinganligini koʻrsatadi. Uning chexcha nomi qoʻshni togʻ tizmasi, Rixlebi togʻlari (chex. Rychlebské hory hisobiga qoʻllaniladi). Tegishli polyak nomi Góry Złote (Oltin togʻlar) ham mavjud. Bu diapazon sharqiy Sudetlarning bir qismi hisoblanadi.

Bu hudud X asrda Polshadagi Piast sulolasining birinchi tarixiy hukmdori Miyeshko I davrida shakllanayotgan Polsha davlatining bir qismiga aylangan va Polsha parchalanib ketganidan keyin u Sileziya, Shvidnitsa-Yavor, Zibitsa va Shvidnitsa-Yavor knyazliklarida tarkibida boʻlgan. Keyinchalik 1392-yilgacha Piastlar boshqaruviga qaytarilgan. Bu davrda aholi punkti birinchi marta tilga olinadi va shahar huquqi beriladi. Keyinchalik u Bogemiya (Chexiya) qirolligining hukmronligi qoʻl ostiga oʻtadi^[2]. 1428-yilda u gussitlar tomonidan vayron qilingan. 1469—1490-yillarda Vengriya, keyin esa yana Bogemiya hukmronligi ostida boʻlgan.

Złoty Stokda qazib olingan qazishmalar eramizning birinchi ming yillikiga toʻgʻri keladi. 1491-yilda Chexiya Podiebradlar oilasi gertsogi Genrix I shaharga gerb, bayroq va „Erkin konchilar shahri“ unvonini berdi. U yerda koʻplab nemis va chex konchilari yashay boshladilar. XVI asr boshlarida nemislar tomonidan Reyxenshteyn (soʻzma-soʻz „Richstone“) va chexlar Rixlebi deb atalgan shahar oltin qazib olish hamda qayta ishlash tufayli gullab-yashnay boshladi. Ushbu qimmatbaho rudani izlash 1960-yillarning oxirlarida kon yopilgunga qadar davom etdi.

1742-yilda shahar Prussiya tomonidan oz' hududiga qoʻshib olindi va 1871-yildan 1945-yilgacha Germaniyada joylashgan. Złoty Stok, keyin Reyxenshteyn, koʻplab harbiy asirlar uchun Yevropada Ikkinchi Jahon urushining soʻnggi oylarida „Uzoq yurish“ ning toʻxtash hududiga aylantirildi. 30 000 ga yaqin ittifoqchi harbiy asirlar Polsha, Chexoslovakiya va Germaniya boʻylab gʻarbiy yoʻnalishda, 1945-yilning yanvaridan apreligacha taxminan toʻrt oy davom etgan ogʻir qish sharoitida shu hududga joylashishdi^[3]. Ikkinchi jahon urushidan keyin u Polsha qayta tiklangan hududlarning bir qismiga aylantirildi.

Diqqatga sazovor joylari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shaharda bir qator tarixiy yodgorliklar, jumladan, oltin qazib olish va metallurgiya muzeyi (Muzeum Górnictwa i Hutnictwa Złota w Złotym Stoku) mavjud.