Zbąszynek

Zbaszynek
Zbaszynek; Zbąszynek
	Shaharcha
	; Bayroq ; Gerb
	52°14′0″N 15°51′0″E / 52.23333°N 15.85000°E
Mamlakat	Polsha
Voyevodalik	Lubusz
Aholisi (30-iyun 2019-yil)	5 020 kishi
Zichligi	1800 kishi/km2
Vaqt mintaqasi	UTC+1
Telefon kodi	+48 68
Avtomobil kodi	FSW
	Zbaszynek

Zbąszynek (talaffuzi: [zbɔ̃ˈʂɨnɛk]; nemischa: Neu Bentschen ) — Polshaning gʻarbiy qismida, Lubusz vodiysi, Svebodzin okrugida joylashgan shahar. 2019-yil holatiga koʻra, u yerda 5020 nafar aholi istiqomat qiladi.

Tarixi

Shahar 1920-yillarning boshida, Versal shartnomasi natijasida, yaqin atrofdagi Zbąszyń (Bentchen) temir yoʻl tarmogʻi Ikkinchi Polsha Respublikasi tarkibiga kirganda tashkil etilgan^[1]. 1922-yilda Germaniyaning Veymar hukumati tomonidan yangi chegara stansiyasini, yangi temir yoʻl uzelini (Zbaszin oʻrnini egallagan) va temir yoʻlchilar uchun turar-joy maskanini qurishga qaror qilindi. Bir necha yil ichida 1923—1930-yillarda meʼmor Friedrich Veil loyihasi asosida zamonaviy shahar tipidagi aholi punkti bilan birga katta stansiya qurildi. Neu Bentschen deb nomlangan shaharda etnik nemis temir yoʻl ishchilari istiqomat qilar edi. Ikkita cherkov, bosmaxona, madaniyat uyi (Deutsches Haus), maktab, pochta idorasi va bank faoliyati yoʻlga qoʻyilgan. Aholi punkti Meseritz okrugiga tegishli boʻlgan^[2].

1938-yil oktyabr oyida Germaniyadan haydalgan minglab polshalik yahudiylar Neu-Bentschen (hozirgi Zbąszynek) dan Polsha Zbąszin shahriga koʻchib oʻtishga majburlangan, ular orasida Herschel Grynszpanning ota-onasi ham bor edi.

Ikkinchi jahon urushi

Ikkinchi jahon urushida Polsha bosib olingandan soʻng, nemislar Zbąszynekda majburiy mehnat lagerini ochdilar. Unda turli toifadagi mahbuslar, jumladan Fransiya, Italiya va 1941-yildan keyin Sovet Ittifoqidan kelgan harbiy asirlar, shuningdek Lodz gettosidan keltirilgan yahudiylar saqlanardi. Yuzlab odamlar kasallik va qiynoqdan vafot etdilar. Omon qolganlar Sharqiy frontga tashish uchun zarur boʻlgan temir yoʻl infratuzilmasida ishladilar^[2].

1945-yil yanvar oyida Neu Bentschenning bir qancha nemis aholisi Qizil Armiyadan qochib ketishdi va shahar jangsiz qoʻlga olindi. Shahar Potsdam konferensiyasidan soʻng Ikkinchi jahon urushi yakunlangach, Polshaning hududiy oʻzgarishlari natijasida Polshaga oʻtkazilgan Germaniya hududining bir qismi boʻlgan. Qolgan aholi Germaniyaga surgun qilindi. Neu Bentschen qisqacha Nowy Zbąszyń deb ataldi, bir muncha vaqt oʻtgach, 1940-yillarning oxirida bu nom Zbąszynek deb oʻzgartirildi.