Jangeldin (tuman)

Jangeldin tumani
Жангелдин ауданы
	Gerb;
	Gerb;
tuman
Tarkibida	Qoʻstanoy viloyati
Maʼmuriy markazi	Toʻrgʻay
Asos solingan sanasi	1928-yil
Akim	Kenjegarin Asqarbek Ahmetbekovich
Rasmiy tillar	qozoq, rus
Aholi (2010)	15,860
Zichligi	0,4 kishi./km²
Millatlar tarkibi	Qozoqlar — 98,97% ; Ruslar — 0,36% ; Tatarlar — 0,26%
Dinlar tarkibi	musulmonlar, xristianlar
Vaqt mintaqasi	UTC+6
Telefon kodi	+7 71439
Avtomobil raqami kodi	P, 10
Rasmiy sayti	http://zhangeldy.kostanay.gov.kz/
Xaritada
49°42′0″N 63°54′0″E / 49.70000°N 63.90000°E

Jangeldin tumani 1928-yili tashkil topdi. (1928-1950-yillarda — Toʻrgʻay tumani) — Qoʻstanoy viloyatining janubi-gʻarbiy qismida joylashgan. Maydoni 37,6 ming km². Aholisi 16,2 ming kishi, oʻrtacha zichligi 1 km²-ga 0,4 kishidan toʻgʻri keladi (2010). Tumanning maʼmuriy markazi — Toʻrgʻay qishlogʻi.

Tarixi

Tuman 1928-yili Toʻrgʻay tumani nomi bilan tashkil topdi, 1950-yilda esa Jangeldin tumani deb nomi oʻzgartirildi. Jangeldin tumani — tarixi katta. A.Jangeldinning revolyutsiya xizmati, Amangeldi Imanov boshchiligidagi 1916-yilgi Sovet Hukumatiga qarshi ozodlik qoʻzgʻaloni Toʻrgʻay diyori bilan bogʻliq. Ibiray Altinsarin qozoq davlatidagi toʻngʻich qozoq-rus maktabini shu tumanda ochdi.^[4]

Aholisi

Tuman aholisining milliy tarkibi (1-yanvar 2010-yil)^[1]^[2]:

qozoqlar — 24 577 kishi (98,97 %)
ruslar — 1266 kishi (0,36 %)
tatarlar — 879 kishi (0,26 %)
boshqalari — 66 kishi (0,42 %)
Umumiy — 15 860 kishi (100,00 %)

Geografiyasi

Jangeldin tumanining eri asosan Toʻrgʻay dalasi deb nomlanadigan dashtlardan iborat. Shimoliy-gʻarb tarafi dengiz sathidan balandligi 210 — 310 metr, Jilandi va Qargʻali togʻlari joylashgan Toʻrgʻay usyurtining janubiy-gʻarbiy chetini tashkil qiladi. Toʻrgʻay va Buyuk ilonchiq daryolari yoqalab Aygʻirqum, Toʻsin va Oqqum qumlari mavjud. Foydalali qazilmalaridan qurulish materiallari konlari bor.

Iqlimi

Iqlimi keskin kontinental, qishi sovuq, yozi issiq. Yanvar oyining oʻrtacha harorati −16 — 17 °C, iyulniki 22 — 25 °C. Yogʻingarchilikning yillik miqdori 225 – 275 mm. Tumanda Toʻrgʻay, Oʻlkeyek, Buyuk ilonchiq va Teke daryolari va koʻllari mavjud. Katta koʻllari: Oqkoʻl, Jaman aqkoʻl, Sariqopa, Jarkoʻl, Ashitastisor.

Manbalar

Havolalar

Tumanning rasmiy sayti

[Stat2010-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Агентство Республики Казахстан по статистике. Численность населения Республики Казахстан по областям, городам и районам, полу и отдельным возрастным группам, отдельным этносам на начало 2010 года

[пер.2010-2] 2,0 ^2,1 Национальный состав населения Казахстана по переписи 2009

[3] Qoʻstanay viloyatining telefon kodlari

[4] Qozoq Ensiklopediyasi

[1]

[2]

[3]

[4]

k m t Qoʻstanay viloyati
Markazi: Qoʻstanay
Tumanlar	Altinsarin tumani • Amangeldi tumani • Avliyokoʻl tumani • Denisov tumani • Jangeldin tumani • Jitiqara tumani • Mendiqara tumani • Navruzim tumani • Sarikoʻl tumani • Taran tumani • Uzunkoʻl tumani • Fyodorov tumani • Qamishli tumani • Qorabaliq tumani • Qorasuv tumani • Qoʻstanoy tumani
Viloyat ahamiyatiga ega shaharlar	Lisakovsk • Orqaliq • Rudniy