Aleksandr Faynberg

Aleksandr Faynberg
Tavalludi	2-noyabr 1939-yil Toshkent, SSSR
Vafoti	14-oktyabr 2009-yil Toshkent, Oʻzbekiston
Ijod qilgan tillari	Rus tili
Yoʻnalish	poeziya

Aleksandr Arkadyevich Faynberg (1939-yil 2-noyabr, Toshkent – 2009-yil 14-oktyabr, Toshkent) – rus shoiri, tarjimon, ssenariynavis. Oʻzbekiston Respublikasi xalq shoiri (2004).

Biografiyasi

Aleksandr Arkadyevich 1939-yil 2-noyabrda Toshkent shahrida tavallud topgan. Ota-onasi tugʻilishidan ikki yil avval Novosibirskdan koʻchib kelgan. Yozuvchining otasi Arkadiy Lvovich Faynberg (1891–1971), asli Gatchinalik, texnologiya institutni tamomlagan va spirt zavodida bosh muhandis boʻlib ishlagan. Onasi Anastasiya Aleksandrovna (1904–?), Moskvada tugʻilgan, xuddi spirt zavodida mashinist boʻlib ishlagan. Arkadiy yetti yillik maktabni tugatgach, Toshkent topografiya texnikumiga oʻqishga kirgan. Kollejni tamomlagach, Tojikistonda harbiy xizmatni oʻtagan. Keyin 1965-yilda Toshkent universitetini tugatib, filologiya fakultetining jurnalistika fakultetining sirtqi boʻlimida tahsil olgan va talabalar gazetasida ishlagan. 1961-yilda Inna Glebovna Koval bilan turmush qurgan.

Aleksandr Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi aʼzosi va oʻn beshta sheʼriy toʻplam (jumladan, oʻlimidan soʻng nashr etilgan ikki jildlik asarning oʻzi tuzgan) muallifi edi. Sheʼrlari „Smena“, „Yoshlik“, „Yangi dunyo“, „Sharq yulduzi“, „Yangi Volga“ jurnallarida hamda xorijiy mamlakatlar: AQSh, Kanada, Isroilning davriy nashrlarida chop etilgan.

Faynberg 1965–1969-yillarda Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasida maslahatchi boʻlgan. „Etyud“ (1967), „Soniya“ (1969), „Sheʼrlar“ (1977), „Olis koʻpriklar“ (1978), „Ijobat“ (1982), „Qisqa toʻlqin“ (1983), „Yoyma toʻr“ (1984), „Erkin sonetlar“ (1990) va boshqa sheʼriy toʻplamlar muallifi. Faynbergning sheʼriy ijodida oʻtmish bilan hozirgi kun, Gʻarb bilan Sharq milliyligi va baynalmilalchiligi oʻzaro tutashib, oʻziga xos badiiy olamni vujudga keltiradi. Faynbergning lirik qahramoni tarixiy-ijtimoiy silsilalar asrida oʻzining insoniy mohiyatini toʻla saqlab qolgan, oʻzgaga mehr-shafqat va madad qoʻlini uzatishga tayyor, yer kurrasida sodir boʻlayotgan noxush voqea va hodisalardan iztirob chekuvchi insondir. Sheʼriy ijodida rus va Yevropa shoirlarining eng yaxshi badiiy tajribalari namoyon boʻlgan. Sharq mumtoz sheʼriyati anʼanalari ham uning ijodiy uslubiga begona emas.

Faynberg ijodining muhim qismini badiiy tarjima tashkil etadi. Oʻzbek sheʼriyatini mukammal bilgan shoir Navoiy gʻazallari, Erkin Vohidov, Abdulla Oripov, Omon Matjon va boshqa oʻzbek shoirlarining sheʼr va dostonlarini rus tiliga tarjima qilgan. Faynberg ssenariysi asosida "Oʻzbekfilm" kinostudiyasida „Mening akam“, „Jazirama oftob tagida“, „Qandahorda toblanganlar“, „Tojikfilm“ kinostudiyasida esa „Jinoyatchi va oqlovchilar“ va boshqa filmlari suratga olingan. Faynberg ssenariysi asosida toʻrtta toʻliq metrajli badiiy film va 20 ga yaqin multfilmlar yaratilgan.

1999-yilda „Paxtakor“ futbol jamoasining avtohalokatda halok boʻlganining yigirma yilligi munosabati bilan uning ssenariysi boʻyicha „Osmondagi stadion“ filmi suratga olingan. Faynberg 1979-yilda „Paxtakor“ jamoasi haqida yozilgan qoʻshigʻi yangragan.

Faynberg bir necha yil davomida Toshkentda Oʻzbekiston yosh yozuvchilari seminariga rahbarlik qilgan. „Issiq quyosh ostidagi uy“ (1977, „Oʻzbekfilm“) filmining ssenariy muallifi.

2009-yil 14-oktabrda Toshkent shahrida vafot etgan. Toshkentdagi Botkin qabristonining boʻlimiga dafn etilgan.

G. V. Malixinaning „A. A. Faynberg lirikasidagi badiiy obrazlar va tematik dominantlar tuzilishi“ (Oʻzbekiston Milliy universiteti, 2007) magistrlik dissertatsiyasi Faynberg ijodini oʻrganishga bagʻishlangan.

Mukofotlari

Arkadiy 2008-yilda Pushkin medali, 2004-yilda Oʻzbekiston xalq shoiri hamda 1999-yilda Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi unvonlari bilan taqdirlangan.