Kontent qismiga oʻtish

Asaluya

Koordinatalari: 27°28′28″N 52°36′41″E / 27.47444°N 52.61139°E / 27.47444; 52.61139
Vikipediya, erkin ensiklopediya
Asaluya

عسلويه
Shahar
27°28′28″N 52°36′41″E / 27.47444°N 52.61139°E / 27.47444; 52.61139
Mamlakat Eron
uston Bushehr
shahriston Asaluya
baxsh Markaziy tuman
Hukumat
Rasmiy til(lar)i fors tili
Aholisi
 (2016)
 13 557[1]
Vaqt mintaqasi UTC+3:30
Telefon kodi +98
Asaluya xaritada
Asaluya
Asaluya

Asaluya (forscha: عسلويه)[lower-alpha 1] Eronning Bushahr ustoni Asaluya shahristoni Markaziy tumanidagi shahar. Ham shahriston, ham tuman, ham dehiston markazi vazifasini bajaradi[3].

2006-yilgi Milliy aholini roʻyxatga olish vaqtida Kangon shahristonining Asaluya tumani tarkibida boʻlgan shahar aholisi 875 xonadonda yashovchi 4 746 kishini tashkil qilgan[4]. 2011-yilgi aholini roʻyxatga olishda 1709 ta xonadondan iborat 7 884 kishi bor edi[5], bu vaqtga kelib Asaluya shahristondan ajratilib, alohida shahriston tashkil qilingan edi[3]. 2016-yilgi aholini roʻyxatga olish vaqtida 3 324 ta xonadonga boʻlingan 13 557 kishi istiqomat qilgan[1][3].

Fors koʻrfazi qirgʻogʻida, uston markazi Bushehr shahridan 270 km janubi-sharqda joylashgan shahar ulkan PSEEZ (Fors maxsus energiya iqtisodiy zonasi (inglizcha: Pars Special Energy Economic Zone) loyihasining quruqlikdagi obyektlari joylashgan yer sifatida tanilgan. Shaharning oʻzi kichik ahamiyatga ega, garchi PSEEZ (1998-yilda tashkil etilgan) va Asaluya shaharchasini birgalikda Asaluya deb atash odatiy holdir.

Asaluya dunyodagi eng yirik tabiiy gaz koniga, Janubiy fors/Shimoliy gumbaz gaz-kondensat koniga eng yaqin quruqlik nuqtasi boʻlgani sababli PSEEZ obyektlari uchun joy sifatida tanlangan. Bundan tashqari, mavjud aeroport va chuqur suv porti orqali xalqaro suvlarga toʻgʻridan-toʻgʻri chiqish imkoniyati allaqachon mavjud edi.

PSEEZ

[tahrir | manbasini tahrirlash]

PSEEZ (Fors maxsus energiya/iqtisodiy zonasi) Asaluyada turli majmualar va obyektlar uchun 100 kvadrat kilometr yer ajratilgan. Joy turli zavodlar va neftni qayta ishlash zavodlari („fazalar“ deb nomlanuvchi) toʻplamidir va PSEEZ agentligi tomonidan boshqariladi.

Jami 27 faza (12 gaz, 15 neft-kimyo), shuningdek, yengil va ogʻir sanoat aralashmasi va zavod hamda omborlar kabi tegishli yordamchi obyektlarni koʻzda tutadi. Loyihaning koʻlami juda katta. Bushehr ustoni janubidagi Asaluya shahrida 28 ta neftni qayta ishlash zavodi va 25 ta neft-kimyo majmuasi qurilishi rejalashtirilgan. Ulardan 10 ta neftni qayta ishlash zavodi va 7 ta neft-kimyo majmuasi 2009-yilda ishga tushirilgan.

PSEEZ ishchilar shaharchasidir, turizmi mavjud emas. Hozir Asaluyada mehmonxonalar mavjud emas, biroq aeroport va sanoat hududi oʻrtasida mehmonxona qurish rejalashtirilgan. Sadaf xalqaro mehmonxonasi qurib bitkazilgandan soʻng 1 kvadrat kilometr maydondagi uchta binoda 400 ta xonadan iborat boʻladi. Koʻpgina millatlar uchun Eronga kirish uchun viza talab qilinadi va shuning uchun PSEEZga tashrif buyurish uchun ham viza kerak. Viza talabidan yagona istisno, Kish oroli hisoblanadi.

2005-yil avgust holatiga koʻra, 1997-yildan buyon PSEEZga 20 mlrd AQSh dollari miqdorida xorijiy sarmoya yotqizilgan. Eron Neft vazirligiga koʻra, PSEEZ mahsulotlari sotuvi 30 yil ichida yiliga 11 milliard dollarni tashkil qilishi mumkin.

Xususiy kompaniyalar ham biznes parki va omborxonalar qurmoqda.

Tehronning Internet Service Provider, Pars Online kompaniyasi internet va telefon xizmatini taʼminlagan. PSEEZda boshqa birorta internet provayderi mavjud emas. 2010-yil Janubiy fors gaz konining 9, 10, 15, 16, 17 va 18-fazalaridagi neftni qayta ishlash zavodlarini elektr energiyasi bilan taʼminlash maqsadida Asaluya shahrida 1000 megavatt quvvatga ega yirik elektr stansiyasi ishga tushirildi[6].

Maxsus iqtisodiy zona

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Fors maxsus iqtisodiy zonasi

Fors maxsus iqtisodiy energiya zonasi (PSEEZ) maxsus iqtisodiy zonadir. PSEEZ 1998-yilda Janubiy fors neft va gaz resurslaridan foydalanish uchun tashkil etilgan. Tovarlarni bojsiz olib kirish mumkin, lekin PSEEZdan chiqib, Eronning qolgan qismiga kira olmaydi. Bu PSEEZ doirasida qurilish va rivojlanishni ragʻbatlantirishdir. Xususiy sektor soʻnggi 4 yil ichida (2009) PSEEZga qariyb 1,5 milliard dollar sarmoya kiritdi. Oxirgi 10 yil ichida (2009) Fors maxsus iqtisodiy energiya zonasiga xorijiy korxonalar 36 milliard dollar sarmoya kiritdilar[7].

Asaluya shahri

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Asaluya shahri PSEEZ bilan oʻralgan, ammo geografik jihatdan alohida va eng yaqin PSEEZ obyektidan bir necha daqiqalik masofada joylashgan. PSEEZ tashkil etilishidan oldin, birlamchi sanoat juda kichik boʻlsa ham, baliq ovlash edi. Asaluya Fors koʻrfazi va Zagros togʻlari oʻrtasidagi tor quruqlikdagi uyqudagi qirgʻoqboʻyi qishlogʻi edi. Kichkina shaharcha aholisi qashshoq edi va shunday boʻlib qolmoqda. 2006-yilda shahar dengiz sohilining bir qismiga koʻkalamzorlashtirish va bezash ishlari olib borilgan sayyohlik maydoni ajratilgan.

Qurilishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

PSEEZ dunyodagi eng gavjum qurilish maydonlaridan biridir. Bir vaqtning oʻzida 60 000 ga yaqin ishchilar ishlaydi, asosan navbatdagi gaz va neft-kimyo zavodlari qurilishida ishlaydi.

Aeroporti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yangi aeroport qurilishi 2003-yilda boshlangan. Fors koʻrfazi aeroporti (IATA kodi: YEH) 2006-yil iyulda qatnovga ochildi va avval foydalanilgan Asaluya aeroportini almashtirdi. Uchish-qo‘nish yo‘laklari va samolyotlar to‘xtash joyi, to‘siq va patrul yo‘llari hamda aeroport xiyoboniga kirish yo‘llari, yiliga 750 ming yo‘lovchiga xizmat ko‘rsatadigan Jetways terminallari qurilishi kabi obyektlar qurildi. Boshqaruv minorasi va texnik binolar, shuningdek, o't o'chirish stansiyasi, meteorologiya bo'limi va boshqalar kabi qo'llab-quvvatlovchi binolar ishga tushirildi. Aeroportda uzunligi 4000 metr, eni 45 metr bo'lgan asfalt qoplamali va ikkita 7,5 metrli yelkalarga ega uchish-qo'nish yo'lagi bor. Samolyot to'xtash joyi 330 × 150 kvadrat metr beton qoplamali. Aeroport hududi va atrofdagi binolar 18 gektar maydonda quriladi. Eronlik mutaxassislar tomonidan mazkur aeroportda qurilish ishlari olib borilmoqda va aeroportning navigatsiya va yoritish tizimlarini oʻrnatish ishlari xorijiy kompaniyalar tomonidan amalga oshiriladi.

Pars-Port majmuasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Logistika porti: Logistik porti 150 gektar maydonni egallaydi. G'arbiy to'lqin uzunligi 2300 metr, sharqiy to'lqin uzunligi esa 1000 metr. Port havzasi 100 gektarni tashkil etaladi. Sig'imi 80 000 tonna dedveytli kemalarni qabul qilish quvvatiga ega. Bu portning nominal quvvati yiliga 10 million tonna, xususan 1 mln t. granulalangan oltingugurt, 3 mln t. konteyner mahsulotlari va 6 mln t. neftni qayta ishlash mashinalari va qismlarini tashkil etadi. Bu portda bir vaqtning o'zida 10 ta kemani sig'dira oladigan, ayniqsa, oltingugurt eksporti, konteynerlarni og'ir yuk sifatida yuklash/tushirish uchun kamida 10 ta yo'lak bo'ladi. Yo'laklar bo'ylab suv qurg'oqchiligi kamida 11 metr va eng ko'p 15 metrni va bu portdagi iskala uzunligi 2600 metrni tashkil qiladi. Ayni paytda 5 ta yo'lak foydalanishga topshirilgan. Neftni qayta ishlash va neft-kimyo sanoati uchun zarur bo'lgan barcha jihozlar aynan shu portda tushirilib, maydonlarga o'rnatildi.
Neft-kimyo porti: 15 o'rinli va 15 metrli neft-kimyo porti, ayniqsa, gaz va neft-kimyo mahsulotlarini tashuvchi 80 000 tonna dedveytli kemalarni sig'dira oladi. Ushbu portning nominal quvvati yiliga 35 million tonnani tashkil etadi va bu port orqali 26 million tonna suyuqlikdagi neft-kimyo mahsulotlari eksport qilinishi kutilmoqda[8] Mintaqaning neft-kimyo loyihalari bo'yicha ish vaqti jadvaliga muvofiq, ushbu portda amalga oshirish operatsiyalari uch bosqichda yakunlanadi; 1-bosqich 2005-yilga qadar yakunlanadi va loyihaning tugash sanasi 2006-yil bo'ladi[yangilash kerak].

Zavodlar va neftni qayta ishlash zavodlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Janubiy fors loyihasining har bir bosqichiga oʻrtacha 1,5 milliard AQSH dollari atrofida kapital sarflanishi taxmin qilinmoqda va ularning aksariyati mahalliy kompaniyalar bilan hamkorlikda ishlaydigan xorijiy neft firmalari tomonidan boshqariladi[9]. 2005-yilda hokimiyat tepasiga kelgan prezident Ahmadinajod hukumati energetika va boshqa sohalardagi xorijiy kompaniyalardan koʻra mahalliy firmalarni afzal koʻrdi[9]. 2010-yilda Eron Janubiy fors gaz konining olti bosqichini (13, 14, 19, 22, 23 va 24-bosqichlar) oʻzlashtirish uchun mahalliy kompaniyalarga 21 milliard dollarlik shartnomalar topshirdi[10]. Inqilob gvardiyasi korpusining muhandislik boʻlimi boʻlgan Xatam al-Anbiya qurilish bosh boshqarmasi, shuningdek, Oil Industries Engineering and Construction va Iran Marine Industrial Co. Kompaniyasi bilan birga mahalliy guruh tarkibiga kiradi. Guruhga, shuningdek, Iran Shipbuilding and Offshore Industries Complex Co., Eron taraqqiyot va yangilash tashkiloti va National Iranian Drilling Co. Kabilarni ham oʻz ichiga oladi[10]. Eron kompaniyalari tomonidan loyihalarni boshqarish Janubiy fors loyihalarida xorijiy firmalarning ishtirokini istisno etmaydi[manba kerak].

Asaluyaga tashrif buyurgan har qanday mehmon dunyodagi eng yirik bunday inshootlardan biri boʻlgan qirgʻoq boʻylab joylashgan gaz va neft-kimyo majmualarini darhol koʻradi. Hozirda 12 kmga yaqin turli zavod va majmualar qurilmoqda va yana koʻplari quriladi. Obyektni oʻrab turgan bir qator gaz mash’alalari, xususan, balandligi deyarli 100 m boʻlgan alangali ulkan olovni oʻz ichiga olgani darhol koʻzga tashlanadi. Bu olov dengizdan uzoqda ham koʻrinadi. Shuningdek, hududda yillik quvvati 4,2 million tonna boʻlgan dunyodagi eng yirik aromatik ishlab chiqarish zavodi Nuriy neft-kimyo majmuasi joylashgan. Tugallangach, Janubiy forsni rivojlantirishdan tushgan daromad hozirgi neft eksporti daromadlaridan oshadi[11].

2009-yil martidan 2010-yil martigacha Janubiy forsda gaz qazib olish deyarli 30 foizga oshdi. Konning zaxiralari 14 trillion kub metr gaz va 18 milliard barrel (2,9×109 m3) gaz kondensatlari miqdorida deb baholanmoqda. 2012-yilda Janubiy fors gaz konida qazib olish hajmi kuniga 175 million kub metrgacha koʻtariladi[manba kerak].

Loyiha fazalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Janubiy fors qurilish fazalari.
  • 1-faza Petropars tomonidan kuniga 1 billion cubic feet (28 million cubic metre) tabiiy gaz, 40,000 barrel (6,400 m3) kondensat, 1500 tonna LPG va 200 tonna oltingugurt ishlab chiqarishga moʻljallangan.
  • 2- va 3-fazalar Total S. A., Petronas va Gazprom konsorsiumi tomonidan kuniga 2 billion cu ft (57 million m3) tabiiy gaz, 80,000 barrel (13,000 m3) kondensat, 3000 tonna LPG, 400 tonna oltingugurt ishlab chiqarishga moʻljallangan. U 2003-yil mart oyida tarmoqlarda paydo boʻldi.
  • 4- va 5-fazalar Eni va Petropars tomonidan kuniga 2 billion cu ft (57 million m3) boy tabiiy gaz, 75 million cu ft (2.1 million m3) etan, 80,000 barrel (13,000 m3) kondensat, 3000 tonna LPG, 400 tonna oltingugurt ishlab chiqarishga moʻljallangan.
  • 6—8-fazalar Petropars va Statoil tomonidan Ogʻajari neft koniga qayta quyish uchun yengil gaz va eksport uchun ogʻir gaz va kondensat ishlab chiqarishga moʻljallangan. U quruqlikdagi obyektlardan tashqari uchta dengiz platformasini qurishni oʻz ichiga oladi. Statoil dengiz platformalarini, Petropars esa quruqlikdagi inshootlarni ishlab chiqmoqda. Har bir platformadan qirgʻoqqa 31 dyuymli (790 mm) quvur yotqiziladi. Ushbu fazalar kuniga 3 billion cubic feet (85,000,000 m3) tabiiy gaz, 70 million cu ft (2.0 million m3) etan, 120,000 barrel (19,000 m3) kondensat, 4500 tonna LPG, 600 tonna oltingugurt ishlab chiqaradi.
  • 9- va 10-fazalar Oil Industrial Engineering and Construction Company (OIEC) va LG Company konsorsiumiga topshirildi. Bu fazalar kuniga 2 billion cu ft (57 million m3) tabiiy gaz, 75 million cu ft (2.1 million m3) etan, 80,000 barrel (13,000 m3) kondensat, 3000 tonna LPG, 400 tonna oltingugurt ishlab chiqaradi. 9- va 10-bosqichlar 2009-yil mart oyida prezident Ahmadinajod tomonidan inauguratsiya qilingan[12].
  • 11-faza Pars LNG loyihasi orqali suyultirilgan tabiiy gaz ishlab chiqaradi. Fransiyaning Total S. A. kompaniyasi Eron tomonidan loyihadan chiqarib yuborilganidan keyin loyiha 2010-yilda Xitoy milliy neft korporatsiyasiga topshirildi[manba kerak].
  • 12-fazani ishlab chiqish Petropars tomonidan LNG loyihasi sifatida boshlandi. Ushbu bosqichda kuniga 2.5 billion cubic feet (71,000,000 m3) boy tabiiy gaz, 75 million cu ft (2.1 million m3) etan, 80,000 barrel (13,000 m3) kondensat, 3000 tonna LPG, 400 tonna oltingugurt ishlab chiqariladi. Venesuelaning Petroleos de Venezuela S. A. (PDVSA) davlat neft kompaniyasi 7,8 milliard dollarlik loyihaning 10 foizini moliyalashtiradi. Angolaning Sonangol Group kompaniyasi ham 12-faza loyihasida 20 foiz ulushga ega boʻldi[12].
  • 13- va 14-fazalar Eronda LNG ishlab chiqarish uchun boʻladi. Rivojlanish 5 milliard dollarga Eron kompaniyasiga (Xatam-ol-Osea) berildi[13]. Eronning Xatam-ol-Osea konsorsiumi bir qancha yirik Eron kompaniyalaridan, xususan, Xatam al-Anbiya qurilish bosh boshqarmasi, Oil Industries Engineering & Construction (OIEC), SADRA, ISOICO, IDRO va NIDCdan iborat[14]. 13-fazani ishlab chiqish boʻyicha shartnoma Mapna, SADRA va Petro Pidar Eron kompaniyalaridan iborat konsortsium va 14-faza Sanoatni rivojlantirish va yangilash tashkiloti (IDRO), Eron milliy burgʻulash kompaniyasi (NIDC) va Iranian Offshore Engineering and Construction Company (IOEC) dan iborat boshqa konsorsiumlar bilan imzolandi[11]. Royal Dutch Shell va Repsol dastlab 13 va 14-fazalarga sazovor boʻlgan, biroq ular qayta-qayta kechikishlari sababli Eron tomonidan loyihadan chetlashtirilgan[manba kerak].
  • 15- va 16-fazalar Xatam al-Anbiyaga berildi[15]. Bu fazalar kuniga 2 billion cu ft (57 million m3) tabiiy gaz, 75 million cu ft (2.1 million m3) etan, 80,000 barrel (13,000 m3) kondensat, 3000 tonna LPG , 400 tonna oltingugurt ishlab chiqaradi. 2010-yil iyul oyida loyiha Eron kemasozlik va dengiz sanoati kompleksiga topshirildi. Oʻsha paytda 2 milliard dollarlik loyiha allaqachon 50% bajarilgan edi[16]. 15 va 16-fazalar 2012-yil martigacha yakunlanadi[17].
  • 17- va 18-fazalarEronning sanoat loyihalarini boshqarish (IPMI), Neft sanoati muhandisligi va qurilish kompaniyasi (OIEC), Iran offshore muhandislik va qurilish (IOEC) va Petropars konsorsiumiga topshirildi. Bu fazalar kuniga 2 billion cu ft (57 million m3) tabiiy gaz, 75 million cu ft (2.1 million m3) etan, 80,000 barrel (13,000 m3) kondensat, 3000 tonna LPG, 400 tonna oltingugurt ishlab chiqaradi. 17 va 18-fazalar 2012-yil martigacha yakunlanadi[17].
  • 19-faza IOEC va Petroparsga topshirilgan[11]. Bu faza kuniga 2 billion cu ft (57 million m3) tabiiy gaz, 75 million cu ft (2.1 million m3) etan, 80,000 barrel (13,000 m3) kondensat, 3000 tonna LPG, 400 tonna oltingugurt ishlab chiqaradi. Maʼlum boʻlishicha, bu faza 1-bosqichda tarkibiga kiritiladi, shuning uchun uni 1-bosqichning kengayishi sifatida koʻrish mumkin[18].
  • 20- va 21-fazalar OIECga berildi[19]. Bu fazalar kuniga 2 billion cu ft (57 million m3) tabiiy gaz, 75 million cu ft (2.1 million m3) etan, 80,000 barrel (13,000 m3) kondensat, 3000 tonna LPG, 400 tonna oltingugurt ishlab chiqaradi. 2008-yil may oyida Repsol va Royal Dutch Shell 13-blokni 20 yoki 21-blok bilan almashishga kelishib oldilar[20].
  • 22-, 23- va 24-fazalar Xatam al-Anbiya, Petro Sina Arian va SADRAga berildi. U maydonning shimoli-sharqiy chegarasida joylashgan[11][21]. 22-, 23- va 24-fazalarni ishlab chiqish maqsadi kuniga 42,5 million kub metr tabiiy gaz, 57,000 barrel (9,100 m3) gaz kondensati va 300 tonna oltingugurt ishlab chiqarishdir. Shuningdek, uch faza yiliga 800 ming LNG va 750 ming tonna etan ishlab chiqarishga moʻljallangan[11].
  • 25- va 26-fazalar tenderga qoʻyilgan.
  • 27- va 28-fazalar qurilishi EPC (muhandislik, xarid qilish va qurilish) sxemasi bilan Petroparsga berilgan[19]. Bu fazalar kuniga 2 billion cu ft (57 million m3) tabiiy gaz, 75 million cu ft (2.1 million m3) etan, 75,000 barrel (11,900 m3) kondensat, 3000 tonna LPG, 400 tonna oltingugurt ishlab chiqaradi.

Janubiy fors gaz joni

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kon Fors koʻrfazida joylashgan. Kon dunyodagi eng yirik gaz koni boʻlib, Eron va Qatar oʻrtasida taqsimlangan, unda 1,800 trillion cubic feet (51,000 km3) gaz va har ikki qismda 56 billion bbl (8.9 billion m3) kondensat mavjud.

Janubiy fors koni Eron suvlarida joylashgan shimoliy qismning nomi va Shimoliy gumbaz Qatar suvlarida joylashgan janubiy qismining nomi. Janubiy fors konini 1990-yilda NIOC topgan.

Ishlab chiqarish 1989-yilda konning janubiy kengaytmasi, Shimoliy gumbazdan standart sharoitlarda kuniga 800 million cubic feet (23 million cubic metre) gaz qazib olish darajasida boshlangan.

Gaz qazib olish Janubiy fors konidan 2002-yil dekabr oyida nam gazning standart sharoitlarida kuniga 1 billion cu ft (28 million m3) ishlab chiqarish uchun 2-bosqichni ishga tushirish orqali boshlandi.

Kon ikkita mustaqil gazli qatlamlardan, Kangpn va Yuqori Dolondan iborat. Har bir qatlam suv oʻtkazmaydigan toʻsiqlar bilan ajratilgan ikki xil rezervuar qatlamiga boʻlinadi. Shuning uchun kon toʻrtta mustaqil rezervuar qatlamlari K1, K2, K3 va K4 dan iborat.

Eron uchastkalarida 500 trillion cu ft (14,000 km3) gaz va taxminan 360 trillion cubic feet (10,000 km3) qayta tiklanadigan gaz mavjud. U 1,300 square kilometre (500 kv mi) 1300 kvadrat kilometr (500 kvadrat milya) maydonni egallaydi va dengiz tubidan 3 km pastda, 65 m suv chuqurligida joylashgan. Eron tomoni dunyoning 10% va Eronning umumiy gaz zaxiralarining 60% ni tashkil qiladi[22].

Konni 30 ga yaqin fazada oʻzlashtirish rejalashtirilgan boʻlib, ularning har biri uchun 1 milliard dollar atrofida dastlabki sarmoya talab etiladi.

Quyi sanoat tarmoqlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Neft-kimyo va ularning qoʻshimcha mahsulotlari mavjudligi sababli, PSEEZda 10 kvadrat kilometr tegishli sanoat tarmoqlari uchun ajratilgan, masalan:

Suv taʼminoti loyihasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Har biri kuniga 10 000 kubometr quvvatga ega ikkita suvni tuzsizlantirish zavodining qurilishi 2005-yil mart oyida boshlangan. Loyiha shartnomada koʻrsatilgan 16 oylik smetadan 10 oy oldin yakunlandi va bu mintaqada loyihani amalga oshirishda muhim omil boʻldi. Turli uchastkalarda suv taqsimlash tarmogʻini oʻtkazish uchun tarmoq yaratish ishlari olib borilmoqda.

Yashil maydon va atrof-muhit

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Zonaning atrof-muhitni muhofaza qilish va sanoat ifloslanishini kamaytirish siyosatini hisobga olgan holda, 1000 gektar shahar yashil maydonlari va dengizning toʻlqinli hududida oʻrmonzorlar va mangrov daraxtlarini kengaytirish uchun ajratilgan 3000 gektar koʻrinishda birinchi qadamlar qoʻyilgan. Shu tarzda jami sanoat maydonlarining 10% va butun Zonaning 28% yashil maydonga aylanadi.

Chet el ishtiroki

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Asaluyada alohida gaz va neft-kimyo zavodlari qurilayotganda odatda xorijiy kompaniya bilan hamkorlik qilinadi. 2005-yilda hokimiyat tepasiga kelgan prezident Ahmadinajod hukumati energetika va boshqa sohalardagi xorijiy kompaniyalardan koʻra mahalliy firmalarni afzal koʻrdi[12]. AQSh tomonidan Eronga nisbatan joriy qilingan embargo tufayli, asosan Yevropa va Osiyo kompaniyalari ishtirok etmoqda.

Quyidagilar shunday xorijiy firmalar hisoblanadi:

  • Xitoy milliy neft korporatsiyasi
  • Daelim
  • Eni (sobiq Agip)
  • Gazprom
  • Hyundai Engineering and Construction (Linde Group bilan birga)[27]
  • Japan Gasoline Company (JGC) — dunyodagi eng yirik gazni qayta ishlash zavodi qurilishida ishtirok etadi[28].
  • LG
  • Petronas
  • Statoil
  • Technip
  • Total
  • Toyo Engineering Corporation (TEC)

Biroq, AQShning Halliburton kompaniyasi va American Allied International Corporation shoʻba korxonalari orqali Janubiy fors bilan shartnomalar tuzgan va biznes yuritadi.[29]

Suyultirilgan tabiiy gazni (LNG) qayta ishlash va eksport qilish rejalari muhokama qilingan — lekin bu qanday amalga oshirilishini koʻrish kerak, chunki LNGni qayta ishlash texnologiyasining aksariyati AQShga tegishli va shuning uchun sanksiyalar tufayli eksport AQSh nazorati ostida.

Eslatmalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Asalooyeh, Asalouyeh, Asaloyeh, Asaluye, Asalūyeh, Assalouyeh va Assaluyeh shaklida ham romanizatsiya qilinadi; Asalu nomi bilan ham mashhur va baʼzan oldiga Bandar (port) soʻzi qoʻshiladi[2] UNCTAD kodlari: IR YEH, IR PGU, and IR ASA

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 „Census of the Islamic Republic of Iran, 1395 (2016)“ (fa) (Excel). AMAR. The Statistical Center of Iran. 2019-yil 22-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-dekabr.
  2. ↑ Asaluya can be found at GEOnet Nom Serveri, at this link, by opening the Advanced Search box, entering "-3053811" in the "Unique Feature Id" form, and clicking on "Search Database".
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Rahimi, Mohammad Reza „Approval letter regarding country divisions in Bushehr province“ (fa). Islamic Parliament Research Center of the Islamic Republic of Iran. Ministry of Interior (2013-yil 29-sentyabr). 2013-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 29-mart.
  4. ↑ „Census of the Islamic Republic of Iran, 1385 (2006)“ (fa) (Excel). AMAR. The Statistical Center of Iran. 2011-yil 20-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-sentyabr.
  5. ↑ „Census of the Islamic Republic of Iran, 1390 (2011)“ (fa) (Excel). Syracuse University. The Statistical Center of Iran. 2023-yil 15-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-dekabr.
  6. ↑ „South Pars attracts $15b in domestic investment“. payvand.com. 2017-yil 20-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 14-aprel.
  7. ↑ „Iran's PSEEZ absorbs $36B foreign investment in a decade“. payvand.com. 2017-yil 21-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 14-aprel.
  8. ↑ „Irandaily | No. 3731 | Domestic Economy | Page 4“. 2010-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 20-iyul.
  9. ↑ 9,0 9,1 „Market Profile for Iran“, Energy and Electricity Forecast, Economist Intelligence Unit, 18 June 2008
  10. ↑ 10,0 10,1 [1][sayt ishlamaydi]
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 „Archived copy“. 2012-yil 24-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 7-fevral.
  12. ↑ 12,0 12,1 „Venezuela to invest $780m in SP phase 12“. tehrantimes.com (2010-yil 24-oktyabr). 2016-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 14-aprel.
  13. ↑ Nasseri, Ladane. „Iran Ends Talks With Shell, Repsol to Develop South Pars Natural-Gas Field“. Bloomberg (2010-yil 6-iyun).
  14. ↑ „Iranian consortium to replace Shell, Repsol in South Pars“. tehrantimes.com (2010-yil 5-iyun). 2016-yil 28-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 14-aprel.
  15. ↑ „Archived copy“. 2011-yil 2-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 15-iyun.
  16. ↑ „Iran: Khatam-ol-Anbia withdraws from SP phases 15, 16“. payvand.com. 2018-yil 15-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 14-aprel.
  17. ↑ 17,0 17,1 „Iran: Four phases of South Pars gas field to come on stream by March 2012“. payvand.com. 2018-yil 15-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 14-aprel.
  18. ↑ Shana.ir, NIOC Official News Agency (Wayback Machine saytida 26 July 2011 sanasida arxivlangan)
  19. ↑ 19,0 19,1 Shana.ir, NIOC Official News Agency (Wayback Machine saytida 26 July 2011 sanasida arxivlangan)
  20. ↑ „Repsol, Shell renegotiating Iran gas deal: Repsol company source“. AFP (2008-yil 12-may). 2013-yil 27-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 21-may.
  21. ↑ https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hO8-2zc6BnKaP-2LaqMckSMDa1dg [sayt ishlamaydi]
  22. ↑ „South Pars Oil and Gas Field, Persian Gulf, Offshore Iran“. 2010-yil 18-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 10-fevral.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
 Vikiomborda Asaluya
haqida turkum mavjud 


"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Asaluya&oldid=5230736" dan olindi