Kontent qismiga oʻtish

Asir viloyati

Koordinatalari: 19°0′0″N 43°0′0″E / 19.00000°N 43.00000°E / 19.00000; 43.00000
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Asir

عَسِيرٌ
Skyline of Asir
19°0′0″N 43°0′0″E / 19.00000°N 43.00000°E / 19.00000; 43.00000
Mamlakat Saudiya Arabistoni
Hukumat
Turki bin Talal bin Abdulaziz al Saud
Maydon 76,693 km2 (29,611 kv mi)
Aholisi
 (2017-yil)
 2 211 875
Asir xaritada
Asir
Asir

Asir viloyati (arabcha: عَسِيرٌ) Saudiya Arabistonining janubi-gʻarbiy qismida joylashgan boʻlib, ʻAsir qabilasi nomi bilan atalgan. Hududi 76,693 km² taxminiy aholisi 2,211,875 (2017)[1]. Shimol va gʻarbdan Makka, shimoli-gʻarbdan Al-Baha, shimoli-sharqdan Riyod, janubdan Jazan va janubi-sharqdan Najron viloyatlari bilan oʻralgan. Asir janubda Yamanning Saada gubernatorligi bilan ham chegaradosh.

Asir viloyatining markazi – Abxa. Xamis Mushait, Bisha va Barek shaharlari ham viloyat tarkibiga kiradi. Viloyat amiri Turki bin Talal bin Abdul Aziz Al-Saud (2018-yil 27-dekabrda tayinlangan), shahzoda Talal bin Abdulaziz Al-Saudning oʻgʻli[2].

Geografiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Asir mintaqasida mamlakatning qolgan qismiga qaraganda koʻproq yogʻingarchilik kuzatiladi. Maʼlumotlar juda kam va ishonchsiz boʻlsa-da, baland togʻlarda oʻrtacha yillik yogʻingarchilik 300 dan 500 millimetrga oʻzgarib turishi taxmin qilinadi. Harorat juda ekstremal, tushda harorat 30 °C (86 °F) dan yuqori boʻladi, ammo ertalab juda sovuq boʻlishi mumkin. Natijada, Saudiya Arabistonining boshqa qismlariga qaraganda, Asirda oʻsimliklar juda koʻp, himoyalangan hududlarda hatto zich ignabargli oʻrmonlar mavjud.

Asirda asosan bugʻdoy va mevali ekinlar yetishtiruvchi koʻplab fermerlar yashaydi.

Asir milliy bogʻi 1981-yilda tashkil etilgan boʻlib, Qizil dengiz sohilidan gʻarbiy togʻ etaklari orqali Asir togʻlarigacha boʻlgan hududda tashkil etilgan.

Abha, Asir (1921-yil)

Demografiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aholining oʻsishi
YilAholi±%
19921,340,168—    
20041,687,939—    
20101,927,087—    
20182,261,618—    

Muhofazalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mintaqa oʻn olti muhofazaga boʻlingan (2010-yilgi aholini roʻyxatga olish bilan):

  1. Abha (+366 551)
  2. Muhayil (+228 979)
  3. An-Namas (+54 119)
  4. Billasmar (+34 080)
  5. Billahmar (+25 709)
  6. Balqarn
  7. Bareq (+74 391)
  8. Bishah (+205 346)
  9. Xamis Mushayt (+512 599)
  10. Rijal Alma (+65 406)
  11. Zahran al-Janub (+63 119)
  12. Tatlit (+59 188)
  13. Sarat Abidah (+67 120)
  14. Ahad Rifayda (+113 043)
  15. Al-Majarda (+103 531)
  16. Al-Harajah
al-Namas

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Miloddan avvalgi 25-yilda Aelius Gall oʻz legionlarini Oʻrta yer dengizi va hozirgi Yamandagi Hadramaut oʻrtasidagi savdo yoʻllarini nazorat qilish uchun Misrdan janubga yoʻl oladi. Rimliklar bu yoʻllarni nazorat qilishni xohlashadi, chunki ular pulga muhtoj boʻlganlar va Sabaʼning poytaxti Maʼribni qoʻlga kiritib, oʻsha paytda bebaho tovar boʻlgan tutatqi va boshqa qimmatbaho xushboʻy moddalar savdosini oʻz qoʻliga olish orqali pul yigʻishga umid qilishgan.

1920-yilga kelib, Saudiya Arabistoni asoschisi Ibn Saud yarim orolning katta qismini oʻz hukmronligi ostida birlashtirishga kirishdi. Bu yurish doirasida u oʻzining „Ixvon“ deb nomlanuvchi badaviy jangchilarini Asirni egallash uchun yuboradi va mintaqa hukmdori Hasan Al-Idrisiy ketishga majbur boʻladi. Hasan Yaman hukmdori Imom Yahyodan panoh soʻragan. Oʻshandan beri Asir Saud xonadoni tomonidan nazorat qilinadi, bu vaziyat 1934-yilda Saudiya Arabistoni va Yaman oʻrtasida Toif shartnomasi imzolanishi bilan rasmiylashtirilgan. Oʻshanda ham mintaqa Gʻarbga hali ham nomaʼlum boʻlgan. 1932-yilda yarim orolni kashf etgan va xaritasini tuzgan birinchi yevropaliklardan biri boʻlgan Saint-John Filby Asirga kelgan, ammo 1952-yilgacha oʻz kuzatuvlarini nashr qilmagani uchun bu hudud dunyo xaritasidagi boʻsh nuqtalardan biri boʻlib qolgan.

Iqtisodiyoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tarixan Asir qahva, bugʻdoy, beda, arpa, senna va tutatqi yetishtirish bilan mashhur boʻlgan[3][4][5]. Yozda bugʻdoy yetishtiriladi, kunjut esa mintaqaning namchil hududlarida oʻstiriladi[4][6]. Somondan boʻyra, shlyapa va savat yasashda foydalanilgan. Hududdagi qabilalar somondan chodir toʻqishgan[7].

Rivojlanish loyihasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2019-yilda Saudiya hukumati Asir mintaqasida infratuzilmani rivojlantirish loyihasini ishga tushirgan. Loyihaga 1 milliard Saudiya rialidan ortiq mablagʻ sarflanishi kutilmoqda. Taqdim etilgan loyihalar sogʻliqni saqlash, transport va kommunal xizmatlarni oʻz ichiga oladi[8].

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Abxa
    Abxa
  • Abxa
    Abxa
  • Tungi taksi
    Tungi taksi
  • Abxa
    Abxa

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Population Characteristics surveys“. General Authority for Statistics (2017).
  2. ↑ „A number of Royal Orders Issued 9 Riyadh“. Saudi Press Agency (2018-yil 27-dekabr).
  3. ↑ Prothero, G.W.. Arabia. London: H.M. Stationery Office, 1920 — 83-bet. Qaraldi: 2016-yil 15-avgust. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Prothero, G.W.. Arabia. London: H.M. Stationery Office, 1920 — 84-bet. Qaraldi: 2016-yil 15-avgust. 
  5. ↑ Prothero, G.W.. Arabia. London: H.M. Stationery Office, 1920 — 86-bet. Qaraldi: 2016-yil 15-avgust. 
  6. ↑ Prothero, G.W.. Arabia. London: H.M. Stationery Office, 1920 — 85-bet. Qaraldi: 2016-yil 15-avgust. 
  7. ↑ Prothero, G.W.. Arabia. London: H.M. Stationery Office, 1920 — 99-bet. Qaraldi: 2016-yil 15-avgust. 
  8. ↑ „Saudi Arabia to launch plan for multibillion infrastructure projects in Asir“ (en). Arab News (2019-yil 11-mart). Qaraldi: 2019-yil 12-mart.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
 Vikiomborda Asir viloyati
haqida turkum mavjud 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Asir_viloyati&oldid=5283348" dan olindi