Dmitriy Muratov

Ishorat qoʻshish
Vikipediya, ochiq ensiklopediya


Dmitriy Muratov

Dmitriy Andryeyevich Muratov (tug'. 29-oktyabr 1961, Kuybishev) rossiyalik jurnalist, huquq himoyachisi. "Novaya gazeta" ning bosh muharriri (1995—2017 yillar va 2019—2023 yillar oralig'larida) va uning asoschilaridan biri.

2021-yilda "demokratiya va mustahkam tinchlik uchun zarur shart bo'lgan so'z erkinligini himoya qilish borasidagi xizmatlari uchun" Nobel tinchlik mukofoti sovrindori (mustaqil Rossiya tarixida ushbu mukofotga sazovor bo'lgan birinchi, shu jumladan sovet davrida mukofotlanganlar orasida uchinchi-huquq himoyachisi Andrey Saxarov va "SSSR prezidenti" Mixail Gorbachyovdan keyin)[1][2].

Xayriya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Dmitriy Muratov 1961-yil 29[3]. 1983-yilda "Kuybishev davlat universitetining" filologiya fakultetini tamomlagan, shundan so'ng 1983—1985 yillarda [4] xizmat[5]

Harbiy xizmatdan so'ng "Volga Komsomolets" gazetasida ishlagan. 1987-yilda "Komsomolskaya Pravda" gazetasining komsomol hayoti bo'limi mudiri bo'ldi. 1990-yilda u nashrning axborot bo'limi muharriri bo'ldi. 1992-yil noyabr oyida "KP" dan ketadi va bir vaqtning o'zida "6-qavat" jurnalistlar shirkatining hammuassisi bo'lib faoliyat olib bordi, unga gazetaning yangi tahririyat siyosatiga rozi bo'lmagan jurnalistlar kiradi. Keyingi yili shirkat "yangi kundalik gazeta" ning asoschisi bo'ldi, uning birinchi soni 1993-yil 1-aprelda chiqdi. Muratov uning tahririyatiga kirdi va bosh muharrir o'rinbosari bo'ldi[4].

1994-yil dekabr 1995-yil yanvar oylarida "Checheniston hududidagi jangovar harakatlar zonasida" gazetaning maxsus muxbiri bo'lgan. 1995-yil fevral oyida u "yangi kundalik gazeta" dan oddiygina "yangi gazeta" deb o'zgartirilgan nashrning bosh muharriri bo'ldi[4]. Bir muncha vaqt Muratov gazeta va televideniye ishlarini birlashtirgan. Masalan, 1997-yilda u "Press-klub" (ATV — ORTV) dasturining yetakchisi, 1998—2000 yillarda "Ntv" "sud kelyapti" haftalik dasturining yetakchisi bo'lgan[6]. 2004-yilda u "2008: Erkin saylov" qo'mitasining asoschilaridan biri bo'ldi, ammo 2005-yilda u "demokratlarning birlashishga urinishlaridan mutlaqo hafsalasi pir bo'lganini" aytib, uni tark etdi[4].

Rossiya Prezidenti Dmitriy Medvedevning "Novaya gazeta" bosh muharriri Dmitriy Muratovga bergan intervyusida, 2009-yil

2004-yilda "Yabloko" Rossiya demokratik partiyasiga qo'shildi [4]. 2005-yilda "Krokodil" jurnalining biri bo'ldi[7]. Biroq, 2008-yilda yangilangan jurnalning nashr etilishi to'xtatildi[8].

2009-yilda "V chaqiriq Moskva shahar dumasiga saylovlarda" "Yabloko" partiyasining saylov ro'yxatini qo'llab-quvvatlash uchun jamoatchilik kengashiga kirdi. 2011-yilda "Yabloko" Rossiya birlashgan demokratik partiyasining saylov ro'yxatiga 101-raqam bilan kiritildi [4].

2013-yildan hozirgi kungacha Muratov Rossiya "federatsiyasi ichki ishlar vazirligi" huzuridagi Jamoatchilik kengashi aʼzosi[9].

2017-yil noyabr oyida "Novaya gazeta" bosh muharriri lavozimini tark etdi [10], lekin 2019-yilda yana o'z lavozimiga qaytdi[11].

2019-yil 8 iyun kuni, Ivan Golunovga nisbatan ehtiyot chorasini tayinlash to'g'risidagi suddan avval, Muratov "EHA "Moskva" bosh muharriri "Aleksey Venediktov" bilan birgalikda Moskva merining ikki o'rinbosari Aleksandr Gorbenko (xavfsizlik va axborot siyosatini nazorat qiladi) va Natalya Sergunina (siyosiy yo'nalishni nazorat qiladi), shuningdek, Moskva ichki ishlar vazirligining bosh boshqarmasi boshlig'i Oleg Baranov bilan uchrashdi. Muratovning so'zlariga ko'ra, ushbu uchrashuvning barcha ishtirokchilari muhokamadan so'ng "ayblov dalillari juda daxshatli" ekanligi va "Vanyani hech bo'lmaganda uy qamog'iga olinishi kerak degan fikr paydo bo'lganini" qayd etdi[12][13].

2021-yil oktabr oyida AQSh-Filippin jurnalisti Mariya Ressa bilan birgalikda "demokratiya va mustahkam tinchlik uchun zarur shart bo'lgan so'z erkinligini himoya qilish borasidagi sa'y-harakatlari" uchun Nobel tinchlik mukofotiga sazovor bo'ldi[1][14]. Muratovning fikricha, unga mukofot berish "Novaya gazeta" va halok bo'lgan jurnalist hamkasblari "Igor Domnikov", "Yuriy Shchekochixin", "Anna Politkovskaya", "Anastasiya Baburova", "Natalya Estemirova" va "Stanislav Markelovning xizmatlari hisoblanadi"[15] . Muratov yana quyidagi so'zlarni ta'kidladi: "Agar men tashkiliy qo'mitada bo'lganimda, barcha bukmeykerlar kimga qo'yilgani uchun ovoz bergan bo'lardim. Ammo menimcha, bu odam hali oldinda. Men, albatta, Aleksey Navalniy haqida gapiryapman"[16]. Muratovning aytishicha, u o'zining Nobel mukofotini "umurtqa mushak atrofiyasi" bo'lgan bolalarni davolash va jurnalistikaga, shu jumladan "xorijiy agentlar" deb e'lon" qilingan odamlarni qo'llab-quvvatlashga qaratmoqchi. Uning so'zlariga ko'ra, pulni taqsimlash bo'yicha yakuniy qaror "Novaya gazeta" tahririyat kengashi tomonidan qabul qilinadi[17]. 2022-yil 22-mart kuni Dmitriy Muratov va "Novaya gazeta" jamoasi 2021-yilgi tinchlik mukofoti Nobel medalini "ukrainalik qochqinlarga yordam berish fondiga xayriya qilishga qaror qilishdi" [18] U "Ukrainani qo'llab-quvvatlash uchun Nobel mukofoti sovrindorlarining maktubini"[19] imzoladi[20].

2022-yil 7-aprel kuni Moskva-Samara poyezdi kupesida Samara shahriga ketayotgan Dmitriy Muratovga hujum qilindi: u aseton bilan aralashtirilgan qizil bo'yoq bilan bo'yalgan, shu jumladan uning ko'ziga tushgan; hujumchi voqea joyidan qochib ketgan[21][22][23][24][25]. 2022-yil 8 aprelda Rossiya ichki ishlar vazirligi hujumda gumon qilinganlardan biri Ilya Markovets hibsga olinganini ma'lum qildi[26]. AQSh maxsus xizmatlari ma'lumotlariga ko'ra, hujum Rossiya maxsus xizmatlari tomonidan uyushtirilgan[27].

2023-yil 1-sentabrda Rossiya federatsiyasi Adliya vazirligi" Muratovni "xorijiy agent deb e'lon qildi[28].

Oilasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Fuqarolik xotini Irina Vadimovna Stolyarova.
  • Katta qizi Kseniya Muratova Moskva davlat universitetini tamomlagan, oliy ta'lim muassasasi prorektori lavozimini egallagan, so'ngra Rossiya Federatsiyasi Markaziy banki raisi Elvira Nabiullina maslahatchisi bo'lgan[29]
  • Kichik qizi Finli (tug'ilgan. Anna) Muratova, Oksford maktabini tamomlagan, Nyu-York universitetining san'at va Fanlar kollejida jurnalistika fanini o'rgangan. Rossiyadan ketgandan so'ng Anna Finli () va o'zining gender ikkilik emasligini e'lon qildi[30]. 2020 yilgacha Anna (Finli) Muratova "Washington Square News"nashrida muxbir va muharrir bo'lgan[31], u rahbariyatning o'zgarishiga norozilik sifatida tark etgan[32]. Finli endi marginal jamoalar va ozchiliklar hayoti, shuningdek, jinsiy zo'ravonlik qurbonlari haqida yozadigan mustaqil jurnalist [30].
  • O'g'li Dmitriy Muratov, Moskva davlat universitetida diplom olgan, enplex Games o'yinlarini ishlab chiqish kompaniyasida PR-direktor bo'lib ishlaydi.

Mukofotlarlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Novaya gazeta" so'z erkinligi mukofotini olganidan keyin. 2010-yil

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2019-yil 19-aprelda Muratov va "Novaya gazeta" si komada bo'lgan jurnalist va yozuvchi Dmitriy Bikov uchun Ufadan Moskvaga maxsus tibbiy aviatsiya porti reysini tashkil etishdi va xarajatlarini to'lashdi, buning sababi Bikovning fikricha (shuningdek, "The Insider" va "Bellingcat" tergoviga ko'ra) "zaharlanish edi"[39][40].

2020-yil fevral oyida xokkey muxlisi Muratov Valeriy Xarlamovning tayog'ini sotuvga qo'ydi. Muratov 100 000-AQSh dollari miqdoridagi mablag'ni orqa miya mushaklari atrofiyasi boʻlgan bolalarga yordam berish uchun xayriya jamgʻarmasiga oʻtkazdi[41].

2021-yilda Nobel tinchlik mukofotini qo'lga kiritgach, Muratov o'ziga tegishli bo'lgan mukofot pullarining bir qismini "yaxshilik doirasi" xayriya jamg'armasiga o'tkazishini rasman e'lon qildi[42].

2022-yil 20 iyun kuni Dmitriy Muratovning Nobel medali AQShda Heritage auksionida (boshlang'ich narxi 550 ming dollar bilan boshlangan) 103,5-million dollarga sotildi. Xaridor shaxshi sir saqlanishini xohladi. Muratov YuNISEFga pul o'tkazishni va'da berdi, tashkilot esa pullarni "Ukrainadan qochgan qochqinlar va qochqin bolalari bor" mamlakatlarga yuborishi ma'lum qilindi.

Siyosiy qarashlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vladimir Putinning turli masalalar bo'yicha siyosati, shuningdek, MDH mamlakatlari rahbarlarining siyosatiga bir necha bor qarshi bo'lgan. Xususan, u 2014-yil mart oyida Qrimning anneksiyasiga[43] qarshi apellyatsiya arizasiga,2020-yil sentyabrida esa Belorusiyada mamlakatning amaldagi prezidenti Aleksandr Lukashenkoga qarshi protest aksiyalariniqo'llab — quvvatlovchi xatni imzoladi.

2016-yilda "VII chaqiriq Rossiya Federatsiyasi Davlat Dumasiga o'tgan saylovda" "Yabloko"[9] siyosiy partiyasining ishonchli vakili bo'lgan. 2018-yilda Muratov Rossiya Federatsiyasi Prezidentligiga nomzod "Grigoriy Yavlinskiy" va uning ishonchli vakilini qo'llab-quvvatlash jamoat shtabi hamraisi bo'lgan[44].

2021-yilning yanvarida u Aleksey Navalniyni ozod etish talabi bilan qilingan petitsiyani qo‘llab-quvvatlagan[45].

Nobel mukofoti sovrindori sifatida u dunyoning barcha davlatlarini chet "el agentlari to'g'risidagi qonunlarni" bekor qilishga chaqirdi[46].

2022-yil fevral oyida Rossiyaning Ukrainaga bostirib[47] kirishiga qarshi apellyatsiya arizasini imzoladi U o'z pozitsiyasini quyidagicha tushuntirdi[48]:

Bizda chuqur qayg'udamiz . Prezident Putinning buyrug'i bilan mamlakatimiz Ukraina bilan urush boshladi. Va bu urushni to'xtatadigan hech kim yo'q. Shuning uchun, qayg'u bilan birga, biz va men sharmandalikni xam xis qilmoqdaman.

Uning qo'lida bosh qo'mondon sifatida, qimmatbaho mashinaning kaliti kabi, "yadro tugmachasi" ham bor. Keyingi qadam yadro qurolimi (urushimi)? Vladimir Putinning qasos quroli haqidagi so'zlarini boshqa hech narsa bilan izohlay olmayman.

Ammo biz "Novaya gazeta" ning ushbu sonini ikki tilda - Ukraina va rus tillarida nashr etamiz. Chunki biz Ukrainani dushman, ukrain tilini esa dushman tili deb tan olmaymiz. Va biz hech qachon buni tan olmaymiz. Va nihoyat. Faqatgina ruslarning urushga qarshi harakati sayyoramizdagi hayotni saqlab qolishi mumkin.

Izohlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 „Главред «Новой газеты» Муратов стал лауреатом Нобелевской премии“ (ru). РБК. РБК (2021-yil 8-oktyabr). 2021-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-oktyabr.
  2. ↑ „Муратов и Ресса удостоены Нобелевской премии мира“ (ru). BFM.ru (2021-yil 8-oktyabr). 2021-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-oktyabr.
  3. ↑ „Биография Дмитрия Муратова“. РИА Новости (2021-yil 8-oktyabr). 2021-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 30-oktyabr.
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 „Дмитрий Муратов“ (ru). Лентапедия. 2011-yil 26-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 5-noyabr.
  5. ↑ „Учительница, фольклорный фестиваль и потомки Чапаева. О чём были первые статьи Дмитрия Муратова“. 2021-yil 18-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 18-noyabr.
  6. ↑ „Авторское бесправие. Закон, защищающий интеллектуальную собственность, суров, но беспробуден“ (ru). Итоги (2000-yil 30-mart). 2020-yil 17-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 6-mart.
  7. ↑ Атлас контентменеджеров. Муратов Дмитрий. — Медиа Атлас
  8. ↑ Виктория Буравченко. „«Крокодил» без денег не кусается“ (ru). Газета.ru (2008-yil 12-avgust). 2008-yil 7-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  9. ↑ 9,0 9,1 „Биография российского журналиста Дмитрия Муратова“ (ru). ТАСС (2021-yil 8-oktyabr). 2021-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.
  10. ↑ „Главред «Новой газеты» покидает пост“ (ru). Газета.ру (2017-yil 13-noyabr). 2021-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-oktyabr.
  11. ↑ „Муратов вернулся на должность главного редактора «Новой газеты»“ (ru). Интерфакс (2019-yil 15-noyabr). 2021-yil 17-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-oktyabr.
  12. ↑ „Как власти согласились на освобождение Ивана Голунова“. Проект (2019-yil 27-iyun). 2021-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 10-oktyabr.
  13. ↑ „Муратов: в решении о судьбе Голунова "принимал участие Путин"“ (ru). Радио Свобода (2019-yil 11-iyun). 2021-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.
  14. ↑ „Главный редактор «Новой газеты» Дмитрий Муратов получил Нобелевскую премию мира“ (ru). Meduza (2021-yil 8-oktyabr). 2021-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-oktyabr.
  15. ↑ „Главный редактор «Новой газеты» Дмитрий Муратов и филиппинская журналистка Мария Ресса стали лауреатами Нобелевской премии мира“ (ru). Новая газета (2021-yil 8-oktyabr). 2021-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-oktyabr.
  16. ↑ „«Если б я был в комитете, проголосовал бы за Навального»“ (ru). Znak.com (2021-yil 8-oktyabr). 2021-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-oktyabr.
  17. ↑ „Главред «Новой газеты» Дмитрий Муратов стал первым россиянином, получившим Нобелевскую премию мира“ (ru). Meduza (2021-yil 8-oktyabr). 2022-yil 14-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-oktyabr.
  18. ↑ „«Новая газета» и Дмитрий Муратов передают Нобелевскую Медаль в пользу украинских беженцев“ (ru). Новая газета (2022-yil 22-mart). 2022-yil 22-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-aprel.
  19. ↑ „Открытое письмо нобелевских лауреатов“ (ru). 2022-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-mart.
  20. ↑ „205 Laureates Supporting Ukraine“ (en). 2022-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-mart.
  21. ↑ „На нобелевского лауреата Дмитрия Муратова совершено нападение“ (ru). Радио Свобода (2022-yil 7-aprel). 2022-yil 10-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-aprel.
  22. ↑ „На главреда «Новой газеты» Муратова напали с краской на пути из Москвы“ (ru). Фонтанка.ру (2022-yil 7-aprel). 2022-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-aprel.
  23. ↑ „На главреда "Новой газеты", нобелевского лауреата Муратова напали в поезде“ (ru). MK.ru (2022-yil 7-aprel). 2022-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-aprel.
  24. ↑ „Нобелевского лауреата и главреда "Новой газеты" Дмитрия Муратова облили краской в поезде Москва-Самара“ (ru). BBC News ― Русская служба (2022-yil 7-aprel). 2022-yil 9-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-aprel.
  25. ↑ „Издание запустят по «Новой»“ (ru). КоммерсантЪ (2022-yil 7-aprel). 2022-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-aprel.
  26. ↑ „«Придем к каждому из вас»“ (ru). Новая газета (2022-yil 7-aprel). 2022-yil 6-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-aprel.
  27. ↑ Barnes, Julian E.. „Russian intelligence was behind an attack on the editor of Novaya Gazeta, a U.S. Official says“. The New York Times (2022-yil 29-aprel). 2022-yil 13-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-noyabr.
  28. ↑ „Лауреат Нобелевской премии мира Дмитрий Муратов в России объявлен «иноагентом»“. BBC (2023-yil 1-sentyabr). 2023-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  29. ↑ „Председатель Центрального Банка РФ // Протокол Первого заседания Межведомственной координационной комиссии“. 2021-yil 10-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-noyabr.
  30. ↑ 30,0 30,1 „Finley Muratova: About Me.“. 2022-yil 31-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 16-noyabr.
  31. ↑ „Finley Muratova, Under the Arch Managing Editor“. 2022-yil 11-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-noyabr.
  32. ↑ „We’re Resigning from WSN. Here’s Why: We are now publicizing the grievances that led us all to this decision.“. 2022-yil 4-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 16-noyabr.
  33. ↑ „Указ Президента Российской Федерации от 13 января 1999 года № 98 «О награждении государственными наградами Российской Федерации работников печати, радио и телевидения»“. Kremlin.ru. 2021-yil 14-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 17-oktyabr.
  34. ↑ „Главный редактор «Новой газеты» получит премию свободы прессы“ (ru). Lenta.ru. 2016-yil 22-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-aprel.
  35. ↑ „Dmitry Muratov, Editor of Novaya Gazeta, Russia“ (en-US). Committee to Protect Journalists. 2021-yil 12-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-aprel.
  36. ↑ „Биография Дмитрия Муратова“ (ru). Справка. Россия Сегодня (2021-yil 8-oktyabr). 2021-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.
  37. ↑ „Главред «Новой газеты» получил в Эстонии орден за защиту свободы слова“ (ru). Московский Комсомолец. 2013-yil 24-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 24-fevral.
  38. ↑ „Golden Pen of Freedom Awarded to Novaya Gazeta Editor, Dmitry Muratov“ (ru). Andoza:Нп3. 2019-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-dekabr.
  39. ↑ „У Дмитрия Быкова нашли тяжелую форму сепсиса“ (ru). Газета.Ru. 2019-yil 21-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-oktyabr.
  40. ↑ Муратов Дмитрий. „Дмитрий Муратов — Особое мнение“ (ru). Эхо Москвы (2020-yil 11-sentyabr). 2021-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-oktyabr.
  41. ↑ „Харламов играет за Тимура! Но этого мало“ (ru). Новая газета (2020-yil 7-fevral). 2020-yil 26-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-oktyabr.
  42. ↑ „Муратов передаст часть Нобелевской премии мира в фонд детям“ (ru). BFM.ru (2021-yil 10-avgust). 2021-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-oktyabr.
  43. ↑ „Обращение инициативной группы по проведению Конгресса интеллигенции «Против войны, против самоизоляции России, против реставрации тоталитаризма» и письмо деятелей культуры в поддержку позиции Владимира Путина по Украине и Крыму“ (ru). Новая газета (2014-yil 13-mart). 2017-yil 30-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 30-iyul.
  44. ↑ „Явлинский может удержать нас от войны“ (ru). Runaruna. 2021-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.
  45. ↑ „Петиция «Освободить Алексея Навального»“ (ru). Change.org. 2022-yil 5-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.
  46. ↑ „Нобелевский лауреат призвал страны мира отменить законы об "иностранных агентах"“. Радио Свобода (2021-yil 9-dekabr). 2021-yil 12-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-dekabr.
  47. ↑ „«Это наш позор». Российские писатели, журналисты и режиссеры призвали остановить войну с Украиной“. Meduza (2022-yil 24-fevral). 2022-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan.
  48. ↑ „Самое страшное утро в жизни“. Meduza (2022-yil 24-fevral). 2022-yil 19-martda asl nusxadan arxivlangan.


Intervyu[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Dmitriy_Muratov&oldid=4302417" dan olindi