Drezden Elba Vodiysi
Drezden Elba vodiysi – Germaniyadagi Saksoniya shtatining poytaxti Drezden shahridan oqib oʻtuvchi Elba daryosi boʻylab choʻzilgan madaniy landshaft va sobiq Jahon merosi obyekti hisoblanadi. U Drezden havzasidan taxminan 20 kilometr (12 mil) uzoqlikda joylashgan. U Markaziy Yevropaning Elba daryosi va uning quyi oqimidagi Dessau-Vörlits bogʻi bilan davrda qurilgan, ikkita yirik madaniy landshaftlardan biridir.
Manzarali koʻrinishi va meʼmorchilik qadriyatlarini oʻzida mujassamlashtirgan Drezden shahar hududi, shuningdek, daryo qirgʻoqlari va uning yon bagʻirlari hamda Elba vodiysi 2004-yilda UNESKOning Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan. Biroq, 2006-yil iyul oyida u Xavf ostidagi Jahon merosi roʻyxatiga kiritildi va nihoyat 2009-yil iyun oyida Waldschlösschen koʻprigi qurilishi sababli Butunjahon merosi roʻyxatidan chiqarib yuborildi.
Tavsifi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Madaniy landshaft janubi-sharqdagi Loschwits tumanidan, shimoli- gʻarbda joylashgan Ostragehege tekisliklarigacha choʻzilgan Elba daryosi qirgʻoqlari boʻylab, Drezden shahar hududini ham oʻz ichiga oladi. Lusatian platosining oʻrmonli Elba yon bagʻirlari va shimoli-sharqdagi Drezden-Heath togʻlari vodiyni kuchli shamollardan himoya qiladi. Bu yerda oʻrtacha yillik harorat 9,3 °C dan 10 °C gacha boʻladi, hududda hatto uzumchilik (Sakson vinosi) rivojlangan. Elba qirgʻoqlari yam-yashil oʻtloqlar (Elbwiesen) bilan ajralib turadi, ular muntazam ravishda yuzaga keladigan suv toshqinlari tufayli hamisha yam-yashil tusda boʻlgan. Landshaft 1992-yilgi Yevropa Ittifoqining yashash joylari boʻyicha direktivasiga, koʻra tabiatni muhofaza qilish zonasi hisoblanadi, shuningdek, koʻplab kichikroq muhofaza qilinadigan hududlar (Naturschutzgebiete) ham shular jumlasiga kiradi
Elba vodiysidagi aholi punktlari va meʼmorchiligi Uygʻonish davridan beri Drezdenning Sakson qarorgohi sifatida rivojlanib kelganligidan darak beradi. Frauenkirche, Semperoper, Tsvinger, Drezden qal’asi va Drezden sobori, Sakson saylovchilari va qirollarining katolik sud cherkovi, Vis-à-vis oʻng qirgʻogʻidagi Innere Noustadt tumani, Davlat kansleri binosi va Yapon saroyi atrofidagi hukumat qarorgohi singari bir qator joylar oʻzining tarixiy ahamiyatga ega. New sinagoga yoki Sakson landtagi singari yaqinda qurilgan binolar ham hudud chiroyini yana-da goʻzallashtiradi. Blasewitz shaharning tarixiy chekka hududi boʻlib, bu yerda sanoat korxonalariga ega tumanlar mavjud.
Butunjahon merosi maqomining bekor qilinishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vodiy boʻylab toʻrt qatorli Waldschlösschen koʻprigini qurish rejalari koʻpgina baxslarga sabab boʻldi. 2006-yilda UNESCOning Butunjahon merosi qoʻmitasi Drezden Elba vodiysini xavf ostidagi Jahon merosi roʻyxatiga kiritdi va uni Jahon merosi roʻyxatidan olib tashlanishi mumkinligini eʼlon qildi. Qoʻmita rasmiy veb-sayti maʼlumotlariga koʻra, „Elba boʻylab koʻprik qurish rejalari mulk landshaftining yaxlitligiga shu qadar jiddiy taʼsir koʻrsatishi mumkinki, u endi Jahon merosi roʻyxatidan chiqarib tashlanadi“ deb qaror eʼlon qilingan va shu hulosalarga koʻra uni Jahon merosi roʻyxatidan olib tashlashga qaror qilingan[1].
Koʻprik qurilishi 2005-yilda referendumda tasdiqlangan boʻlsa-da, shahar kengashi 2006-yil 20-iyulda koʻprikni qurish boʻyicha shartnomalar boʻyicha tender taklifini toʻxtatishga qaror qildi. Sababi mazkur hududga yaqin joyda qirilib ketayotgan kichik taqaburun koʻrshapalaklarining Germaniyadagi barcha 650 tasi yashashi aniqlangandi. Germaniya sudlari 2007-yilning noyabrida qurilishni qayta tiklash mumkinligi haqida qaror qabul qildi[2].
2008-yil iyul oyida UNESCOning Butunjahon merosi qoʻmitasi qurilish toʻxtatilishi va landshaftning yaxlitligini tiklash umidida Drezden Elba vodiysini Jahon merosi roʻyxatida saqlashga qaror qildi. Aks holda, mulk 2009-yilda Jahon merosi roʻyxatidan oʻchirilishi maʼlum qilindi[3].
2009-yil iyun oyida Sevilyadagi UNESCO yigʻilishida Jahon merosi qoʻmitasi Drezden Elba vodiysining Butunjahon merosi obyekti sifatidagi maqomini bekor qilish toʻgʻrisida (14 ovozga qarshi 5 ovoz va 2 betaraflik) qarorni qabul qildi[4][5].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ ""World Heritage Committee threatens to remove Dresden Elbe Valley (Germany) from World Heritage List, " UNESCO World Heritage News, July 11, 2006.
- ↑ „Proposed bridge in Dresden fuels protests over modernization“. International Herald Tribune (2008-yil 4-yanvar).
- ↑ "World Heritage Committee keeps Dresden Elbe Valley on UNESCO World Heritage List, urging an end to building of bridge, " UNESCO World Heritage News, July 4, 2008.
- ↑ "Unesco-Entscheidung: Dresdner Elbtal verliert Weltkulturerbe-Status, " Der Spiegel, June 25, 2009 (German).
- ↑ "Dresden is deleted from UNESCOʻs World Heritage List, " UNESCO World Heritage News, June 25, 2009.