Eleodes
| Eleodes | |
|---|---|
| |
| Eleodes pimelioides | |
Ilmiy klassifikatsiya 
| |
| Vakillik: | Hayvonlar |
| Filum: | Artropodlar |
| Sinf: | Hashorotlar |
| Oila: | Tenebrionidae |
| Utugʻ: | Amphidorini |
| Gen: | Eleodes Eschscholtz, 1829 |
| Subgenera | |
| |
Eleodes – qoramtir qoʻngʻizlar turkumi, Tenebrionidae oilasiga mansub hashorot turi. Ular odatda pinakat qoʻngʻizlari yoki choʻl hidli qoʻngʻizlar sifatida tanilgan. Ular Shimoliy Amerikaning gʻarbiy qismida uchrovchi endemik turdir, koʻplab vakillari Sonoran choʻlida keng tarqalgan. Pinakat nomi meksikan-ispancha soʻz boʻlib, hasharotning Nahuatl (Aztek) nomidan olingan, pinakatl, „qora qoʻngʻiz“ deb tarjima qilinadi[1].
Eleodes turlarining uzunligi 10 dan 50 mm gacha boʻlib, tanasi qora rangda. Ushbu turning barcha vakillari yirtqichlardan himoyalanish maqsadida xinon yoki shunga oʻxshash moddalar ishlab chiqaradi. Koʻplab vakillarida bu modda darhol purkalishi uchun qoʻngʻizning bosh qismida joylashgan boʻladi. Ular odatda qumli muhitda uchraydi[2].
Tavsifi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Eleodes turlari taxminan 10 dan 50 millimetrgacha uzunlikda boʻladi. Qoʻngʻizlar jigarrang-qora rangda boʻlib (qizildan qora ranggacha boʻlishi ham mumkin), baʼzilarining qorni qizgʻish tusga ega[3]. Baʼzi turlarning, masalan Eleodes osculansning setalari chiqindilarni toʻplab, hasharotga jigarrang tus beradi. Xuddi shunday hodisa Eleodes mirabilis turida ham kuzatiladi, bu esa uning qornida oqish yoʻllar bordek tasavvuri paydo qiladi[4]. Turlarning koʻpligi va ularning keng tarqalishi sababli, bu qoʻngʻizlar turli xil koʻrinishlarga ega boʻlib, ular orasida sezilarli farqlar mavjud[5][6].
Sistematika
[tahrir | manbasini tahrirlash]Eleodesning 230 dan ortiq turlari mavjud[7][8][9]. U va shu turga yaqin avlodlari (Embaphion – Lariversius – Neobaphion – Nycterinus – Trogloderus') birgalikda Amphidorini oilasini tashkil qiladi. Bu jins birinchi marta 1829-yilda rus tabiatshunosi Johann Friedrich von Eschscholtz tomonidan aniqlangan[10].
Caverneleodes kenja jinsi turlari Triplehorn: E. easterlai – E. grutus – E. guadalupensis – E. labialis – E. leptoscelis – E. mikroplar – E. osculans – E. reddelli – E. rugosifrons – E. sprousei – E. tomasi – E. wheeleri – E. wynnei – …
 | |
| Kenja turkum: | Eleodes |
|---|---|
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Clarke. „The Pinacate Beetle is Not Afraid of You“. KCET (2013-yil 13-sentyabr). Qaraldi: 2022-yil 13-aprel.
- ↑ Will, Kip. Field Guide to California Insects. Oakland, California: University of California Press, 2020 — 242-bet. ISBN 9780520288744.
- ↑ „Genus Eleodes - Desert Stink Beetles“. bugguide.net. Qaraldi: 2023-yil 5-iyul.
- ↑ Triplehorn, Charles A.; Thomas, Donald B.; Smith, Aaron D. (2015). "A Revision of Eleodes Subgenus Eleodes Eschscholtz (Coleoptera: Tenebrionidae)". Transactions of the American Entomological Society 141: 156–196. doi:10.3157/061.141.0111. https://bioone.org/journals/transactions-of-the-american-entomological-society/volume-141/issue-1/061.141.0111/A-Revision-of-Eleodes-Subgenus-Eleodes-Eschscholtz-Coleoptera-Tenebrionidae/10.3157/061.141.0111.short.
- ↑ Happ, George M. (1968-12-01). "Quinone and hydrocarbon production in the defensive glands of Eleodes longicollis and Tribolium castaneum (Coleoptera, Tenebrionidae)" (en). Journal of Insect Physiology 14 (12): 1821–1837. doi:10.1016/0022-1910(68)90214-X. ISSN 0022-1910. https://dx.doi.org/10.1016/0022-1910%2868%2990214-X.
- ↑ „Darkling beetle | insect | Britannica“ (en). www.britannica.com. Qaraldi: 2023-yil 5-iyul.
- ↑ Triplehorn, C. A., 1975. A new subgenus of Eleodes, with three new cave-inhabiting species (Coleoptera: Tenebrionidae). Coleopterists bulletin, 29(1): 39-43.
- ↑ Triplehorn, C. A. and J. R. Reddell. 1991. New species of Eleodes (Coleoptera: Tenebrionidae) From Mexican Caves. Proc. Entomol. Soc. Washington, 93(3): 525—532.
- ↑ Triplehorn, C. A. 2007. New species of Eleodes (Coleoptera: Tenebrionidae). Proc. Entomol. Soc. Washington, 109(3): 628—642.
- ↑ Bernett, A. 2008. The genus Eleodes Eschscholtz (Coleoptera: Tenebrionidae) of eastern Colorado. Journal of the Kansas Entomology Society.81, 377-391.