Foydalanuvchi:Shaxnoza Komilova/Ilber Ortayli
Kategori:Türkçe Vikipedi ile Vikiveride aynı resim olan maddeler Ilber Ortayli 1947-yil 21-mayda Bregenz, (Vorarlberg ) da dunyoga kelgan. U turk tarixchisi, akademik va yozuvchi hisoblanadi. [1] Turk Tarix Jamiyatining Faxriy a'zosi. hisoblanadi Ortayli Usmonli tadqiqotlari xalqaro qoʻmitasi boshqaruvi aʼzosi hamda Yevropa Eronologiya jamiyati va Avstriya-Turkiya fanlar forumi aʼzosidir. [2]
Hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oilasi haqida
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shefika Ortayli (1918-2020), onasi Qrimning koʻzga koʻringan zodagon oilalaridan biri boʻlgan Karashaylar oilasidan hisoblanib, Stalingradda rus tili va adabiyoti boʻyicha tahsil olgan [3] Otasi Kemal Ortayli Qrimda tugʻilgan bo‘lib, samolyot muhandisi , Qrim va Tatarlar tarixiga oid asarlar va maqolalari tarjima qilgan.[4] Onasi Anqara universiteti til, tarix va geografiya fakulteti rus tili va adabiyoti bo‘limida yillar davomida dars bergan. Ortayli turk, nemis va rus tillarida gaplashadigan uy sharoitida o'sgan. [5] Uning Enver, Emeldar va Nuriye ismli uchta ukasi bor.
U 1947-yil 21-mayda Avstriyaning Bregenz shahrida qrim-tatar oilasida tug‘ilgan. U ikki yoshida oilasi bilan Turkiyaga ko‘chib kelgan. Boshlang'ich va o'rta ta'limni Istanbul Avstriya o'rta maktabida tugatgan. 1965-yilda Anqara Otaturk nomidagi o‘rta maktabni tamomlagan. [1]
Akademik martaba
[tahrir | manbasini tahrirlash]1970-yilda Anqara universiteti til, tarix va geografiya fakulteti tarix bo‘limini tamomlagan. Bu yerda Sharif Mardin, Halil Inaljik, Mumtaz Soysal, Seha Meray, İlhan Tekeli, Mübeccel Kirayning shogirdi bo'ldi . [6] Uning sinfdoshlari orasida Zafer Toprak, Mehmet Ali Kilichbay va Umit Arslan ham bor edi. [7]
Ortayli Vena universitetida slavyan va Sharqiy Yevropa tillarini o'rgangan. [1] Chikago universitetida Halil Inaljik bilan magistrlik darajasini oladi va 1974-yilda Anqara universiteti Siyosiy fanlar fakultetida “Tanzimatdan keyingi mahalliy boshqaruvlar” mavzusidagi dissertatsiyasi bilan doktor darajasini, 1979-yilda “Usmonli imperiyasida nemis taʼsiri” nomli tadqiqoti bilan dotsentlik darajasini oladi.
U 1982-yilda universitetlarga qo‘yilgan siyosiy sanksiyalarga javoban o‘z lavozimini tark etgan. Bu davrda u Vena, Berlin, Parij, Prinston, Moskva, Rim, Myunxen, Strasburg , Ioannina, Sofiya, Kil, Kembrij, Oksford va Tunisda ma'ruzalar, seminarlar va konferentsiyalar o'tkazadi.
1989-yilda Turkiyaga qaytib, professor, 1989-2002-yillarda Anqara universiteti Siyosiy fanlar fakulteti ma'muriyat tarixi kafedrasi mudiri bo'lib faoliyat yuritadi. [1]
2002-yili Galatasaroy universitetiga, undan ikki yil o‘tib Bilkent universitetiga mehmon o‘qituvchi sifatida o‘tadi. Hozirda Galatasaroy universiteti huquq fakulteti va MEF universitetida huquq fakultetida Turk huquq tarixidan dars beradi. [1] Galatasaroy universiteti Senati a'zosi hisoblanadi. [8]
2005-yilda Topkapi saroy muzeyi direktori bo'lib faoliyat yuritdi. Bu lavozimda 7 yil faoliyat yuritgan Ortayli 2012-yilda yosh chegarasidan nafaqaga chiqadi va bu vazifani Avliyo Sofiya muzeyi direktori Haluk Dursunga topshiradi. [9]
Ortayli Usmonli tadqiqotlari xalqaro qoʻmitasi boshqaruvi aʼzosi, Yevropa Eronologiya jamiyati va Avstriya-Turkiya fanlar forumi aʼzosi. [1] 2018 yilda Madaniyat va turizm vazirligining vazirlik maslahatchisi kabi lavozimlarda faoliyat yuritadi. [10]
Tarix jamg'armasi va Afet Inan oilasi hamkorligida har ikki yilda bir marta beriladigan Afet Inan Tarix tadqiqot mukofotining 2004-yilgi g'oliblari, jumladan İlber Ortayli ham hakamlar hay'ati tomonidan aniqlanadi. [11] 2009-yilda bo‘lib o‘tgan Izmir kitob koʻrgazmasida qatnashadi. Dolmabahche saroyida Milliy saroylar bo'limi tomonidan taqdim etilgan " Abdulmejit I va uning davri" nomli xalqaro simfoziumning ochilish va yopilish sessiyalarida ishtirok etdi. [12]
Ortayli nemis, rus, ingliz, frantsuz, italyan [13] va fors tillarini va lotin tilini yaxshi bilgan . O'zi ishtirok etgan teledasturda Ortayli kompyuterdan foydalanmaganligini, boshqalar uning tarjimayi holini yolg'on ma'lumotlar bilan yozganini va bundan juda hijolatda ekanligini ta'kidlaydi [14] va serb, xorvat, Bosniya, tillari o‘rta darajada bilishi haqidagi ma'lumot yolg'on ekanligini ta'kidlaydi. . [14]
Shaxsiy hayot
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Televizion dasturlar va maqolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]2004-yilda TRT 2 da boshlangan va hafta oxiri TRT Turk kanalida namoyish etilgan “İlber Ortayli bilan” hujjatli filmini taqdim etildi. [15] U NTV telekanalida "Tarix saboqlari Ilber Ortayli bilan" deb nomlangan dastur tayyorladi. U Bloomberg HT kanalida "Vaqt Ilber Ortayli bilan boy bermadi" deb nomlangan dastur ham tayyorladi. U 2012-yil 5-noyabrdan 2013-yil 11-martgacha jurnalist-yozuvchi Mehmet Barlas bilan birgalikda NTV telekanalida “Har doim” nomli tarix dasturini yaratgan.
2000-yildan beri “Milliyet” gazetasida yakshanba kunlari, oylik “Atlas History” va choraklik “Doğu Batı” jurnallarida maqolalar yozadi. Maqolalari bir muddat nashr etilgan mashhur Tarix va Tarix va Jamiyat jurnallarida va Habertürk gazetasining Habertürk Tarix ilovasida chop etilgan. [16]
U hali ham Doğu Batı va NTV History jurnallarining maslahat kengashi a'zosi bo‘lgan. Milliyet Sanat gazetasiga bergan intervyusida Ilber Ortayli kutubxonasida 30 mingga yaqin kitob borligini va ulardan 5 mingtasini Galatasaroy universitetiga hadya qilganini ta'kidlab o‘tadi.
Mukofotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]prof. Dr. Ilber Ortayli, “Usmonli tarixida oila” nomli asaridan tashqari, 1970-yillarning boshidan buyon tarix sohasidagi tadqiqotlari, maqola va kitoblari, tarix ilmini tarqatishdagi sa’y-harakatlari, tarixni barcha turk xalqiga sevish borasidagi faoliyati yillari, xorijdagi ilmiy faoliyati va xalqaro maydondagi turk tarixshunosligi muhim shaxs ekanligi inobatga olinib, tarix sohasida 2001-yili Aydin Dog'an mukofotiga loyiq ko'rilgan. [17]
2006-yilda Italiyada Lazio mintaqaviy boshqaruvi tomonidan boshlangan va har yili davom etishi kutilayotgan O'rta er dengizi festivalida ijtimoiy va madaniy tarix sohasida " Yevropa va O'rta er dengizi orasidagi Lazio " mukofoti Prof. Dr. Ilber Ortayliga berish maqsadga muvofiq deb topildi. [18]
Turkiyalik Ortayli 2007-yilda Rossiya Prezidenti Vladimir Putin imzosi bilan rus tili va madaniy merosini yoygan, mamlakatlar va xalqlarni bir-biriga yaqinlashtiradigan insonlarga berilgan Pushkin medali [19] taqdirlangan. [20]
Ish faoliyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]- 1974: Tanzimat'tan Sonra Mahallî İdareler
- 1978: Türkiye'de Belediyeciliğin Evrimi (İlhan Tekeli ile birlikte)
- 1979: Türkiye İdare Tarihi
- 1980: Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu
- 1981: Gelenekten Geleceğe
- 1983: İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı
- 1985: Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Yerel Yönetim Geleneği
- 1986: İstanbul'dan Sayfalar - Studies on Ottoman Transformation
- 1994: Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti'nde Kadı
- 1996: Türkiye İdare Tarihine Giriş
- 2000: Osmanlı Aile Yapısı
- 2001: Tarihin Sınırlarına Yolculuk
- 2001: Osmanlı İmparatorluğu'nda İktisadî ve Sosyal Değişim
- 2002: Osmanlı Mirasından Cumhuriyet Türkiyesi'ne (Taha Akyol ile birlikte)
- 2004: Osmanlı Barışı
- 2005: Barış Köprüleri: Dünya'ya Açılan Türk Okulları
- 2006: Osmanlı'yı Yeniden Keşfetmek-1
- 2006: Kırk Ambar Sohbetleri
- 2006: Osmanlı'yı Yeniden Keşfetmek-2
- 2007: Eski Dünya Seyahatnamesi
- 2007: Yahudilik Tarihi, Ahmet Almaz ile 2007 Nokta Kitap
- 2007: Avrupa ve Biz
- 2007: Batılılaşma Yolunda
- 2007: Osmanlı'yı Yeniden Keşfetmek-3
- 2007: Mekân ve Olaylarıyla Topkapı Sarayı
- 2008: Osmanlı Sarayında Hayat
- 2008: Tarihimiz ve Biz
- 2008: Tarihin İzinde
- 2009: Tarihin Işığında
- 2010: Türkiye'nin Yakın Tarihi
- 2011: Defterimden Portreler
- 2011: Tarihin Gölgesinde (Taha Akyol ile birlikte)
- 2012: Yakın Tarihin Gerçekleri, Timaş Yayınları
- 2012: Cumhuriyetin İlk Yüzyılı 1923-2023, Timaş Yayınları
- 2013: İlber Ortaylı Seyahatnamesi, Timaş Yayınları
- 2014: İmparatorluğun Son Nefesi, Timaş Yayınları
- 2014: Eski Dünya Seyahatnamesi, Timaş Yayınları
- 2015: Türklerin Tarihi, Orta Asya'nın Bozkırlarından Avrupa'nın Kapılarına, Timaş Yayınları
- 2016: Türklerin Tarihi, Anadolu'nun Bozkırlarından Avrupa'nın İçlerine, Timaş Yayınları
- 2016: İttihat ve Terakki
- 2016: Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devletinde Kadı
- 2016: Osmanlı’ya Bakmak Osmanlı Çağdaşlaşması
- 2016: İstanbul'dan Sayfalar
- 2017: Türklerin Altın Çağı
- 2017: Tarihe Yön Veren 100 Lider
- 2018: Gazi Mustafa Kemal Atatürk[21]
- 2019: Bir Ömür Nasıl Yaşanır
- 2020: Türklerin Tarihi
- 2021: Yakın Tarihin Gerçekleri (2021), Kronik Kitap
- 2022: İnsan Geleceğini Nasıl Kurar?
Manba
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „Kimdir?“. ilberortayli.com. 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2 şubat 2010.
- ↑ „Şeref Üyeleri“. Türk Tarih Kurumu. 14 şubat 2017da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22 haziran 2020.
- ↑ „Kırım Tatar halkı Şefika Teyzesini kaybetti“. qha.com.tr/ (11 temmuz 2020). 24 ocak 2021da asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „İlber Ortaylı ile Tarihin Sınırlarına Yolculuk, Mustafa ARMAĞAN, Ufuk Kitapları, 2001, s. 63“. 12 şubat 2022da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 şubat 2022.
- ↑ İlber Ortaylı Kitabı / Zaman Kaybolmaz, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2. Baskı Mart 2006, Önsözden
- ↑ „Halkın yaptığı dedikodu biz yapınca biyografi olur“. Emel Armutçu, Son kitabıyla Aydın Doğan Vakfı Tarih Ödülü'nü alan İlber Ortaylı.... Hürriyet Gazetesi (12-mart). 25 haziran 2020da asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Arşivlenmiş kopya“. 8 ocak 2017da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7 ocak 2017.
- ↑ „Galatasaray Üniversitesi Senatosu“. Galatasaray Üniversitesi. 17-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9 ağustos 2011.
- ↑ „Arşivlenmiş kopya“. 1 haziran 2016da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26 temmuz 2012.
- ↑ „Prof. Dr. İlber Ortaylı bakanlık danışmanı oldu“. Sözcü (3 ekim 2018). 7-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-mart.
- ↑ „Afet İnan Tarih Araştırmaları Ödülü“. Ortaylı'ya Afet İnan Tarih Araştımaları Ödülü. ilberortayli.com (26 ekim 2004). 23-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4 şubat 2010.
- ↑ „Arşivlenmiş kopya“. 1 aralık 2011da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26 kasım 2011.
- ↑ La vie quotidienne des missions étrangères à Galata" Varia Turcica XIII (Fransızca), 1991. ISBN 2906053236.
- ↑ 14,0 14,1 „İlber Ortaylı 15 Dil Mi Biliyor?“. youtube.com. 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22 nisan 2016.
- ↑ „İlber Ortaylı ile“. TRT. 30-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16 şubat 2010.
- ↑ „NOT“. Milliyet Gazetesi. 27 şubat 2014da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16 şubat 2010.
- ↑ „Aydın Doğan Ödülü“. 2001, Tarih: Prof. Dr. İlber Ortaylı. Aydın Doğan Vakfı. 20 mayıs 2017da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22 haziran 2020.
- ↑ „Roma'da Prof. Dr. Ortaylı 'ya ödül“. www.hurriyet.com.tr. 21 mayıs 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3 şubat 2010.
- ↑ „О награждении медалью Пушкина иностранных граждан“ (Rusça). Указ Президента Российской Федерации от 29.11.2007 г. № 1599. Kremlin.ru (2007). 26 ekim 2016da asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Rusya'dan İlber Ortaylı'ya Puşkin ödülü“. ilberortayli.com. 16-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2 şubat 2010.
- ↑ Andoza:Web kaynağı
Tashqi havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Ilber Ortayli kutubxonasi
- Uning Hurriyet gazetasidagi sahifasi 24 Haziran 2016 tarihinde
- Galatasaroy universiteti yuridik fakulteti professor-o'qituvchilari 20 Haziran 2020 tarihinde
- Topkapi saroyi
[[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1947-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:21-asr ingliz romanchiligi]] [[Turkum:Galatasaray murabbiylari]] [[Turkum:Galatasaray oʻyinlari]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]]