Galmudug
Galmudug | |
|---|---|
.svg) | |
 | |
| Poytaxt | Galkayo |
| Eng katta shahar | Galkayo |
| Rasmiy til(lar) | Somali, Ingliz |
| Yetakchilar | |
| Ahmad Abdi Kariye | |
| Mustaqillik (Efiopiyadan) | |
• sanasi |
2006-yil 14-avgust |
| Maydon | |
• Butun |
46 000 km2 |
| Aholi | |
• Roʻyxat |
1 800 000 |
| • Zichlik | 39/km2 |
Galmudug (somal. Galmudug) — Somalining markazidagi tan olinmagan davlat. Poytaxti va eng yirik shahri - Galkayo.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Galmudug tuzilishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]2006-yilning 6-iyuniga qadar Somalining markaziy qismi dala komandirlari alyansiga tegishli edi. 2006-yilning martidan iyunigacha boʻlgan janglarda Islom Sudi Ittifoqi Alyansni yoʻq qildi, bu ularga Oʻrta Shabelning poytaxti va hududini butunlay oʻz nazorati ostiga olishga imkon berdi. Alyansning qulashi natijasida Somalining markaziy hududlari 17 yil ichida birinchi marta ozod boʻldi, bu Sakad urugʻi rahbarlariga 2006-yil 14-avgustda suverenitetni eʼlon qilish imkonini berdi. Muhammad Varsame Ali „Kiimiko“ prezident etib saylandi. Davlat Galmudug (Galgudud va Mudug viloyatlari nomlarining birikmasi sifatida) deb ataldi. Hob'o hududi ham Galmudugning bir qismi edi, lekin amalda shaharlarni boshqaradigan va qirgʻoq boʻylab kemalarni ovlagan qaroqchilar tomonidan nazorat qilinadi.
Islom sudlari ittifoqi bilan urush
[tahrir | manbasini tahrirlash]Islom sudlari ittifoqi otryadlari 2006-yil oktyabr oyida Galmudugga kirib, toʻrt oy ichida Xob'o, Xaradere, Bandiradla va Abudvak shaharlarini egallab oldi. Shimoliy qismi Puntlendga tegishli boʻlgan Galkayo shahrini egallashning oldini olish uchun mamlakatga Efiopiya-Puntlend qoʻshma koalitsiyasi kiritildi. Koalitsiya Bandiradl va Galinsur shaharlarini qaytarib olishga muvaffaq boʻldi. 2007-yil 1-yanvarda Puntlend va Efiopiya qoʻshinlarini mamlakatdan olib chiqishni boshladi.
Markaziy mintaqalar davlatini tashkil etish boʻyicha muzokaralar
[tahrir | manbasini tahrirlash]2014-yilda Somali Federal Hukumati homiyligida Galmudug, Himan va Xeb va Ahli-Sunna val-Jamaoni oʻz ichiga olgan markaziy hududlarning avtonom davlatini yaratish boʻyicha koʻp tomonlama muzokaralar olib borildi. 2014-yil 30-iyulda Mogadishodagi Villa Somali saroyida Federal hukumat yangi davlat loyihasini rasman tasdiqladi, Somali Prezidenti Hasan Shayx Mahmud, Somali Bosh vaziri va BMT, Yevropa Ittifoqi, Afrika Ittifoqi, IGAD va AMISOM vakillari ishtirok etdi. Shu bilan birga, Mudug va Galgudud viloyatlarida yangi davlat boshqaruvini shakllantirish va tegishli maslahatlashuvlar oʻtkazishni taʼminlash uchun qoʻmitalar tashkil etildi. Galmudug davlati Somalining Federal Konstitutsiyasiga boʻysunadigan boʻldi.
2014-yil 31-iyulda Puntlend maʼmuriyati Markaziy hududlarning holati toʻgʻrisidagi qoidani tan olmasligini eʼlon qildi. Bu Somalining Federal Konstitutsiyasining taʼsis bandlariga zid boʻlib, Puntlend tarkibiga kiruvchi Mudug provinsiyasining shimoliy hududlariga tahdid sola boshladi. Shu bilan birga, Puntlend Somalining markaziy hukumatidagi vakillarini maslahatlashuvlar uchun chaqirib oldi.
9-avgust kuni BMT, Yevropa Ittifoqi, Afrika Ittifoqi, IGAD vakillari Puntlend maʼmuriyatini ishontirgan qoʻshma murojaatnoma eʼlon qildi. Murojaatnomada markaziy mintaqalarning yangi davlati Puntlend yurisdiktsiyasi ostidagi hududga daʼvo qilmasligi va yangi shtat birligi haqidagi qoida faqat Galgudud va Galmudugga tegishli ekanligi va Shimoliy Mudug Puntlend shtatining ajralmas qismi hisoblanishini bildirishdi. 2014-yil 24-avgustda Somali parlamenti spikeri Muhammad Usmon Javari federal hukumat va Putlend oʻrtasida ushbu masala boʻyicha muzokaralar boshlanganini e’lon qildi.
2014-yil 14-oktabrda Garove shahrida boʻlib oʻtgan uch kunlik konferensiya federal hukumat va Putlend oʻrtasida 12 banddan iborat kelishuvga kelishib oldi.
2014-yil 25-dekabrda Adado konferensiyasi arafasida Markaziy mintaqalar davlatini yaratish boʻyicha oltita qoʻmitalar - texnik, konstitutsiyaviy, kelishuv, xavfsizlik, protokol va nazorat, safarbarlik va delegatlar va mehmonlarni joylashtirish boʻyicha qoʻmitalar tashkil etildi.
Puntlend bilan munosabatlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Galmudug va Puntlend oʻrtasidagi munosabatlar keskin edi. Biroq soʻnggi paytlarda ikki davlat mintaqalararo aloqalarni mustahkamlash yoʻlida qadam tashladi. Shu maqsadda ikki muxtor ma’muriyat vakillari 2011-yilning fevral oyida Puntlend poytaxti Garove shahrida shartnoma imzoladilar, bu yerda ikkala hukumat xavfsizlik, iqtisodiy va ijtimoiy masalalarda hamkorlik qilishga rasman kelishib oldilar.