Ibn Rushd-Gyote masjidi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Masjid Berlin-Moabit shahridagi Yoxanniskirx binosining bir qismida 2017-yilning iyunidan 2020-yilning oktyabrigacha ko‘chirilishidan oldin joylashgan edi.

Ibn Rushd-Gyote masjidi (nemischa: Ibn-Rushd-Goethe-Moschee) Germaniyadagi yagona liberal masjiddir. U 2017-yil iyun oyida ochilgan boʻlib, oʻrta asrlarda andalusiya-arab polimati Ibn Rushd va nemis yozuvchisi va davlat arbobi Johann Wolfgang von Goethe sharafiga nomlangan. Masjidga nemis huquqshunosi va kurd millatiga mansub musulmon feminist Seyran Ateş tomonidan asos solingan[1]. Masjid liberal maskan sifatida tavsiflanadi; u yerda yuzni yopishni taqiqlanadi, ayollar va erkaklarga birga namoz oʻqishga ruxsat beriladi va LGBTga sigʻinuvchilarni ham qabul qiladi.

Tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Masjid sunniy, shia va boshqa musulmonlar uchun ochiq. Burqa yoki niqob kabi matolar bilan yuzni toʻliq yopib qoʻyish mumkin emas. Masjidda erkaklar va ayollar birga namoz oʻqiydilar hamda ayollarning ham roʻmol oʻrashlari shart emas. Bundan tashqari, gey va lesbiyanlar ham musulmonlar masjidiga kirishlari va namoz oʻqishlari mumkin. Bu Germaniyadagi birinchi liberal masjid va Yevropada, shuningdek, butun dunyoda birinchi shunday hududlardan biri hisoblanadi[2][3][4].

Asoschi Seyran Ateş „Bizga Qur’onning tarixiy-tanqidiy tafsiri kerak“ va „7-asrdagi bitikni tom maʼnoda qabul qilish majburiy emas“ deydi. „Biz rahm-shafqatga, Xudoni sevishga va eng muhimi tinchlikka qaratilgan Qur’on oʻqish tarafdorimiz“. Masjid „konservativ musulmonlar qoidalari va majburiyatlariga mos kelmaydigan barcha odamlar uchun ochiq joydir“[5].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Masjidga 2017-yil 16-iyunda nemis huquqshunosi, turk va kurd millatiga mansub feminist Seyran Ateş asos solgan[6]. U andalusiya-arab polimati Ibn Rushd (Averroes nomi bilan ham tanilgan) va nemis yozuvchisi va davlat arbobi Gyote sharafiga nomlangan[7].

Seyran Ateş, Der Spiegel nashriga bergan intervyusida, „Hech kim niqob yoki burqa bilan kirmaydi. Bu xavfsizlik nuqtai nazaridan, shuningdek, bizning fikrimizcha, yuzni toʻliq yopishning dinga aloqasi yoʻq, aksincha, siyosiy bayonotdir“ deb aytadi. U jurnalistlarga Germaniya moliya vaziri Wolfgang Schäubledan ilhomlanganini va u liberal musulmonlar birlashishlari kerakligini aytgan[8][9].

2022-yil iyul oyida masjid LGBT hamjamiyatini qoʻllab-quvvatlash maqsadida Germaniyada birinchilardan boʻlib kamalak bayrogʻini koʻtargan[10][11].

Reaksiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ochilishdagi ommaviy tahdidlardan soʻng, masjid asoschilari liberal musulmonlar duch kelgan ulkan qoʻrquvni izohladilar. Ular Qur’on oʻqishlariga nisbatan bagʻrikenglik va hurmat koʻrsatilishini soʻradilar[12]. Berlin davlat jinoiy politsiya idorasi tomonidan tekshirilgandan keyin, masjid asoschi Ateşning shaxsiy xavfsizligi sezilarli darajada oshirilishi kerak edi. 2017-yil iyul oyida Ateş masjid ochilganidan buyon 100 ga yaqin oʻlim tahdidiga uchragan[13].

Turkiya ommaviy axborot vositalari Rushd-Gyote masjidini Gulen harakatining bir qismi sifatida namoyish etganlar, Germaniyadagi Gulenga qarashli Stiftung Dialog und Bildung fondi raisi Ercan Karakoyun bu daʼvoni rad etgan[14]. Bu daʼvoni masjidning oʻzi ham rad qiladi[15]. Turkiya ommaviy axborot vositalari tanqidiy munosabatlar bildirgan shuningdek, Ateş ham Germaniyada, ham xorijda radikallar, dushmanlar va Islomni tanqid qiluvchilar tomonidan tahdid va adovatlarga duch keldi[16].

Misrdagi fatvo muassasasi, Al-Azhar universiteti qoshidagi Misr fatvo kengashi masjidni Islomga hujum deb baholadi[17] va masjidga qarshi fatvo eʼlon qilindi[7]. Turkiya diniy idorasi va Misr hokimiyati Ateşning loyihasini qoraladi va unga oʻlim bilan tahdid qilishdi[18][7]. Fatvo hozirgi va kelajakdagi barcha liberal masjidlarni qamrab olgan. Al-Azhar universiteti islomning liberal islohotiga qarshi va masjid binosida burqa va niqob kabi yuzni berkituvchi parda kiyish, ayollar va erkaklar birga namoz oʻqishga ruxsat berish va gomoseksuallarni qabul qilishni taqiqlash maqsadida fatvo chiqargan[7].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Eddy, Melissa (2018), „By Taking a Bullet, a Muslim Woman Finds Her Calling“, The New York Times, qaraldi: 29–mart 2021–yil, „Born in Istanbul to a Turkish mother and a Kurdish father, she emigrated with her parents to what was then West Berlin in the late 1960s, part of the first large wave of Muslim immigrants who came to fill the blue-collar jobs needed to rebuild the German economy after World War II. Ms. Ates was 6 when she and her four siblings moved into a one-room apartment with their parents.“{{citation}}: CS1 maint: date format ()
  2. ↑ Breyton, Ricarda. „Die meisten liberalen Muslime haben Angst“ (De). Die Welt (23-iyun 2017-yil). Qaraldi: 25-iyun 2017-yil.
  3. ↑ „Der Islam gehört nicht den Fanatikern“ (olmoncha). Qaraldi: 16-iyun 2017-yil.
  4. ↑ „Moabit: Liberale Ibn-Rushd-Goethe-Moschee ist eröffnet“ (de-DE). Berliner Zeitung. 8-fevral 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-iyun 2017-yil.
  5. ↑ „Berlin's First 'Liberal Mosque' Fights Extremism, Death Threats With 'Modern Islam'“ (inglizcha). nbcchicago.com. Qaraldi: 13-iyul 2017-yil.
  6. ↑ Ateş, Seyran. „Islam: Grüß Gott, Frau Imamin!“ (de-DE). Die Zeit (17-iyun 2017-yil). Qaraldi: 26-iyun 2017-yil.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Oltermann, Philip. „Liberal Berlin mosque to stay open despite fatwa from Egypt“ (inglizcha). The Guardian (25-iyun 2017-yil). Qaraldi: 25-iyun 2017-yil.
  8. ↑ „A 'liberal' mosque where burqas are banned has opened in Germany“ (inglizcha). The Independent (16-iyun 2017-yil). Qaraldi: 16-iyun 2017-yil.
  9. ↑ Ateş, Seyran. „Islam: Grüß Gott, Frau Imamin!“ (de-DE). Die Zeit (17-iyun 2017-yil). Qaraldi: 18-iyun 2017-yil.
  10. ↑ Welle (www.dw.com). „Berlin mosque flies rainbow flag in support of LGBTQ community | DW | 01.07.2022“ (inglizcha). DW.COM. Qaraldi: 27-iyul 2022-yil.
  11. ↑ „Berlin mosque becomes ‘first in Germany’ to fly LGBTQ+ Pride flag“ (inglizcha). GAY TIMES (6-iyul 2022-yil). Qaraldi: 27-iyul 2022-yil.
  12. ↑ NDR. „Seyran Ateş zur Kritik an liberaler Berliner Moschee“ (olmoncha). www.ndr.de. Qaraldi: 22-iyun 2017-yil.
  13. ↑ Lutz, Martin. „100 Morddrohungen gegen liberale Moschee-Gründerin“ (olmoncha). Die Welt (1-iyul 2017-yil). Qaraldi: 1-iyul 2017-yil.
  14. ↑ „Karakoyun: FakeNews von AHaber sorgt für Hetzjagd auf Facebook - Deutsch Türkische News | DTJ ONLINE“ (de-DE). Deutsch Türkische News | DTJ ONLINE (19-iyun 2017-yil). 13-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyun 2017-yil.
  15. ↑ tagesschau.de. „Diyanet wettert gegen neue Berliner Moschee“ (de-DE). tagesschau.de. Qaraldi: 22-iyun 2017-yil.
  16. ↑ Germany, SPIEGEL ONLINE, Hamburg. „Berlin: Türkische Medien hetzen gegen liberale Moschee von Seyran Ates - Spiegel Online - Politik“. Der Spiegel (20-iyun 2017-yil). Qaraldi: 20-iyun 2017-yil.
  17. ↑ „Fatwa-Behörde kritisiert liberale Moschee in Berlin scharf - WELT“. DIE WELT (21-iyun 2017-yil). Qaraldi: 21-iyun 2017-yil.
  18. ↑ Germany, WeltN24. „Liberal Moschee in Berlin: "Die meisten liberalen Muslime haben Angst" - WeltN24 - Deutschland“. Die Welt (23-iyun 2017-yil). Qaraldi: 24-iyun 2017-yil.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ibn_Rushd-Gyote_masjidi&oldid=3608179" dan olindi