Kontent qismiga oʻtish

Kolombo universiteti

Vikipediya, erkin ensiklopediya
Kolombo universiteti
Fakultetlar 843[1]

Colombo Universiteti—(norasmiy ravishda Kolombo universiteti yoki UoC deb ham ataladi) asosan Shri-Lankaning Kolombo shahrida joylashgan davlat tadqiqot universitetidir. Bu Shri-Lankadagi eng qadimgi zamonaviy oliy taʼlim muassasasi hisoblanadi. U yerda Tabiiy, ijtimoiy va amaliy fanlar hamda matematika, informatika va huquq sohalarida ixtisoslashgan. Universitet Janubiy Osiyodagi eng yaxshi 10 ta universitet qatoriga kiritilgan.

Kolombo universiteti 1921-yilda London universitetiga qarashli Kolombo Universitet kolleji sifatida tashkil etilgan. 1923-yildan boshlab uning talabalariga ilmiy darajalar berilgan. Universitet oʻz ildizlarini 1870-yilda Tseylon tibbiyot maktabi tashkil etilgan paytdan boshlab kengaytirib keladi. UoC fan, huquq, iqtisod, biznes, adabiyot va siyosat sohalarida bir qancha taniqli bitiruvchilarni yetishtirgan.

Umumiy koʻrinish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Universitet davlat universiteti hisoblanib, uni moliyalashtirishning deyarli asosiy qismi markaziy hukumat tomonidan Universitet grantlari komissiyasi (UGK) orqali amalga oshirilib kelinadi. Shuning uchun, Shri-Lankadagi boshqa barcha davlat universitetlarida boʻlgani kabi, UGK oʻzining prorektorini Shri-Lanka Prezidenti tomonidan tayinlash uchun tavsiya qiladi va uning maʼmuriy xodimlarini tayinlaydi. Tayinlov shiori „Buddhih Sarvatra Bhrajate“, yaʼni sanskrit tilida „Hikmat hamma joyda porlaydi“ degan maʼnoni anglatadi.

Talabalar soni 11 000 dan ortiq boʻlgan universitet 43 ta akademik boʻlim va sakkizta boshqa muassasaga ega boʻlgan yetti fakultetdan iborat. Aksariyat fakultetlar bakalavriat va aspirantura darajalarini taklif qiladi, baʼzilari esa tashqi talabalar uchun kurslar va masofaviy taʼlim dasturlarini taklif qiladi.

Manzil

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Universitet Kolombo shahrining markazida Cinnamon Gardens deb nomlanuvchi 50 akr (200 000 m2) maydonni egallaydi. Universitetning maʼmuriy markazi Kollej uyi boʻlib, unda prorektorning idorasi joylashgan. Uning davri arxitekturasi shaharning diqqatga sazovor joyidir.

Kollej uyi, Magistratura fakulteti (FGS) va Biokimyo, molekulyar biologiya va biotexnologiya instituti (IBMBB) Kumarathunga Munidasa Mawatha (rasmiy ravishda Turstan Road) boʻylab Queens Road va India House oʻrtasida joylashgan. Thurstan Road va Reed Avenue oʻrtasida joylashgan eski qirollik kolleji binosi, King Jorj Xoll, Yangi sanʼat teatri, sport maydonchasi, pedagogika fakulteti binolari va Kolombo Kompyuter maktabi (UCSC) binolarini oʻz ichiga oladi. Rid avenyusining narigi tomonida universitet kutubxonasi sanʼat va huquq fakulteti binolari bilan birga gimnaziya bilan yonma-yon joylashgan.

Universitet Cinnamon Gardensdan tashqarisidagi bir nechta mulkni oʻz ichiga oladi, masalan, Kynsey Roadda Kolombo umumiy kasalxonasi roʻparasida, Norris kanal yoʻlida joylashgan aspirantura tibbiyot institutiga yaqin joyda joylashgan tibbiyot fakulteti. Mahalliy tibbiyot instituti Kolombo chekkasida Navala shahrida joylashgan. Bundan tashqari, Kolombodan tashqarida bir nechta mulk mavjud, jumladan Wewala, Horana shahridagi Shri Palee kampusi va Hambantotadagi Agro Texnologiya va Qishloq fanlari institutilari shular jumlasidan.

Tarix

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qadimgi Qirollik kolleji binosi, hozirda universitet minorasi bilan birga matematika kafedrasi joylashgan

Seylon tibbiyot kolleji

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kolombo universitetining kelib chiqishi 1870-yil iyun oyida Seylon tibbiyot maktabining tashkil etilishi bilan boshlanadi, u Janubiy Osiyoda tashkil etilgan ikkinchi Yevropa tibbiyot maktabi hisoblangan. 1880-yilda maktab kollej maqomiga koʻtarilgan va shu bilan Tseylon tibbiyot kollejiga aylangan, bu unga 1940-yillarning oxirigacha davom etgan Tibbiyot va Jarrohlik Litsenziyasini (LMS) berishga ruxsat bergan. 1889-yilda kollej litsenziyasi egalari Buyuk Britaniyada amaliyot oʻtash huquqiga ega boʻlgach, Buyuk Britaniya Bosh Tibbiyot Kengashi tomonidan tan olingan.

Seylon universiteti kolleji

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Seylon Universitetlari Assotsiatsiyasi (CUA) 1906-yilda ser Ponnambalam Arunachalam, ser Jeyms Peiris va ser Markus Fernando kabi gʻarbiy maʼlumotli diqqatga sazovor kishilar tomonidan tashkil etilgan[2][3]. CUAning qatʼiy talablari tufayli hukumat 1913-yilda Universitet kollejini tashkil etishga qaror qilgan.

Tibbiyot fakulteti binosi va Kynsey yoʻlidagi Koch memorial soat minorasi

Seylon universiteti 1942-yil 1-iyulda Tseylon universitetining 1942-yildagi 20- son buyrugʻi bilan tashkil etilgan. Seylon universiteti kolleji va Tseylon tibbiyot kolleji birlashtirilib, Seylon universiteti tashkil etilgan, uning maʼmuriyati Kollej uyida joylashgan va oʻz darajalarini berish imkoniyatiga ega. Universitet kollejining ikkita sanʼat va fan boʻlimi fakultetlarga koʻtarilgan, tibbiyot kolleji tibbiyot fakultetiga aylangan va Cruden Houseda yangi Sharqshunoslik fakulteti tashkil etilgan. Universitet kutubxonasi Kvins-rouddagi Villa Veneziyada joylashgan. Union Hostelda Guildford Crescent va Queens Hall (Q Hall yoki Ayollar yotoqxonasi)da joylashgan uchta Jayatilleke va Arunachalam turar joylari va Brodi va Aquinas nomli boshqa ikkita toʻliq sharoitlarga ega yotoqxona bilan taʼminlangan[4].

Tseylon universitetining Kolombo va Peradeniya shaharlarida faoliyat yuritgan bo‘limlari 1966-yilgacha shu universitetning kampusi sifatida faoliyat yuritgan. Ammo 1966-yilda bu kampuslar ikkiga boʻlingan. Kolomboda joylashgan boʻlim Kolombodagi Seylon universiteti, Peradeniya shahrida joylashgan boʻlim Peradeniya Seylon universiteti nomi bilan tanilgan.

Seylon universiteti, Kolombo kampusi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kolomboda alohida universitet tashkil etilganligi toʻgʻrisidagi eʼlon 1967-yildagi Taxt nutqida parlamentda eʼlon qilingan. Buning uchun zarur boʻlgan qonun hujjatlari Oliy Taʼlim Milliy Kengashining tavsiyasiga binoan 1966 yildagi 20-sonli Oliy taʼlim toʻgʻrisidagi qonunning 34-boʻlimiga binoan Taʼlim va Madaniyat Vaziri tomonidan tayyorlangan. 1967-yil 1-oktabrda Kolombo kampusi yadrosi boʻlgan yangi muassasada sanʼat, huquq, fan va tibbiyot yoʻnalishlari boʻyicha oʻqish uchun 5000 ga yaqin talaba va 300 ga yaqin professor-oʻqituvchilari bor edi.

Kolombo universiteti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1978-yil 16-sonli Universitetlar toʻgʻrisidagi qonunga binoan Shri-Lanka universiteti Kolombo universiteti, Peradeniya universiteti, Shri Jayevardenepura universiteti, Kelaniya universiteti, Moratuva universiteti va Yaffna universiteti kabi oltita mustaqil, avtonom universitetlarga boʻlingan[5]. Ushbu Qonun 1942-yildagi Seylon universiteti qarorining Senatlar, Kengashlar va Sudlar kabi markaziy xususiyatlarini qaytarib olgan.

Kolombo universitetida yettita o‘quv fakulteti mavjud. Ushbu fakultetlarda 41 ta oʻquv boʻlimlari mavjud boʻlib, fakultetlarga qoʻshimcha ravishda uning kichik kampusi va beshta oʻquv boʻlimini oʻz ichiga olgan kompyuter maktabi ham mavjud. Bundan tashqari, universitetda oltita institut va besh filial markazlari faoliyat yuritadi. Dastlab, u hozirgi fakultetlardan faqat toʻrttasiga ega hisoblangan, yaʼni; huquqshunoslik fakulteti, tibbiyot fakulteti, taʼlim fakulteti va pedagogika fakultetilaridir. Oʻshandan beri yana uchta fakultet qoʻshilgan. Eng soʻnggi qoʻshilgan 2002-yilda tashkil etilgan Kolombo Kompyuter maktabi universiteti toʻliq yangi texnologiyalar bilan taʼminlangan.

Boshqaruv

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kollej uyi (Regina Walauwa) Kolombo universitetining maʼmuriy shtab-kvartirasi

UoC davlat universitetidir va Universitet Grantlar Komissiyasi (UGK) tomonidan taqdim etiladigan yillik grantning katta qismi hukumatga bogʻliq hisoblanadi. Shu sababli, uning boshqaruviga UGK katta taʼsir koʻrsatadi. Bakalavriat taʼlimi mutlaqo bepul. Universitetni boshqarish 1978-yildagi 16-sonli Universitetlar toʻgʻrisidagi qonun va 1985-yildagi 7-sonli Universitetlar toʻgʻrisidagi qonun (oʻzgartirish) qoidalari hamda oʻz nizomlari asosida amalga oshirilib kelinadi.

Universitet maʼmuriyati ikki tomonlama tuzilmalardan iborat avvalgi Tseylon universitetiga asoslangan: kengash (rasmiy ravishda boshqaruv organi boʻlgan Universitet sudi deb nomlanadigan) va Akademik Senat (oʻquv ishlari) tomonidan rejali boshqariladi.

Ofitserlar va professor-oʻqituvchilarni tayinlashning aksariyati ushbu organlar tomonidan, ammo UGK tavsiyalariga binoan amalga oshiriladi.

Universitet xodimlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
kansler

Kansler universitet boshligʻi boʻlib, barcha darajalarni beradi, garchi koʻpchilik vazifalarni vitse-kansler bajaradi. Tayinlash Shri-Lanka Prezidenti tomonidan akademiklar, ruhoniylar yoki fuqarolik jamiyatidagi taniqli shaxsga nisbatan amalga oshiriladi. Universitet Kansleri — Ven. Murutthettuwe Ananda Thero hisoblanadi[6].

vitse-kansler

Universitetning kundalik boshqaruvini Shri-Lanka Prezidenti tomonidan tayinlanadigan prorektor oʻz zimmasiga oladi. Prorektor-katta professor Chandrika Wijeratnedir.

Rektor

Rektor Shri Palee kampusining rahbari boʻlib, prorektor tomonidan tayinlanadigan uni boshqarishni oʻz zimmasiga oladi. Shri Palee kampusi rektori doktor Ranjan Xettiarachchi hisoblanadi.

Tashkilot

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kolombo universiteti fakultetlari va maktablarining tashkil etilishi
Fakultet Tashkil etilgan yili
Tibbiyot fakulteti 1870-yil
Fanlar fakulteti 1942-yil
Huquq fakulteti 1947-yil
Taʼlim fakulteti 1949-yil
Sanʼat fakulteti 1963-yil
Menejment va moliya fakulteti 1979-yil
Magistratura fakulteti 1987-yil
Shri Palee kampusi 1996-yil
Hisoblash maktabi 2002-yil
Hamshiralik ishi fakulteti 2017-yil
Texnologiya fakulteti 2017-yil

Kolombo universitetida yettita o‘quv fakulteti mavjud. Ushbu fakultetlarda 41 ta oʻquv boʻlimlari mavjud boʻlib, fakultetlarga qoʻshimcha ravishda uning kichik kampusi va beshta oʻquv boʻlimini oʻz ichiga olgan kompyuter maktabi mavjud. Bundan tashqari, universitetda oltita institut va besh filial markazlari mavjud. Dastlab, u hozirgi fakultetlardan faqat toʻrttasiga ega edi, yaʼni; huquq fakulteti, tibbiyot fakulteti, taʼlim fakulteti va fan fakulteti. Oʻshandan beri yana uchta fakultet qoʻshildi. Eng soʻnggi qoʻshilgan 2002-yilda tashkil etilgan Kolombo Kompyuter maktabi universiteti

Universitet kutubxonasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nashrlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

UoC mamlakatdagi baʼzi asosiy akademik jurnallarni nashr etadi.

  • Kolombo universiteti sharhi Tseylon tibbiyot fanlari jurnali Shri-Lanka xalqaro huquq jurnali Rivojlanayotgan mintaqalar uchun AKT yutuqlari xalqaro jurnali Shri-Lanka bio-tibbiy informatika jurnali Shri-Lanka tanqidiy yordam jurnali.

Xalqaro hamkorlik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

UoC butun dunyodagi universitetlar bilan xalqaro aloqalarni oʻrnatgan. Bunday aloqalar 1921-yilda Kolombo Universitet kolleji London universiteti bilan yaqin aloqalarni oʻrnatganida soʻng sezilarni tarzda oʻsgan. Zamonaviy aloqalar oʻqitish va oʻrganish modellari, hamkorlikdagi tadqiqotlar, oʻquv dasturlarini ishlab chiqish va talabalar almashinuvi bilan almashish kabi maqsadlarga olib kelgan bir qancha global hamkorliklar tuzilgan.

Global tarmoq

[tahrir | manbasini tahrirlash]

UoC bir nechta xalqaro akademik tarmoqlarning aʼzosi hisoblanadi:

  • Osiyo Universitetlari Alyansi (AUA)
  • Hamdoʻstlik Universitetlari Assotsiatsiyasi (ACU)
  • Janubi-Sharqiy Osiyo oliy taʼlim muassasalari assotsiatsiyasi (ASAIHL)
  • Xalqaro universitetlar assotsiatsiyasi (IAU)

Xalqaro oʻquv va tadqiqot hamkorlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hukumat hamkorliklari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻtgan kansler va prorektorlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Taniqli odamlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Akademik xodimlarni taqqoslash [7] [g]
Turkum Universitet tizimida band boʻlganlar soni (2008) Kolombo universitetida ishlaganlar soni (2008)
Professorlar 386 70
Dotsentlar 79 16
Katta oʻqituvchilar 1929 232
Maʼruzachilar 1556 149
Akademik yordamchi xodimlari 326 109

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named UGC
  2. ↑ Life of Sir James Peiris, W. T. Keble and Devar Surya Sena, p.76 (University of California)
  3. ↑ Sir James Peiris (Public Life), by L.J.M. Cooray (Ourcivilisation Web), Retrieved on 28 November 2014
  4. ↑ The Union Hostel of the University of Ceylon
  5. ↑ „Universities Act – Part XX“. University Grants Commission (Sri Lanka). 2013-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 21-oktyabr.
  6. ↑ „Ven. Muruththettuwe Ananda Thero appointed new Chancellor of Colombo University“ (en). www.adaderana.lk. Qaraldi: 2021-yil 7-dekabr.
  7. ↑ „Distribution of University Teaching Staff by Faculties 2008“. University Grants Commission of Sri Lanka (2009). 2010-yil 12-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 9-iyun. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kolombo_universiteti&oldid=3847264" dan olindi