Lək-lək (jurnal)
| {{{nomi}}} | |
|---|---|
| Sohasi | {{{sohasi}}} |
| Davriyligi | {{{davri}}} |
| Tili | {{{tili}}} |
| Nashriyot (mamlakat) | {{{noshiri}}} ({{{mamlakati}}}) |
"Lak-Lak" jurnali ( ozarbayjon - azərb-ərəb. — 1914 yildan Yerevanda chiqarilgan adabiy jurnal.
Jurnal haqida
[tahrir | manbasini tahrirlash]" Lak-lak " jurnalining birinchi soni 1914 yil 22 fevralda Yerevanda nashr etilgan. « Lak-lak » o‘sha yilning 30-iyuniga qadar nashr etilgan, bor-yo‘g‘i 12 soni nashr etilgan (aslida bu senzura hujjatlaridagi «Laylak» jurnalining arab alifbosidan transliteratsiyasidir. Jurnal “ Mulla Nasriddin” adabiy maktabi an’analarini davom ettirdi. “ Hamadanli Mashadi Ibad ” imzosi bilan chop etilgan press-relizda shunday deyiladi:
"Lak-lak" "Molla Nəsrəddin"dən fərqlənməməlidir, onun kimi hərəkət etməlidir.
Jurnalning noshiri va muharriri Mir Muhammad Mir Fatullayev va Jabbor Askarzoda (Ajiz) boʻlib, Yerevandagi “ Luys ” bosmaxonasida chop etilgan. Uning nashr etilishi to'xtatilgani haqida muallifning eslatmalari mavjud. O‘sha davrdagi ijtimoiy-siyosiy, adabiy-madaniy voqealar bilan yaqindan tanishish mumkin. " Lak-lak " haftalik yumor jurnali bo'lgan hozirgi Armanistonda turk tilida nashr etilgan birinchi matbuot organi edi.
1913 yilda “ Lak-lak ”ni nashr etishga ruxsat berilganligi haqidagi senzura hujjatlarida Gruziya SSR Markaziy davlat tarix arxividagi 480-sonli fond 1-roʻyxatining 968-sonli ish papkasidaYerevan gubernatorining “Lak-lak ” ” gazetasini nashr etish toʻgʻrisidagi qarori va Mir Muhammad Mir Fatullayevga va Jabbor Asqarzodaga 1914-yil 21-yanvarda berilgan guvohnomada jurnaldagi asosiy maqolalar, she’rlar, shahar voqealari, Kavkaz xabarlari, telegrammalar, xorijiy va ichki xabarlar, ruknlarni chop etishga ruxsat berilgan.
Bosh muharrirlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Tagʻi Shahbozi Simurg
- Jabbor Asqarzoda
Gazetaning asosiy mavzulari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Jurnal ko'plab ijobiy g'oyalarni ilgari surdi. Uning hamkorlari diniy dunyoqarash, xurofot va shariatni tanqid qilmasdan turib, yangi madaniyatga yo‘l ochish mumkin emasligini ko‘rdilar. “ Lak-lak ” sahifalarida dinning reaksion mohiyatini ko‘rsatuvchi, ruhoniylarning asl qiyofasini ochib beruvchi, eski dunyoning chirigan urf -odatlarini tanqid qiluvchi maqolalarga keng o‘rin berildi. “ Lak-lak ” Xudodan madad kutish befoyda ekanini, ilm va madaniyatni egallab, mehnat qilib farovon hayot qurish mumkinligini ochiq aytdi.
" Lak-lak " yangi maktabning targ'ibotchisi edi. Jurnal faol boʻlgan davrda Yerevandagi 15 rus-tatar maktabida jami 911 ozarbayjon, yaʼni har 350 kishidan biri taʼlim olar edi. Maktablarda o'qish bilim va iste'dod bilan emas, balki pul bilan mumkin edi. Jurnal “ Chekij ” ruknida mahalliy hukumat maktablar ochishga e’tibor bermayotganini keskin tanqid qilgan.
Jurnal o'z sahifalarida inqilobiy voqealar rivojiga to'xtalib, ozodlik harakatining ba'zi muammolarini yoritib berdi. Rossiyadagi voqealarni yaqindan kuzatib boruvchi “Lak-Lak” gazetasi ishchilarning ish tashlash harakati va namoyishlari to‘xtamayotganini yozdi. " Ishchilar: bizga erkinlik kerak, tenglik kerak, deyishadi ." Jurnal Armanistonni inqilobiy harakatga qo‘shilishini istab, endi so‘z Armanistonniki ekanligini, unga ham erkinlik va baxt kerakligini ko‘rsatdi. 1914 yil may oyida Yerevanda arman tilida chiqadigan " Xosk " (" So'z ") gazetasining 17-soni musodara qilindi va uning muharriri bolshevik Arshabir Melikyan inqilobiy g'oyalarni targ'ib qilgani uchun jinoiy javobgarlikka tortildi. “ Lak-lak ” bu voqeaga norozilik bildirgan ommaviy axborot vositalaridan biri edi. Jurnalda imperialistik urushni tanqid qiluvchi va uning tajovuzkorligini ko‘rsatuvchi maqolalar chop etilgan.
Bunday materiallardan tashqari, Lak-lak sahifalarida mayda burjua yig'ilishlari ham targ'ib qilindi. Siyosiy voqealarga ba’zan burjuaziya nuqtai nazaridan ham baho berildi. N. Oxundov to‘g‘ri yozadi:
Jurnal bəzən xalqın intibahını arzularkən millətçilik əhval-ruhiyyəsinə də qapılırdı.
“Komil poshoning ruhiga bag‘ishlov” deb nomlangan uzun she’rda (she’r “ Yetim tovuq ” imzosi bilan nashr etilgan) “ Siyosiy lug‘atlar”da Yaqin Sharq va Bolqondagi siyosiy voqealar biryoqlama yoritilgan: milliy ozodlik va davlat mustaqilligi uchun kurashayotgan Bolqon xalqlarining huquqlariga munosib baho berilmagan.
Foydalanilgan adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- «Lak-lak», 1914 yil, 6-son
- «Lak-lak», 1914 yil, 7-son
- N. Oxundov. «Ozarbayjon satira jurnallari», Boku, 1968 yil, 91-bet
- I. Mammadov. “Azerbaijanskaya pechat v Armeniy” (muallif avtoreferati), Yerevan, 1971, 16-bet.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Ziyiddin Maharramov, "Yerevanda ta'lim va ta'lim", Boku, Nurlan, 2010 yil.
- N.N.Zeynalov “Ozarbayjon matbuoti tarixi”, I qism. Boku, 1973, ADU nashriyoti
- Gruziya SSR Markaziy davlat tarixi arxivi, 480-fond, 1-roʻyxat, 968-fayl.