Lisztomaniya

Lisztomania yoki List isitmasi venger bastakori Frans Listga oʻzining chiqishlari paytida kuchli muxlislar hayajonini ifodalaydigan atama. Bu holat birinchi marta 1841-yilda Berlinda sodir boʻlgan va keyinchalik bu atama Geynrix Geyne tomonidan 1844-yil 25 aprelda yozilgan felyetonida1844-yil Parijda boʻlib oʻtgan kontsert gastrolini muhokama qilgan. Lisztomania bugungi mashhur musiqachilarning muomalasiga oʻxshash muxlislar tomonidan namoyish etilgan kuchli isteriya darajasi bilan ajralib turardi.

Tarixi

Frants List yetti yoshida pianino, skripka, violonchel va gitara chalgan, Jozef Xaydn, Iogan Nepomuk Hummel va Lyudvig van Betxovenni shaxsan tanigan isteʼdodli musiqachi otasi Adam Listdan pianino saboqlarini ola boshlagan. Oʻn bir yoshga toʻlganda esa, Frants Liszt allaqachon musiqa bastalagan va kontsertlarda qatnashgan. Ulgʻaygan sari, Liszt pianino chalish boʻyicha oʻz tajribasini oʻrganishni va rivojlantirishni davom ettirdi.

Liszt 1839 yilda Yevropa boʻylab keng qamrovli gastrol safarini boshladi va bu keyingi sakkiz yil davomida davom etdi. Bu davr Lisztning kontsert pianinochisi sifatida eng yorqin davri boʻldi va u oʻzining gastrol safarlarida koʻplab mukofotlar va koʻplab olqishlarga sazovor boʻldi. Olimlar bu yillarni List uchun „transsendental qatl“ davri deb atashgan. ^[1] Bu davrda Liszt muxlislarining qizgʻin javoblari haqida birinchi xabarlar paydo boʻldi, ular Lisztomania deb nomlandi.

Liszt Berlinga 1841-yil Rojdestvo arafasida keldi va uning kelishi haqidagi xabar tez orada tarqaldi. ^[2] Oʻsha oqshom oʻttiz nafar talabalar guruhi unga „Rheinweinlied“ qoʻshigʻini ijro etishdi. ^[2] Keyinchalik u Berlinda 1841-yil 27-dekabrda Berlindagi Sing-Akademie zu Berlinda oʻzining birinchi resitalini hayajonli olomon qarshisida ijro etdi. Bu konsert keyinchalik 1842-yildan keyin butun Yevropani qamrab oladigan Lisztomaniyaning boshlanishi sifatida belgilandi ^[2] ^[3]

Terminning yaratilishi va ishlatilishi

Yozuvchi Geynrix Geyne Liszt va uning ciqishlariga hamroh boʻlgan his-tuygʻularni tasvirlash uchun Lisztomania atamasini kiritdi. Geyne oʻsha davr musiqasini muhokama qilib, turli xil musiqa mavsumlarida bir qator musiqiy felyetonlar yozgan. Uning 1844-yil 25-aprelda Parijda yozilgan 1844-yilgi musiqiy gastrol haqidagi sharhida ilk bor Lisztomania atamasini ishlatgan.

Yana qarang

Stendal sindromi
Kollektiv xatti-harakatlar
Moda
Bitlmaniya
Lisztomania (film)
„Lisztomania“ (qoʻshiq)

Manbalar

↑ Keller, Johanna. „In Search of a Liszt to Be Loved“. The New York Times (2001-yil 14-yanvar). 2011-yil 20-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 14-may.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Walker 1987, s. 371
↑ Walker 1987, s. 289

Havolalar

Lisztomania 2011 festivali, Burgenland, Avstriya
Lisztomania 2011, Nyu-England konservatoriyasida ettita konsert festivali, Boston
„Qanday qilib Frants Liszt dunyodagi birinchi rok yulduziga aylandi“, Lisztomaniya haqidagi NPR hikoyasi

[NY_Times-1] Keller, Johanna. „In Search of a Liszt to Be Loved“. The New York Times (2001-yil 14-yanvar). 2011-yil 20-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 14-may.

[W371-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Walker 1987, s. 371

[W289-3] Walker 1987, s. 289

[1]

[2]

[3]