Luboba bint al-Horis
Luboba bint al-Horis (arabcha: لبابة بنت الحارث / ALA-LC romanizatsiyasi: Lubābah bint al-Ḥārith) (taxminan 650-yilda vafot etgan), Ummu Faxil nomi bilan ham tanilgan, ilk musulmonlarning mashhurlaridan biri edi. Uning ikki singlisi Maymuna binti al-Horis va Zaynab binti Xuzayma Muhammadga turmushga chiqqanlar.
Oilasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Luboba Makkada mashhur boʻlgan Banu Amirning bir boʻlagi boʻlgan Hilol qabilasining aʼzosi edi. (Bu qabila Qurayshdan ajralib turardi)
Uning otasi Al-Horis ibn Hazan ibn Jubayr ibn Al-Hazm ibn Rubiya ibn Abdulloh ibn Hilol ibn Amer ibn Saasa Al-Hiloliy, onasi Hind binti Avf ibn Zuhayr ibn Al-Horis edi.[1] Lubobaning bu nikohdan ikki akasi[2] va bir singlisi bor edi, otasining ham boshqa xotinidan uchta qizi, onasi esa sobiq eridan bitta oʻgʻli bor edi.[3] Al-Horis Luboba hali bolaligida vafot etgan va Hind Xuzayma ibn Al-Horis al-Hiloliyga turmushga chiqdi. Bu nikohdan bir qiz tugʻildi[4], lekin qisqa umr koʻrdi va Hind keyin Umays ibn Maʼad Al-Xatmiyga nikohlandi va undan yana uchta farzand koʻrdi.[5]
Luboba Muhammadning amakisi bo‘lgan Abbos ibn Abd al-Muttalib al-Hoshimiyga turmushga chiqqan. Ikkishi yetti nafar farzand koʻrdi: Al-Fadl, Abdulloh, Ubayd Alloh, Qusam, Maʼbad, Abdurrahmon va Ummu Habib.[6] Abbosning boshqa xotinidan ham besh farzandi bor edi.
Islomni qabul qilishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Luboba oʻzining yaqin doʻsti Xadicha bilan bir kunda Islomni qabul qilgan ikkinchi ayol ekanligini daʼvo qildi. U va uning opa-singillari ilk musulmon jamiyatida juda mashhur edilar. Muhammad ularning oilaviy saʼy-harakatlari haqida shunday dedi: „Istiqbolli opa-singillar Umaysning qizlari Asmo va Salma va Al-Horisning qizlari Luboba va Maymunadir“.
Abbos 622-yilda Islom dinini qabul qilganini sir tutgan edi, shuning uchun boshqa musulmonlar Madinaga hijrat qilganlarida u Luboba bilan birga Makkada qolishdi.
Abu Lahabning vafoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]624-yilda Makkaning Badr jangida magʻlubiyatga uchragani haqidagi xabar Makkaga yetib borgach, hammani hayratda qoldirdi. Lekin Abbosning musulmon ozod boʻlgan Abu Rafiy xursandchiligini oʻziga sigʻdira olmadi. Abbosning ukasi Abu Lahab juda gʻazablangan ediki, u Abu Rofiyga hujum qildi va uni yerga yiqitdi, soʻng uni urishni davom ettirish uchun uning ustiga yopirildi. Bu hujumning guvohi boʻlgan yoki qoʻngʻiroq masofasida boʻlgan bir qancha erkaklar edi, biroq Luboba chodir ustunini ushlab, Abu Lahabning boshiga yorib oʻtkazib: „Sizningcha, Abbos yoʻq ekan, unga hujum qilish toʻgʻrimi?“ Abu Lahabning boshi yorilib, bosh suyagi ochilib qoldi. Bir hafta oʻtgach, u oʻlganida, ujning vafoti oshqozon yarasi yoki oʻlatdan ekanligi aytilgan.[7]
Kaʼb ibn al-Ashrafdan eʼtibor
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bir necha oy oʻtgach, Luboba yahudiy shoiri Kaʼb ibn al-Ashrafning sevgi qoʻshigʻining mavzusi boʻldi:
Vodiyda toʻxtamay ketyapsizmi Ummu Fazlni Makkada qoldirganmi?
Doʻkondan sotib olgani chiqadi shishalar, xina va soch boʻyoqlarni.
Tirsak va toʻpiq oʻrtasida joylashgan narsa harakatda u turishga harakat qilganda va turolmaganda.
Ummu Hakim biz bilan boʻlganida, oramizdagi rishta kuchli va buzilmas.
U mening yuragimni sehrlagan yagona amir,
Agar xohlasa, mening kasalligimni davolay olardi.
Ayollarning va xalqning shon-sharafi ularning otasidir.
Oʻz qasamiga sodiq qolgan xalq.
Uni koʻrmagunimcha, tunda quyosh chiqishini hech qachon koʻrmaganman
Tun zulmatida oʻzingni bizga koʻrsat!
Qoʻshiq deyarli istehzoli, chunki amir qabilasi Kaʼbning anʼanaviy dushmanlari boʻlgan va uning fikricha, „hurmatli“ yoki „ishonchli“ ning teskarisi boʻlgan. Uchinchi va to‘rtinchi qatorlardagi petlar mahsulotlariga, beshinchi va oltinchi satrlarda esa tebranish go‘shtiga ishora Lubobaning to‘liq, bo‘yalgan va o‘rta yoshli bo‘lganligini ko‘rsatadi (garchi u o‘ttiz yoshdan ham kichik bo‘lsa ham).[8]
Keyingi hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Abbos 630-yilda Makka fath qilinishidan oldin, xotinidan yigirma yil o‘tib rasman Islomni qabul qilgan.
Luboba Usmon xalifaligi davrida vafot etgan.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Tabari, Tarikh al-Rusul waʼl-Muluk. Translated by Landau-Tasseron, E. (1998). Volume 39, Biographies of the Prophetʼs Companions and their Successors, p. 201. New York: State University of New York.
- ↑ Muhammad ibn Saad, Tabaqat vol. 8. Translated by Bewley, A. (1995). The Women of Madina, p. 82. London: Ta-Ha Publishers.
- ↑ Tabari/Landau-Tasseron vol. 39 p. 201.
- ↑ Ibn Saad/Bewley p. 82.
- ↑ Tabari/Landau-Tasseron vol. 39 p. 201.
- ↑ Tabari/Landau-Tasseron vol. 39 p. 201.
- ↑ Bukhari 7:62:38
- ↑ Carimokam, S. (2010). Muhammad and the People of the Book. X Libris.