MacBook Pro
16 dyuymli MacBook Pro M1 2021 | |
Ishlab chiqaruvchi |
Foxconn[1] Pegatron[2] |
---|---|
Mahsulot oilasi | Mac |
Turi | Laptop |
Chiqarilgan sanasi | 10-yanvar, 2006-yil |
Operatsion tizimi | macOS |
Chipda tizim |
|
Protsessor | |
Avvalgisi | PowerBook |
Aloqador maqolalar | |
Vebsayt | apple.com/macbook-pro |
MacBook Pro — Apple Inc. tomonidan ishlab chiqarilgan Mac noutbuklari seriyasi. 2006-yil yanvar oyida taqdim etilgan boʻlib, MacBook oilasida yuqori segmentda joylashgan. Hozirda u 13 dyuym, 14 dyuym va 16 dyuym oʻlchamli ekranlar bilan ishlab chiqariladi. Ularning barchasida Apple silicon-M seriyali chiplaridan foydalanilgan[3].
MacBook Pro noutbukida PowerBook G4 dizaynidan foydalanilgan, ammo PowerPC G4 chiplarini Intel Core protsessorlari bilan almashtirilgan, veb-kamera qoʻshilgan va MagSafe quvvat ulagichini oʻrnatilgan. 15 dyuymli model 2006-yil yanvar oyida, 17 dyuymli model esa shu yil aprel oyida taqdim etilgan. Keyingi versiyalarga Intel Core 2 Duo protsessorlari va LED yoritgichli displeylar qoʻshildi[4].
Unibody modeli 2008-yil oktyabr oyida 13 va 15 dyuymli variantlarda sotuvga chiqarildi, 2009-yil yanvar oyida esa 17 dyuymli variant qoʻshildi. Korpusi yaxlit alyuminiy boʻlagidan ishlangani uchun „yaxlit korpusli“ deb nom oldi. U yupqaroq, tekis displeyga, butun yuzasi bitta bosiladigan tugmadan iborat boʻlgan trekpadga va qayta ishlangan klaviaturaga ega edi. Yangilanishlar Intel Core i5 va i7 protsessorlarini olib keldi va Intel Thunderbolt protsessori bilan taqdim etildi[5].
Retina MacBook Pro 15 dyuymli modeli 2012-yil iyun oyida, 13 dyuymli modeli shu yil oktyabr oyida taqdim etilgan. U avvalgisidan yupqaroq, SSD standartiga moslangan, HDMI slot qoʻshilgan va yuqori aniqlikdagi Retina displey bilan jihozlandi. Ethernet, FireWire portlari va optik disk sloti olib tashlandi[6].
2016-yil oktyabr oyida chiqarilgan MacBook Pro maʼlumot almashish va quvvatlanish uchun moʻljallangan USB-C portlari bilan ishlab chiqarildi va sayozroq „butterfly“ mexanizmli klaviatura bilan taqdim etildi. Asosiy modeldan tashqari barcha modellarda funksiya va yoqish tugmalari oʻrniga Touch ID sensor ekranli chiziq bilan almashtirildi[6].
2019-yil noyabr oyida taqdim etilgan MacBook Pro Touch Bar yangi versiyasida „qaychi“ mexanizm asosidagi klaviatura — Magic Keyboard bilan taqdim etildi. 2020-yil may oyida ekrani torroq ramkalarda oʻrnatilgan 16 dyuymli dastlabki modeldan keyin, 13 dyuymli model paydo boʻldi. Sensorli panel ham oʻzgartirildi, foydalanuvchilar ESC tugmachasi yoʻqolib qolgani va kompyuter oynasidan chiqmasligi haqida shikoyat qilishgan. Shu sababli, Touch Bar chiqishidan oldin standart boʻlganidek, butun tugma sifatida qaytarildi[7].
MacBook Pro Touch Bar yana bir versiyasi 2020-yil noyabr oyida chiqarilgan. Bu Apple tomonidan ishlab chiqilgan Apple M1 tizimida ishlaydigan birinchi MacBook Pro edi[6].
14 va 16 dyuymli MacBook Pro ikkalasi ham 2021-yil oktyabr oyida chiqarilgan. M1 Pro yoki M1 Max chiplari bilan quvvatlanadi. Ular faqat chipdagi Apple silicon tizimida ishlaydi. Ushbu modellarda MagSafe, funksional klavishlar va MacBook Pro Touch Bardan olib tashlangan baʼzi boshqa elementlar qaytarildi[6].
Qayta ishlangan MacBook Air M2 bilan bir qatorda, Apple 14 va 16 dyuymli MacBook Pro modellarini Apple M2 chipi bilan yangiladi. Modellar, audio tizimiga oʻzgartirishlar kiritilgan boʻlsa-da bir xil shassiga ega: Spatial Audio bilan mos keladigan dinamiklar va yuqori impedansli minigarnituralarni qoʻllab-quvvatlaydigan eshitish tizimi bilan taʼminlandi[6][8].
Intel chipiga asoslangan
[tahrir | manbasini tahrirlash]Alyuminiy korpusli (2006—2008)
[tahrir | manbasini tahrirlash]MacBook Pro PowerBook G4 dizaynida chiqarilgan. Unda PowerPC G4 chiplari Intel Core protsessorlari bilan almashtirilgan, iSight kamerasi qoʻshilgan va MagSafe qoʻshimcha quvvat ulagichi taqdim etilgan[9]. Optik disk yupqaroq MacBook Proga sigʻishi uchun kichraytirildi; u PowerBook G4dagi optik drayverga qaraganda sekinroq ishlardi va ikki tomonli DVD disklarga yozish imkoni boʻlmagan[9]. 15 dyuymli model 2006-yil yanvar oyida, 17 dyuymli model esa aprel oyida taqdim etilgan[10]. 2007-yilda 15 dyuymli modelga, 2008-yilda esa 17 dyuymli Intel Core 2 Duo protsessorlari va LED yoritgichli displeylar qoʻshildi[11][12]. 2007-yilgi versiyada yangi Nvidia Geforce 8600M GT video kartalari qoʻyildi[13][11]. 2008-yilda protsessorlar „Penryn“ yadrolariga yangilandi va touchpad kengaytirildi[12].
Har ikkala original 15 va 17 dyuymli MacBook Pro kompyuterlari PowerBook G4 kompyuteridagi kabi shaxsiy karta slotlari oʻrnini bosadigan ExpressCard/34 slotlari bilan birga keldi. Birinchi avlod 15 dyuymli modellari ikkita USB 2.0 porti va FireWire 400 portini saqlab qoladi[14][15]. 17 dyuymli modellarda qoʻshimcha USB 2.0 porti, shuningdek, FireWire 800 porti 15 dyuymli dastlabki modellarda boʻlmagan[16]. Barcha modellarga 802.11a/b/g kiritilgan[14][16]. Keyinchalik modellar 802.11n va Bluetooth 2.1 qoʻllab-quvvatlaydigan boʻldi[17].
PowerBook G4 dizaynini qoʻllash 2008-yil 14-oktyabrda 15-dyuymli va 2009-yil 6-yanvarida 17 dyuymli modellar uchun toʻxtatildi[18][19].
Nvidia 8600M GT chipidan foydalangan holda 2007-yildan (15") 2008-yil oxirigacha (17") ishlab chiqarilgan MacBook Pro modellarida GPU chipida nosozliklar kuzatilgan[20]. Apple xatoni tan olishdan va sotib olingan kundan keyin 4 yil davomida platalarni bepul almashtirishdan bosh tortgan[21]. NVIDIA bu muammoni tan olgan va keyinchalik foydalanuvchilar oʻzlari almashtirib olishlari mumkin boʻlgan grafik protsessorlar ishlab chiqargan[22].
Yaxlit korpusli (2008—2012)
[tahrir | manbasini tahrirlash]2008-yil 14-oktyabrda kompaniya shtab-kvartirasida boʻlib oʻtgan matbuot anjumanida Apple rasmiylari tomonidan „toʻliq alyuminiy korpusli“ va MacBook Air kabi toraygan tomonlariga ega yangi 15 dyuymli MacBook Pro namoyish qilindi[23][24]. Dizaynerlar MacBook Pro portlarini korpusning chap tomoniga oʻtkazdilar va optik disklar uchun joyni MacBook kabi old tomondan oʻng tomonga oʻtkazdilar. Yangi MacBook Pro kompyuterlarida komplektatsiyaga qarab, foydalanuvchi almashtira oladigan ikki xil video karta: 256 megabaytli Nvidia GeForce 9400M yoki 512 megabaytli Nvidia GeForce 9600M GT qoʻyilgan edi[25]. Ajratilgan umumiy tizim xotirasi 256 gigabaytni tashkil etdi[23]. FireWire 400 porti olib tashlandi, DVI porti Mini DisplayPort sloti bilan almashtirildi[23]. MacBook Pro foydalanuvchi tomonidan olinishi mumkin boʻladigan batareya bilan ishlab chiqarildi. Apple shirkati ushbu qurilmaning quvvatini besh soatga yetishi mumkinligini daʼvo qilgan[23]. Foydalanuvchilardan biri esa, videoizohda doimiy batareya kuchlanish sinovi natijalarini toʻrt soatga yaqinroq ekanini isbot qilgan[26]. Apple shirkati qurilma 300 marta qayta zaryadlangandan keyin batareya 80% zaryadini ushlab turishini maʼlum qilgan[27].
Yagona konstruksiyali MacBook Pro asosan original alyuminiy iMac va MacBook Air uslubiga yaqinroq dizaynda chiqarildi. Ekrani kengroq, tasvir chuqurroq va avvalgi modellardan bir oz yupqaroq boʻlgan[28]. Ekran yorqinligi yuqori boʻlib, bir chekkadan boshqa chekkagacha aks beruvchi shisha qoplamasi bilan qoplangan. 15 va 17 dyuymli modellarda antiblik qumsimon qoplama varianti mavjud[29]. Butun trekpaddan foydalanish mumkin va bosiladigan tugma vazifasini bajaradi[29]. Trackpad alyuminiy modellarnikidan ham kattaroq joy oldi[29]. 2010-yil aprel oyida yangilangan modellarida inertsiyaviy aylantirish imkoni qoʻshildi. Bu esa Macbook Pro dizaynini iPhone va iPad dizayni bilan oʻxshash qildi[30][31][32]. Avvalgi modellardagi kabi, klavishlar yonadigan va standart botiq klaviatura bilan bir xil boʻldi[30].
2009-yil 6-yanvar boʻlib oʻtgan MacWorld Expo koʻrgazmasida Phil Schiller tomonidan 17 dyuymli bir korpusli MacBook Pro chiqarildi. Ushbu versiya 15 dyuymli versiyadan anti-blik ekran varianti va foydalanuvchi tomonidan chiqarib olinmaydigan litiy-polimer batareyasi bilan ajralib turardi[33]. Gʻilof ichidagi anʼanaviy yumaloq yacheykalar oʻrniga, boʻsh joydan maksimal darajada foydalanish uchun litiy-ionli polimer batareyalar shakllantiriladi va har bir noutbukka oʻrnatiladi. Zaryad oqimini optimallashtirish uchun chipdan foydalanadigan adaptiv zaryadlash batareyaning umumiy ishlash muddatini uzaytiradi[33]. 17 dyuymli versiya uchun batareyaning ishlash muddati sakkiz soatni tashkil qiladi, bu zaryadning 80 foizi 1000 ta zaryadsizlanish siklidan keyin oʻchadi[33].
2009-yil 8-iyunda boʻlib oʻtgan Apple butunjahon dasturchilar konferensiyasida 13 dyuymli MacBook yangilanishi va MacBook Pro deb qayta nomlanishi, MacBook qatorida faqat oq polikarbonatli MacBook qoldirilishi eʼlon qilindi[34][35]. Bundan tashqari, butun MacBook Pro liniyasi birinchi marta 17 dyuymli MacBook Pro koʻrinishida taqdim etilgan. Unda foydalanuvchi tomonidan olib boʻlmaydigan batareyadan foydalanilishi eʼlon qilindi[36]. Yangilangan MacBook Pro 13 va 15 dyuymli noutbuklarining batareya quvvati 7 soatgacha, 17 dyuymli esa 8 soatgacha yetishi aytildi[34][36]. Baʼzi foydalanuvchilar 13 va 15 dyuymli MacBook Pro kompyuterlarining batareya quvvati foydalanish paytida sakkiz soatga yetishi haqida xabar berishgan[37], boshqalari esa taxminan olti soatligini xabar qilishgan[38]. Apple rasmiylari 17 dyuymli MacBook Pro batareyasini 80 foizidan pasaymagan holda, 1000 martaga yaqin zaryadlanganda ishllash mumkinligini aytishgan[39]. 13 dyuymli va 15 dyuymli asosiy model faqat GeForce 9400M GPU bilan taʼminlangan boʻlsa-da, grafik karta imkoniyatlari avvalgi versiyadagidek saqlanib qoldi[40][41]. Ekranlar ham takomillashtirilib, ranglar gammasi 60 foizga oshirildi[41][40]. 2009-yil oʻrtalarida ushbu modellarning barchasi FireWire 800 portini oʻz ichiga olgan va 17 dyuymli modellardan tashqari barchasiga SD karta uchun slot oʻrnatildi[42]. 17 dyuymli modellarda ExpressCard/34 sloti saqlanib qoldi[36]. 13 dyuymli MacBook Pro uchun Kensington qulfi korpusning oʻng tomoniga koʻchirildi[43]. 2009-yil avgust oyida Apple 15 dyuymli MacBook Pro modellariga antiblik displey qoʻshdi[44][45].
2010-yil 13-aprelda 15 va 17 dyuymli modellar Intel Core i5 va Core i7 protsessorlarida taqdim etildi. 13 dyuymli modellarda esa Core 2 Duoni protsessorlari saqlab qolindi[46]. Quvvat bloki qayta ishlab chiqildi va 15 dyuymli modellar yuqori aniqlikdagi displey (1680 × 1050) bilan taqdim etildi[47][48]. 13 dyuymli modellarda Nvidia GeForce 320M birikkan grafik chipi va 256 megabayt umumiy xotiraga ega boʻldi. 15 va 17 dyuymli modellar umumiy xotirasi esa 256 yoki 512 megabaytli GeForce GT 330M ajratilgan xotiraga yangilangan[46]. 15 va 17 dyuymli modellar, shuningdek, Core i5 va i7 protsessorlariga birikkan Intel GPU chipiga ega boʻldi[46]. 15 dyuymli model ogʻirligiga yana 0,045 kilogramm qoʻshildi[48]. Uchinchi USB 2.0 slotidan tashqari, 17 dyuymli MacBook Pro qurilmalaridagi barcha portlar 15 dyuymli versiyadagi kabi bir xil turda va miqdorda chiqarildi. Barcha modellar 8 gigabaytgacha kengaytirilishi mumkin boʻlgan 4 gigabayt tizim xotirasi bilan taʼminlangan[49]. Batareyaning ishlash muddati ham uzaytirildi, 13 dyuymli qurilmalar 10 soat, 15 va 17 dyuymli qurilmalarda 8-9 soat quvvat bilan taʼminlay oladigan batareyalar qoʻyildi[46]. Bunga energiya samaradorligini oshirish va batareya quvvatini oshirish orqali erishildi[46]. Foydalanuvchilardan biri 15 dyuymli qurilma batareya quvvatini doimiy video-sinovdan oʻtkazib, batareyaning taxminan 6 soat ishlashi mumkinligini maʼlum qildi. Boshqasi esa batareyaning ishlash muddatini „mukammal“ deb atadi va 13 dyuymda oʻzining „juda talabchan sinovi“ bilan batareyaning zaryadsizlanishi 8 soatga yaqinroq boʻlishini aytdi[50][47].
2011-yil 24-fevralda Thunderbolt texnologiyasi, Sandy Bridge ikki yadroli Intel Core i5 va Core i7 (13 dyuymli modelda) yoki toʻrt yadroli i7 (15 va 17 dyuymli modellarda) protsessorlari hamda yuqori aniqlikdagi FaceTime kamerasi qoʻshilgan. Intel HD Graphics 3000 protsessor bilan integratsiya qilingan, 15 va 17 dyuymli modellarda AMD Radeon HD 6490M va Radeon HD 6750M grafik kartalaridan ham foydalaniladi. Ushbu modellarning keyingi qatorlarida, OS X Lion chiqarilishidan soʻng, Expose (F3) tugmasi Mission Control tugmasi va Dashboard (F4) tugmasi Launchpad tugmasi bilan almashtirildi. Korpus tagliklari ham 2010-yilgi modellardan farqli ravishda gravirovka qilindi[51]. Thunderbolt maʼlumot almashuvi platformasi soniyasiga 10 gigabitgacha tezlikka erisha oladi, bu USB 3.0 spetsifikatsiyasidan ikki baravar, USB 2.0 spetsifikatsiyasidan 20 barobar va FireWire 800 dan 12 martaga tezroq ishlaydi[52][53]. Apple rasmiylarining taʼkidlashicha, Thunderbolt displeylarni boshqarish yoki qisqa vaqt ichida katta hajmdagi maʼlumotlarni uzatish imkonini beradi.
GPU bilan ishlovchi 2011-yil boshidagi va oxiridagi modellarda, 15 dyuymli va 17 dyuymli modellarda haddan tashqari qizib ketish, grafik karta muammolari, GPU va mantiqiy plataning toʻliq ishlamay qolishiga olib keladigan muammolari haqida xabar berilgan[54]. Shunga oʻxshash muammo iMac GPU qurilmalarida ham kuzatildi, keyinchalik ular Apple shirkati tomonidan qaytarib olindi[55]. Bu masala 2013-yil oxiridan boshlanib, 2014-yilgacha davom etgani Mac faoliyatini yoritib boradigan jurnallardagi koʻplab maqolalarda yoritilgan[56][57][58][59]. 2014-yil avgust oyida Whitfield Bryson & Mason yuridik firmasi mijozlardan daʼvo bor yoki yoʻqligini aniqlash uchun muammo boʻyicha tekshiruv boshladi[60]. 2014-yil 28-oktyabrda firma Kaliforniya federal sudi Apple shirkatiga qarshi jamoaviy daʼvo qoʻzgʻatganini eʼlon qildi. Daʼvo Kaliforniya va Florida shtati aholisining 2011-yilda AMD grafikali MacBook Pro qurilmalarini sotib olgan mijozlariga qaratilgan. Shirkat AQShdagi shunga oʻxshash ishlarni ham tekshirgan[61]. 2015-yil 20-fevralda Apple „Videokartaga aloqador muammolarini hal qilish uchun MacBook Pro taʼmirlash dasturi“ni yaratdi. Bu dastur asosida „zaif MacBook Pro tizimlarini bepul taʼmirlab berilishi“ aytildi. Dastur MacBook Pro modellari uchun 2016-yil 31-dekabrgacha yoki sotilgan kundan boshlab toʻrt yil davomida amal qildi[62].
Retina (2012—2015)
[tahrir | manbasini tahrirlash]MacBook Pro Retina 2012-yilda chiqarilgan va uni avvalgi modeldan farqlash uchun „Retina displeyli MacBook Pro“ nomi ostida sotilgan. 2012-yil iyun oyida 15 dyuymli modeli, shu yil oktyabr oyida 13" modeli sotuvga chiqarildi[63][64]. Unda qattiq holatdagi diskni (SSD) standartga aylantirildi, USB versiyasi 3.0ga yangilandi, qoʻshimcha Thunderbolt porti qoʻshildi[65]. HDMI slot qoʻshildi va yuqori aniqlikdagi Retina displeyni oʻz ichiga oldi. 15 dyuymli model avvalgisidan 25 foizga yupqaroq chiqarildi. Model nomi endi ekran ramkasining pastki qismida joylashtirilmadi, buning oʻrniga u iOS qurilmasi kabi korpusning pastki qismida joylashdi va oddiy foydalanish vaqtida modeli nomi koʻrsatilmaydigan birinchi Macintosh noutbuki boʻldi[66]. Ethernet portlari, FireWire 800 olib tashlandi, ammo Thunderbolt adapterlarini ulash imkoni qoldirildi. Kensington qulfi, batareya koʻrsatkichi tugmasi, korpus yon panel chirogʻi oʻrnatilgan PowerBook 2400c qurilmasidan keyingi birinchi professional noutbuk boʻlgan. „MagSafe 2“ yangi porti ham qoʻyilgan[67]. Apple takomillashtirilgan dinamiklar va mikrofonlar bilan birga, yaxshilangan parraklarga ega yangi sovutish tizimini taqdim etdi[68].
Retina modellarida foydalanuvchi uchun avvalgi MacBook modellariga qaraganda kamroq yangilash yoki almashtirish imkoniyatlari mavjud[69][70]. Yaxlit korpusli MacBook Pro modellaridan farqli oʻlaroq, xotira ona plataga yopishgan va shu sababdan uni yangilab boʻlmaydi[71]. Qattiq holatdagi disk, garchi alohida slotga va form-faktorga ega boʻlsa-da, plataga yopishtirilmagan va foydalanuvchilar tomonidan almashtirilishi mumkin[72]. Batareya joyiga yopishtirilgan, uni olib tashlashga urinishlar batareyani va trek panelini buzishi mumkin[73]. Butun korpusda patentlangan besh qirrali vintlardan ishlatilgan va uni standart asboblar bilan qismlarga ajratib boʻlmaydi. Batareya yopishtirilgan boʻlsa-da, qayta ishlovchilar dizayn faqat „bir oz noqulay“ va qayta ishlash jarayoniga xalaqit bermasligini aytishadi[74].
Dastlabki versiya Intelning uchinchi avlod Core i7 protsessorlarini (Ivy Bridge mikroarxitekturasi) oʻz ichiga oladi[75]. Apple 2013-yil 22-oktyabrda Intelning Haswell protsessorlari va Iris Graphics va 802.11ac Wi-Fi bilan qatorni yangiladi[76]. 13 dyuymli versiyaning korpusi 15 dyuymli modelga moslashtirildi va 18 millimetrgacha qisqartirildi. Past darajadagi 15 dyuymli model faqat oʻrnatilgan grafiklarni oʻz ichiga olgan boʻlsa, yuqori darajadagi model integratsiyalangan grafiklarga qoʻshimcha ravishda diskret Nvidia grafik kartasini oʻz ichiga olishda davom etdi[77]. HDMI orqali 4K videoni qoʻllab-quvvatlash qoʻshildi, ammo tashqi displeylarning maksimal sonini uchtadan ikkitagacha cheklab qoʻyildi[78].
2015-yil 9-martda 13 dyuymli model Intel Broadwell protsessorlari, Iris 6100 grafikasi, tezkor flesh-xotira (PCIe 2.0 × 4 texnologiyasi asosida), tezkor operativ xotira (1600 MGs dan 1866 MGs gacha yangilangan), batareyaning kengaytirish orqali ishlash muddatini 10 soatgacha uzaytirish va Force Touch trekpadini oʻrnatish bilan yangilandi[79][80]. 2015-yil 19-mayda 15 dyuymli model Force Touchni qoʻshdi va GPUni AMD Radeon R9 M370X, PCIe 3.0 × 4 texnologiyasiga asoslangan SSDga oʻzgartirdi, batareyaning ishlash muddati 9 soatgacha uzaytirildi va qolgan konfiguratsiya oʻzgarishsiz qoldi[81][82]. Yuqori darajadagi 15 dyuymli model, shuningdek 5120 × 2880 displeylarga ikki kabelli chiqishni qoʻllab-quvvatladi[83]. 15 dyuymli modellar yangi Broadwell toʻrt yadroli protsessorlarini yetkazib berishdagi kechikish tufayli 2014-yilgi modellar kabi bir xil Intel Haswell protsessorlari va Iris Pro grafik kartalari bilan chiqarildi[84].
Apple 2015-yilgi 15 dyuymli modelini 2018-yilning iyuligacha sotishda davom etdi[85].
2019-yilning iyun oyida Apple shirkati batareyalar haddan tashqari qizib ketishi, kuyishi yoki qurilmaga zarar yetkazishi mumkinligi haqida kamida 26 ta xabar olganidan soʻng, 2015-yilda ishlab chiqarilgan 15 dyuymli MacBook Pro qurilmalarni butun dunyo boʻylab qaytarib olishini eʼlon qildi[86]. Muammo asosan sentyabr oyidan beri sotilgan 432 mingga yaqin kompyuterga taʼsir koʻrsatdi[87]. 2015 va 2017-yil fevrali davomida shirkat mijozlardan Apple batareyalari almashtirilmaguncha, kompyuterlaridan foydalanmaslikni soʻradi[88].
2019-yil sentabr oyida Hindiston fuqaro aviatsiyasi bosh boshqarmasi MacBook Pro kompyuterlari xavfli darajada qizib ketishi mumkinligini aytdi, bu esa Air India milliy aviashirkatining ushbu modelni oʻz parvozlarida taqiqlashiga olib keldi[89].
Touch Bar (2016—2020)
[tahrir | manbasini tahrirlash]Apple 2016-yil 27-oktyabr kuni bosh qarorgohida boʻlib oʻtgan matbuot anjumanida 13 dyuymli va 15 dyuymli Touch Bar MacBook Pro modellarini taqdim etdi[90]. 13 dyuymli asosiy modeldan tashqari barcha modellarda funksiya tugmachalari oʻrniga klaviaturaning yuqori qismida yangi OLED sensorli panel — Touch Bar tasmasi oʻrnatilgan[91]. Oʻng tarafdagi sensorli panelning yon tomonida Touch ID sensori va quvvat tugmasi vazifasini bajaradigan sapfir shisha tugmasi joylashgan. Modellar, shuningdek, ikkinchi avlod „butterfly“ klaviaturasini taqdim etdi. Bu Retina MacBookdagi birinchi jarayonlarga qaraganda koʻproq kalit harakatiga ega. 13 dyuymli model oʻzidan oldingisidan 46 foizga kattaroq trekpadga ega. 15 dyuymli modelda esa Retina modellaridan ikki baravar kattaroq[92].
Barcha portlar USB-C 3.1 Gen 2 va ikkita DisplayPort 1.2 signallarini qoʻllab-quvvatlaydigan ikkita yoki toʻrtta Thunderbolt 3 kombinatsiyalangan portlari bilan almashtirildi[93]. Ularning istalganidan zaryadlash uchun foydalanish mumkin edi[94]. MacBook Pro baʼzi eski Thunderbolt 3 sertifikatlangan tashqi qurilmalar bilan mos kelmaydi. Masalan, Thunderbolt 3 qurilmalari uchun Intelga moslangan oʻziga xos yozuvlar dizayni bilan mos emas[95][96]. Bundan tashqari, MacBook Prodagi macOS Thunderbolt 3 mos keluvchi qurilmalarning maʼlum sinflarini qora roʻyxatga kiritadi[97]. Thunderbolt 3 tashqi grafik ishlov berish bloklarini (eGPU) qoʻllab-quvvatlash macOS High Sierra 10.13.4 versiyasida qoʻshildi[98]. HDMI, oldingi avlod Thunderbolt va USB-dan foydalanadigan qurilmalar MacBook Proga ulanishi uchun qoshimcha adapter kerak[99][100]. Modellarda 3,5 mm quloqchin sloti bor va oldingi MacBook Pro modellarining TOSLINK funksiyasi olib tashlandi[94].
MacBook Proning boshqa yangilanishlari orasida ikki va toʻrt yadroli Intel Skylake Core i5 va i7 protsessorlari, yaxshilangan grafikalar va 25 foizga kengroq rang gammasi, 67% koʻproq yorqinlik va 67% koʻproq kontrastni taklif qiluvchi displeylar mavjud. Barcha versiyalar 5K displeyga chiqishi mumkin; 15 dyuymli modellar ikkita bunday displeyni boshqarishi mumkin. 15 dyuymli modellar oʻrnatilgan Intel grafikasiga qoʻshimcha ravishda diskret Radeon Pro 450, 455 yoki 460 grafik kartasini oʻz ichiga oladi. 13 dyuymli asosiy modelda sensorli panel oʻrniga funksional tugmachalar va ikkita USB-C porti mavjud. Touch Bar modellaridagi flesh-xotira mantiqiy plataga mahkamlangan va uni yangilab boʻlmaydi. Touch Bar 13 dyuymli modelda esa olinadigan, lekin almashtirish qiyin, chunki u SSD xotirasining asl formati hisoblanadi[101][102].
2017-yil 5-iyun kuni Apple qatorni Intel Kaby Lake protsessorlari va grafik kartalari bilan yangilandi. Asosiy 13 dyuymli model uchun 256 GB asosiy xotira oʻrniga 128 GB saqlash opsiyasi qoʻshildi. Boshqaruv va optsion tugmalari uchun yangi belgilar kiritildi[103]. 2018-yil 12-iyulda Apple Touch Bar modellarini 13 dyuymli modellarda toʻrt yadroli Intel Coffee Lake protsessorlari va 15 dyuymli modellarda olti yadroli protsessorlar, yangilangan grafik kartalar, boshqaruv tugmasi va yangi belgilarga ega uchinchi avlod kapalak klaviaturalari bilan yangiladi[104]. Bluetooth 5, T2 SoC chipi, True Tone displey texnologiyasi va kattaroq quvvatli batareyalar qoʻyildi. 15 dyuymli modelda 4 TB gacha xotira, 32 Gb DDR4 xotira va Core i9 protsessor ham qoʻyilishi mumkin[105]. Noyabr oyi oxirida yuqori darajadagi 15 dyuymli model Radeon Pro Vega grafikasi bilan jihozlanishi mumkin. 2019-yilning 21-mayida Apple yangi protsessorlarga ega yangilangan Touch Bar modellarini, qimmatroq 15 dyuymli model uchun sakkiz yadroli Core i9 standartini va butun qator boʻylab „yangi materiallardan“ tayyorlangan yangilangan klaviaturalarni eʼlon qildi. 2019-yil 9-iyulda Apple 13 dyuymli modelni qoʻsh Thunderbolt portlari, yangi sakkizinchi avlod toʻrt yadroli protsessorlari va Intel Iris Plus grafikasi, True Tone displey texnologiyasi bilan yangiladi va funksiya tugmachalarini sensorli panel bilan almashtirdi. MacOS Catalina 2018 va undan keyingi versiyalar Dolby Atmos, Dolby Vision va HDR10 grafikasini qoʻllab-quvvatlaydi. MacOS Catalina 10.15.2 versiyasi 2018-yilda 6016x3384 va yangi 15 dyuymli modellarda Pro Display XDR grafikasini toʻliq aniqlikda ishlashini qoʻllab-quvvatlaydi[106].
2019-yilgi MacBook Pro MacOS dasturiy taʼminotining eng oxirgi versiyasi boʻlgan macOS Mojave 10.14 interfeysini qoʻllab-quvvatlay oladigan yakuniy model edi[106].
AppleInsider hisobotida taʼkidlanishicha, yangilangan Butterfly klaviaturasi, koʻpincha klavishlar ostiga tushadigan zarrachalar tufayli oldingi modellarga qaraganda ikki baravar tez ishdan chiqadi[107]. Taʼmirlash narxi 700 dollardan oshadi[108]. 2018-yilning may oyida klaviatura muammosi boʻyicha Apple shirkatiga qarshi ikkita kollektiv daʼvo qoʻzg‘atildi; Ulardan biri „javob bermayotgan klavishlar va klaviatura nosozligining doimiyligi“ni aytib, Apple shirkatini isteʼmolchilarni muammo haqida ogohlantirmaganlikda aybladi[109]. 2018-yil iyun oyida Apple „MacBook va MacBook Pro klaviaturalari uchun bepul texnik xizmat koʻrsatish“ dasturini eʼlon qildi[110]. 2018-yilgi modellarda chang tufayli buzilishning oldini olish uchun klavishlar ostiga membrana qoʻyilgan[111]. 2019-yil boshida 2018-yilda chiqarilgan MacBook Air qurilmasida klaviaturalar bilan bogʻliq aynan shunday muammolar haqida xabarlar bor edi[112]. 2019-yilning may oyida Apple klaviaturani toʻrtinchi marta oʻzgartirdi va „butterfly“ klavishlari boʻlgan har qanday MacBook, sotilgan kundan boshlab toʻrt yil ichida bepul taʼmirlanishi yoki almashtirilishiga vaʼda berdi[113]. Touch Bar MacBook Pro turlicha taʼriflandi. Displey, ishlab chiqarilish sifati va audio sifati maqtovlar oldi[114]. Koʻpchilik „butterfly“ klaviaturasidan, kam ishlatiladigan sensorli panel va USB-A portlari, HDMI va SD-karta sloti yoʻqligidan shikoyat qilishdi[115].
2020-yil 4-may kuni Apple shirkati Magic Keyboard bilan yangilangan 13 dyuymli modelni e’lon qildi. Toʻrtta Thunderbolt port versiyasi Ice Lake protsessorlari, 32 gigabayt tezkor xotira va 4 terabayt ichki xotira, yangilangan grafik kartalar bilan birga keladi va Pro Display XDRni ishga tushirish uchun 6K formatda video chiqishni qoʻllab-quvvatlaydi. Dual Thunderbolt versiyasida 2019-yilgi ikkilamchi Thunderbolt modellari kabi Coffee Lake protsessorlari, grafikasi va maksimal xotirasi mavjud[116]. 2020-yilgi 13 dyuymli modellar ham 2019-yildagidan 0,6 millimetrga qalinroq[117].
Apple silicon
[tahrir | manbasini tahrirlash]13 dyuymli TouchBar (2020-yildan hozirgacha)
[tahrir | manbasini tahrirlash]2021-yil 18-oktyabrda Apple yuqori darajadagi Intel asosidagi 13 dyuymli va 16 dyuymlii MacBook Pro noutbuklarini 14 dyuymli va 16 dyuymli MacBook Pro noutbuklariga almashtirdi[118], ularda endi Apple-ning yangi M1 Pro va M1 Max silikon chiplari mavjud edi. Apple Touch Bar, HDMI porti, SD-kartani oʻquvchi, MagSafe zaryadlash va yuqori asosiy xotira oʻrniga qattiq funksiya tugmachalarini tiklash orqali Touch Bar MacBook Pro noutbukining koʻplab tanqidlariga chek qoʻyildi[119][120]. Boshqa qoʻshimchalar orasida ingichka ramkalar va iPhonega oʻxshash tirqishli Liquid Retina XDR displeyi, ProMotion oʻzgaruvchan yangilanish chastotasi, 1080p veb-kamera, Wi-Fi 6, Thunderbolt-3 portlari, Dolby Atmos texnologiyasini qoʻllab-quvvatlaydigan 6 karnayli ovoz tizimi va bir nechta tashqi displeylarni qoʻllab-quvvatlash imkoniyati mavjud[121].
Ushbu yangi modellar Intel asosidagi oʻtmishdoshlariga qaraganda qalinroq va kvadrat dizaynda ishlangan. Klaviaturada toʻliq oʻlchamli funksional tugmalar mavjud, klaviatura ikki marta anodlangan qora chuqurchaga oʻrnatilgan[122]. MacBook Pro brendi displey ramkasining pastki qismidan olib tashlangan va korpusning pastki qismiga oʻyib yozilgan[123]. Modellarning tashqi koʻrinishi 2001-yildan 2003-yilgacha ishlab chiqarilgan Titanium PowerBook G4 bilan tenglashtirilgan[124][125].
2023-yil yanvar oyida 14 dyuymli va 16 dyuymli modellar yangilandi. Yangi modellar Apple M2 Pro va M2 Max bilan birga keldi. 96 gigabaytgacha operativ xotira (64 GBdan yuqori) bilan sozlanishi mumkin, 8K tashqi displeyni boshqarishi mumkin boʻlgan HDMI 2.1 versiyasini (2021-yilgi modellar HDMI 2.0 ni qoʻllab-quvvatlardi) va tezkor Wi-Fi 6E ni qoʻllab-quvvatlaydi[126]. Apple yangi 16 dyuymli modelni „22 soatgacha yetadigan“ batareya quvvati bilan reklama qilib, bu Mac noutbuklaridagi „eng uzoq ishlaydigan batareya“ ekanligini taʼkidlaydi[127][128].
Qoʻllab-quvvatlanadigan operatsion tizimlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]MacOS
[tahrir | manbasini tahrirlash]macOS Ventura mos yordam dasturi yordamida qoʻllab-quvvatlanmaydigan MacBook Pro kompyuterlarida Wi-Fi va grafik tezlashuvi bilan ishlaydi[129]. Quyidagi jadvalda tizimlar va dasturlarning mosligi koʻrsatilgan.
Qoʻllab-quvvatlanadigan macOS relizlari | ||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Operatsion tizim | Intel asosidagi | Apple Silicon asosidagi | ||||||||||||||||||||||||||
Alyuminiy korpusli | Yaxlit korpusli | Retina | Touch Bar | 13 Touch Bar | 14 va 16 | |||||||||||||||||||||||
2006-yil boshida | 2006-yil oxirida | 2007-yil boshida | 2007-yil oxirida | 2008-yil boshida | 2008-yil oxirida | 2009-yil boshida | 2009-yil oxirida | 2010-yilda | 2011-yil boshida | 2011-yil oxirida | 2012 | 2012 | 2013 | 2013 | 2014 | 2015 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 16, 2019 | 2020 | M1, 2020 | M2, 2022 | 2021 | 2023 | |
10.4 Tiger | 10.4.4 | 10.4.8 | 10.4.9 | disk | norasmiy | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — |
10.5 Leopard | 10.5.2 | 10.5.5 | 10.5.6 | 10.5.7 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | ||||
10.6 Snow Leopard | 10.6.3 | 10.6.6 | norasmiy | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | ||||||||
10.7 Lion | Tuzatilgan | 10.7.2 | 10.7.4 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | |||||||||
10.8 Mountain Lion | Tuzatilgan[Note 1] | 10.8.2 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | ||||||||||||
10.9 Mavericks | 10.9.4 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | |||||||||||||||
10.10 Yosemite | 10.10.2 | 10.10.3 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | ||||||||||||||||
10.11 El Capitan | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | ||||||||||||||||||
10.12 Sierra | Tuzatilgan | 10.12.1 | 10.12.5 | — | — | — | — | — | — | — | — | |||||||||||||||||
10.13 High Sierra | Tuzatilgan | 10.13.6 | — | — | — | — | — | — | — | |||||||||||||||||||
10.14 Mojave | Tuzatilgan | 10.14.5 | — | — | — | — | — | — | ||||||||||||||||||||
10.15 Catalina | Tuzatilgan | 10.15.1 | 10.15.4 | — | — | — | — | |||||||||||||||||||||
11 Big Sur | Tuzatilgan | — | — | — | ||||||||||||||||||||||||
12 Monterey | Tuzatilgan | 12.4 | — | |||||||||||||||||||||||||
13 Ventura | Tuzatilgan | |||||||||||||||||||||||||||
14 Sonoma |
- ↑ 2006-yildagi MacBook Pro noutbuklari OS X 10.7+ operatsion tizimini ishga tushirish uchun moʻljallanmagan, chunki OS X ostida grafik drayverlar mavjud emas.
Windows Boot Camp (Intel)
[tahrir | manbasini tahrirlash]Boot Camp Assistant Intel Mac kompyuterlariga Windows operatsion tizimini ikki marta yuklash imkonini beradi. Apple silicon Mac kompyuterlari Boot Camp dasturini qoʻllab-quvvatlamaydi[130].
Qoʻllab-quvvatlanadigan Windows versiyalari | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
OS relizi | Alyuminiy | Yaxlit korpusli | Retina | Touch Bar | |||||||||
2006-yilgi | 2007-yilgi | 2008—2009-yillardagi | 2010-yil | 2011-yil | 2012-yil | 2012—2014-yillar | 2015-yil | 2015-yil | 2016—2020-yillardagi Intel modellari | ||||
Windows XP[131][132] | |||||||||||||
Windows Vista 32-bit[131][132] |
|||||||||||||
Windows Vista 64-bit[131] |
|||||||||||||
Windows 7 32-bit[131][133] |
|||||||||||||
Windows 7 64-bit[131][134] |
|||||||||||||
Windows 8 [131] |
Qisman, tuzatilgan | ||||||||||||
Windows 8.1[135][134] | Qisman, tuzatilgan | ||||||||||||
Windows 10[136][134] | Tuzatilgan | Tuzatilgan |
Hozirda ishlab chiqarilayotgan
[tahrir | manbasini tahrirlash]Chiqarilgan sanasi | Modeli | Protsessori |
---|---|---|
24-iyun 2022-yil | MacBook Pro (13, M2, 2022) | Apple M2 |
24-yanvar 2023-yil | MacBook Pro (14, 2023) | Apple M2 Pro / M2 Max |
MacBook Pro (16, 2023) |
Vaqt jadvali
[tahrir | manbasini tahrirlash]Macintosh kompyuterlarining xronologiyasi |
---|
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Owen, Malcolm „Apple apparently shifting more MacBook orders to Foxconn with no plans for a major update in 2018“. AppleInsider (15-yanvar 2018-yil). 3-avgust 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-iyul 2020-yil.
- ↑ Hardwick, Tim „Pegatron Tipped to Manufacture Upcoming 'ARM-Based MacBook'“. MacRumors (29-may 2018-yil). 3-avgust 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-iyul 2020-yil.
- ↑ Jackman. „Apple MacBook Pro Review (pics, specs)“. NotebookReview. TechTarget (17-aprel 2006-yil). 16-mart 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-aprel 2010-yil.
- ↑ Apple (26-fevral 2008-yil). „Apple Introduces New MacBook and MacBook Pro Models“. Press-reliz.
- ↑ Apple (24-aprel 2006-yil). „Apple Introduces 17-inch MacBook Pro“. Press-reliz.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 „Apple MacBook Pro "Core 2 Duo" 2.2 15" (SR) Specs“. EveryMac. 1-may 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-aprel 2010-yil.
- ↑ „Phil Schiller Discusses 16-Inch MacBook Pro, Says Virtual Esc Key Was Number One Complaint About Touch Bar“ (en-US). MacRumors Forums. 2023-yil 1-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 1-fevral.
- ↑ Spatial Audio sizga iPhone yoki iPad harakatini kuzatib boradigan qoʻllab-quvvatlanadigan videolardan uch oʻlchamli audioni eshitish imkonini beradi. U kino uslubidagi taassurotni samarali yetkazadi, bunda tovushlar atrofingizdan — olddan, orqadan, yon tomondan — hatto boshingizdan ham kelayotgandek tuyuladi. Buning uchun Spatial Audio mos keluvchi film yoki videodagi 5.1, 7.1 va Dolby Atmos mikslaridan foydalanadi, yoʻnalishli audio filtrlarini qoʻllaydi va har bir quloqqa uzatiladigan turli tovushlarning chastotalarini 3D tovush landshaftida joy berish uchun sozlaydi.
- ↑ 9,0 9,1 Snell. „MacBook Pro/1.83 GHz and 2.0 GHz“. MacWorld (2006-yil 25-fevral). 2010-yil 3-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 18-aprel.
- ↑ Apple (2006-yil 10-yanvar). „Apple Introduces MacBook Pro“. Press-reliz.
- ↑ 11,0 11,1 „Apple MacBook Pro "Core 2 Duo" 2.2 15" (SR) Specs“. EveryMac. 2010-yil 1-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 24-aprel.
- ↑ 12,0 12,1 „Apple MacBook Pro "Core 2 Duo" 2.4 15" (08) Specs“. EveryMac. 2010-yil 30-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 24-aprel.
- ↑ Apple (2007-yil 5-iyun). „Apple Updates MacBook Pro“. Press-reliz.
- ↑ 14,0 14,1 „MacBook Pro - Technical Specifications“. Apple. 2009-yil 30-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 22-oktyabr.
- ↑ Apple (2006-yil 24-oktyabr). „Apple MacBook Pro Notebooks Now with Intel Core 2 Duo Processors“. Press-reliz.
- ↑ 16,0 16,1 „MacBook Pro (17-inch) - Technical Specifications“. Apple. 2009-yil 2-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 22-oktyabr.
- ↑ „MacBook Pro (Late 2006) - Technical Specifications“. Apple. 2009-yil 30-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 22-oktyabr.
- ↑ „Compatibility Labs Equipment List: Project X“. Apple Inc.. Qaraldi: 2010-yil 24-aprel.
- ↑ „Apple MacBook Pro "Core 2 Duo" 2.66 17" (Unibody) Specs“. EveryMac. 2010-yil 5-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 24-aprel.
- ↑ „2008 MacBook Pro Graphics Issue Explained (and how to fix it!)“. Luke Miani. 2021-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-fevral.
- ↑ „Apple Apple Confirms Failing Nvidia Graphics Cards in MacBook Pros, Offers Free Repairs and Refunds“. Gizmodo (2008-yil 10-oktyabr). 2021-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-fevral.
- ↑ „Replacing a Defective GeForce 8600M GT GPU on an Early-2008 15" Apple MacBook Pro“. dosdude1. 2021-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-fevral.
- ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 „Apple MacBook Pro "Core 2 Duo" 2.53 15" (Unibody) Specs“. EveryMac (2008). 2010-yil 1-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 24-aprel.
- ↑ „Apple WWDC Keynote Address“ (QuickTime Movie). Apple. 2009-yil 11-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 10-iyun.
- ↑ 1 MB = 10242 B (1 MiB)
- ↑ Spitalieri. „Apple MacBook Pro Review (Late 2008 Model)“. NotebookReview. TechTarget (2008-yil 4-noyabr). 2013-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 24-aprel.
- ↑ Breen. „Monitoring your MacBook's battery“. MacWorld (2008-yil 10-dekabr). 2010-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 21-aprel.
- ↑ „Apple MacBook Pro "Core 2 Duo" 2.53 15" (Unibody) Specs“. EveryMac (2008). 2010-yil 1-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 24-aprel.
- ↑ 29,0 29,1 29,2 Ackerman. „Apple MacBook Pro Summer 2009 (Core 2 Duo 2.26 GHz, 2 GB RAM, 160 GB HDD, Nvidia GeForce 9400M, 13-inch)“. CNET (2009-yil 10-iyun). 2022-yil 27-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 11-aprel.
- ↑ 30,0 30,1 Rougeot. „Apple MacBook Pro (13-Inch, 2010 Version)“. Computer Shopper. SX2 Media Labs (2010-yil aprel). 2011-yil 23-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 17-aprel.
- ↑ Prospero. „Apple MacBook Pro 15-inch (Core i7)“. Laptop Magazine (2010-yil 14-aprel). 2010-yil 16-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 17-aprel.
- ↑ Ackerman. „Apple MacBook Pro Spring 2010 (Core i7 2.66 GHz, 4 GB RAM, 500 GB HDD, 15-inch)“. CNET (2010-yil 15-aprel). 2022-yil 27-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 17-aprel.
- ↑ 33,0 33,1 33,2 Apple (2009-yil 6-yanvar). „Apple Introduces 17-inch MacBook Pro With Revolutionary New Built-in Battery That Delivers Eight Hours of Use & 1,000 Recharges“. Press-reliz.
- ↑ 34,0 34,1 Ackerman. „New Apple MacBooks demystified“. CNET (2009-yil 8-iyun). Qaraldi: 2010-yil 11-aprel.[sayt ishlamaydi]
- ↑ Johnson, Bobbie. „Apple iPhone announcements: from the show floor and all around“. The Guardian (2008-yil 8-iyun). 2013-yil 4-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 10-iyun.
- ↑ 36,0 36,1 36,2 Ackerman. „Mac laptop family album“. CNET (2009-yil 29-oktyabr). 2022-yil 27-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 11-aprel.
- ↑ Shimpi. „AnandTech: Apple's 2009 MacBook Pro: Battery Life to Die For“. AnandTech (2009-yil 6-iyun). 2010-yil 28-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 14-iyun.
- ↑ Ackerman. „Apple MacBook Pro Summer 2009 (Core 2 Duo 2.26 GHz, 2 GB RAM, 160 GB HDD, Nvidia GeForce 9400M, 13-inch)“. CNET (2009-yil 10-iyun). 2022-yil 27-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 11-aprel.
- ↑ Apple (2009-yil 8-iyun). „Apple Updates MacBook Pro Family with New Models & Innovative Built-in Battery for Up to 40 Percent Longer Battery Life“. Press-reliz.
- ↑ 40,0 40,1 „Apple MacBook Pro "Core 2 Duo" 2.53 15" (SD) Specs“. Everymac.com. 2010-yil 1-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 26-aprel.
- ↑ 41,0 41,1 „Apple MacBook Pro "Core 2 Duo" 2.53 13" (SD/FW) Specs“. Everymac.com. 2010-yil 5-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 26-aprel.
- ↑ „Apple WWDC Keynote Address“ (QuickTime Movie). Apple. 2009-yil 11-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 10-iyun.
- ↑ Galbraith. „Apple 13-inch MacBook Pro/2.26 GHz“. PC World. International Data Group (2009-yil 24-iyun). 2010-yil 13-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 25-aprel.
- ↑ Dalrymple. „Apple adds antiglare to 15-inch MacBook Pro“. CNET (2009-yil 11-avgust). 2012-yil 6-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 6-yanvar.
- ↑ Dalrymple. „Apple adds antiglare to 15-inch MacBook Pro“. CNET (2009-yil 11-avgust). 2012-yil 6-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 6-yanvar.
- ↑ 46,0 46,1 46,2 46,3 46,4 Apple (2010-yil 13-aprel). „Apple Updates MacBook Pro Line“. Press-reliz.
- ↑ 47,0 47,1 Rougeot. „Apple MacBook Pro (13-Inch, 2010 Version)“. Computer Shopper. SX2 Media Labs (2010-yil aprel). 2011-yil 23-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 17-aprel.
- ↑ 48,0 48,1 Prospero. „Apple MacBook Pro 15-inch (Core i7)“. Laptop Magazine (2010-yil 14-aprel). 2010-yil 16-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 17-aprel.
- ↑ Sevilla. „New 17-inch MacBook Pro at the cutting edge of performance“. WhatsYourTech.ca (2010-yil 19-may). 2012-yil 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 25-may.
- ↑ Ackerman. „Apple MacBook Pro Spring 2010 (Core i7 2.66 GHz, 4 GB RAM, 500 GB HDD, 15-inch)“. CNET (2010-yil 15-aprel). 2022-yil 27-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 17-aprel.
- ↑ „The new MacBook Pro. Huge leaps in performance.“. Apple. 2007-yil 8-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 24-fevral.
- ↑ „Thunderbolt“. Apple (2011-yil 24-fevral). 2011-yil 27-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Thunderbolt Technology: The Fastest Data Connection to Your PC Just Arrived“. Press-reliz.
- ↑ „iMac 2011 GPU Recall“. 2014-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 18-sentyabr.
- ↑ „Apple – Little utility rescues a MacBook Pro with failing video“. ZDNet. 2014-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 19-sentyabr.
- ↑ „Internet reports suggest possible 2011 MacBook Pro graphics issue“ (2014-yil 27-yanvar). 2014-yil 16-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 19-sentyabr.
- ↑ „Early 2011 MacBook Pros Are Dropping Like Flies“. 2014-yil 22-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 19-sentyabr.
- ↑ „Some 2011 MacBook Pros Experiencing GPU Glitches, System Crashes“. 2014-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 19-sentyabr.
- ↑ „Apple remains mum as complaints mount over 2011 MacBook Pro GPU failures“. 2014-yil 20-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 19-sentyabr.
- ↑ „Lawyers Researching Possible Class Action Lawsuit Over 2011 MacBook Pro Graphics Issues“. 2014-yil 20-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 19-sentyabr.
- ↑ „Class Action Filed Against Apple for Defective 2011 MacBook Pro Laptops“. Whitfield Bryson & Mason LLP (2014-yil 28-oktyabr). 2014-yil 29-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 19-noyabr.
- ↑ „MacBook Pro Repair Extension Program for Video Issues – Apple Support“. www.apple.com. 2017-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 8-yanvar.
- ↑ „Apple set to showcase iOS 6, new Macs“. The Times of India (2012-yil 11-iyun). 2013-yil 27-mayda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ D'Orazio. „Apple introduces new 13-inch MacBook Pro with Retina display, ships today for 74,699“. The Verge. Vox Media (2012-yil 23-oktyabr). 2013-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 21-fevral.
- ↑ „Apple announces iOS 6, MacBook with retina display at WWDC 2012“. The Times of India (2012-yil 11-iyun). 2013-yil 29-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 2-iyul.
- ↑ „Unboxing the New MacBook Pro With Retina Display“ (en). PCMAG. 2022-yil 24-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-fevral.
- ↑ „Hands On: 15-Inch Apple MacBook Pro With Retina Display“ (en). PCMAG. 2022-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-fevral.
- ↑ „MacBook Pro 13-inch – Technical Specifications“. Apple. 2021-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 4-may.
- ↑ „OWC Announces Mercury Aura Pro as Industry's First Solid State Drive Upgrade for 2012 MacBook Pro with Retina display“. macsales.com (2012-yil 14-avgust). 2020-yil 26-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-mart.
- ↑ „Want to upgrade that 'Retina' MacBook Pro? Tough luck“. ZDNet. 2014-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-mart.
- ↑ „Recyclers disagree on impact of glued-in Retina MacBook Pro batteries“. Ars Technica (2012-yil 18-iyul). 2012-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 21-oktyabr.
- ↑ „OWC Announces Mercury Aura Pro as Industry's First Solid State Drive Upgrade for 2012 MacBook Pro with Retina display“. macsales.com (2012-yil 14-avgust). 2020-yil 26-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-mart.
- ↑ „Want to upgrade that 'Retina' MacBook Pro? Tough luck“. ZDNet. 2014-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-mart.
- ↑ „Recyclers disagree on impact of glued-in Retina MacBook Pro batteries“. Ars Technica (2012-yil 18-iyul). 2012-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 21-oktyabr.
- ↑ „Apple announces iOS 6, MacBook with retina display at WWDC 2012“. The Times of India (2012-yil 11-iyun). 2013-yil 29-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 2-iyul.
- ↑ Seifert. „Apple refreshes MacBook Pro lineup: thinner, lighter, faster, and cheaper with better battery life“. The Verge. Vox Media (2013-yil 22-oktyabr). 2015-yil 23-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 24-may.
- ↑ Ackerman. „Apple MacBook Pro (15-inch, 2013) review – CNET“. CNET. CBS Interactive (2014-yil 7-mart). 2014-yil 23-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-mart.
- ↑ „Using 4K displays and Ultra HD TVs with Mac computers“. Apple. 2014-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-mart.
- ↑ Apple (2015-yil 9-mart). „Apple Updates 13-inch MacBook Pro with Retina Display & MacBook Air“. Press-reliz.
- ↑ Lowensohn. „Apple updates MacBook Air and Retina MacBook Pro with faster chips, Thunderbolt 2“. The Verge. Vox Media (2015-yil 9-mart). 2015-yil 24-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 24-may.
- ↑ Apple (2015-yil 19-may). „Apple Introduces 15-inch MacBook Pro with Force Touch Trackpad & New 91,999 iMac with Retina 5K Display“. Press-reliz.
- ↑ McCormick. „Apple releases cheaper Retina iMac and 15-inch MacBook Pro with Force Touch“. The Verge. Vox Media (2015-yil 19-may). 2015-yil 25-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 24-may.
- ↑ „MacBook Pro – Technical Specifications 2015“. 2014-yil 8-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 28-may.
- ↑ „New 15-inch MacBook Pro with Retina display released - News - Macworld UK“. 2015-yil 22-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 21-may.
- ↑ Binder. „RIP mid-2015 MacBook Pro, the best laptop ever made“ (en). Mashable (2018-yil 12-iyul). 2022-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-fevral.
- ↑ „2015 15" MacBook Pro Recall Applies to About 432,000 Units, Apple Received 26 Reports of Batteries Overheating“. MacRumors (2019-yil 27-iyun). 2019-yil 25-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 25-iyul.
- ↑ „Photos of damaged MacBook Pro highlight the need to respond to Apple's recall“ (2019-yil 3-iyul). 2019-yil 25-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 25-iyul.
- ↑ „15-inch MacBook Pro Battery Recall Program FAQ: Everything you need to know“. 2019-yil 25-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 25-iyul.
- ↑ Staff. „Air India bans passengers from traveling with 15-inch MacBook Pro“. BGR India (2019-yil 3-sentyabr). 2019-yil 3-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 4-sentyabr.
- ↑ „New MacBook Pro's Dedicated AMD Graphics Chips Are 'Significantly' Faster and Support Dual 5K Displays“. 2017-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 1-noyabr.
- ↑ „2016 MacBook Pros may not be compatible with currently available Thunderbolt 3 devices“ (2016-yil 3-noyabr). 2016-yil 20-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-dekabr.
- ↑ „The £1,450 2016 MacBook Pro reviewed: An expensive MacBook Air on the inside“. Ars Technica UK. 2016-yil 6-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 6-noyabr.
- ↑ „New MacBook Pro's Dedicated AMD Graphics Chips Are 'Significantly' Faster and Support Dual 5K Displays“. 2017-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 1-noyabr.
- ↑ 94,0 94,1 „The £1,450 2016 MacBook Pro reviewed: An expensive MacBook Air on the inside“. Ars Technica UK. 2016-yil 6-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 6-noyabr.
- ↑ „New MacBook Pro models reportedly incompatible with certain Thunderbolt 3 devices“. 2016-yil 20-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-dekabr.
- ↑ Hruska, Joel. „Apple's new dongle-happy MacBook Pros not fully compatible with Thunderbolt 3 peripherals“. Extremetech (2016-yil 9-noyabr). 2016-yil 20-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-dekabr.
- ↑ „KhaosT/tb3-enabler“ (2020-yil 2-iyul). 2017-yil 19-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-dekabr.
- ↑ „Use an external graphics processor with your Mac“. Apple (2019-yil 3-iyul). 2019-yil 3-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 26-iyul.
- ↑ „Here's everything you need to know about USB-C and Thunderbolt 3“. CNET. 2016-yil 6-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 6-noyabr.
- ↑ „Use external monitors with your Mac“. Apple Support. 2020-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 4-iyul.
- ↑ „MacBook Pro 13" Touch Bar Teardown“. iFixit (2016-yil 15-noyabr). 2016-yil 16-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 25-noyabr.
- ↑ „Video: SSD In Late 2016 'Entry-Level' MacBook Pro Removable“. Rocket Yard – The OWC Blog (2016-yil 28-oktyabr). 2020-yil 19-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 4-iyul.
- ↑ Apple (2019-yil 21-may). „Apple introduces first 8-core MacBook Pro, the fastest Mac notebook ever“. Press-reliz.
- ↑ Warren. „Apple unveils new macOS update with iPad apps“. The Verge (2019-yil 3-iyun). 2019-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 3-iyun.
- ↑ Apple (2019-yil 21-may). „Apple introduces first 8-core MacBook Pro, the fastest Mac notebook ever“. Press-reliz.
- ↑ 106,0 106,1 „Set up and use Apple Pro Display XDR“ (en). Apple Support. 2019-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-dekabr.
- ↑ Wuerthele. „2016 MacBook Pro butterfly keyboards failing twice as frequently as older models“. AppleInsider (2018-yil 30-aprel). 2018-yil 31-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 31-may.
- ↑ Matyszczyk. „Apple lied to me about the MacBook Air and now we have a problem“. CNET (2019-yil 19-may). 2019-yil 20-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 22-may.
- ↑ Axon. „Report: Butterfly MacBook Pro keyboards require more frequent, more expensive repairs“. Ars Technica (2018-yil 8-may). 2018-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 31-may.
- ↑ Moyer. „Apple MacBook keyboard issue prompts lawsuit“. CNET (2018-yil 12-may). 2018-yil 26-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 31-may.
- ↑ Heisler. „Apple hit with another class-action lawsuit over the MacBook Pro keyboard design“. Boy Genius Report (2018-yil 23-may). 2018-yil 30-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 31-may.
- ↑ Tibken. „Apple will fix sticky keyboards on some MacBooks, MacBook Pros“. CNET (2018-yil 22-iyun). 2018-yil 1-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-iyul.
- ↑ New MacBook Air 2018 keyboard flaw uncovered by YouTuber (Wayback Machine saytida March 6, 2019, sanasida arxivlangan), with reference to YouTuber Lewis Hilsenteger (Wayback Machine saytida September 27, 2022, sanasida arxivlangan).
- ↑ Matyszczyk, Chris „Apple lied to me about the MacBook Air and now we have a problem“. CNET (2019-yil 19-may). 2019-yil 20-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 22-may.
- ↑ Hollister, Sean „Apple's new MacBook keyboard fix is reassuring and worrying at the same time“. The Verge (2019-yil 22-may). 2019-yil 22-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 22-may.
- ↑ „New 13-Inch MacBook Pro Announced With Magic Keyboard, 10th-Gen Processors, Up to 32 GB RAM and 4 TB SSD, and More“ (en). MacRumors. 2020-yil 6-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 5-may.
- ↑ „Mac – Compare Models“ (en-CA). Apple (CA). 2020-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 30-dekabr.
- ↑ „Apple unveils game-changing MacBook Pro“ (en-US). Apple Newsroom. 2021-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 18-oktyabr.
- ↑ „New MacBook Pro models limited to HDMI 2.0“ (en). AppleInsider. 2022-yil 3-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 19-oktyabr.
- ↑ „Fixing the MacBook Pro – Marco.org“. marco.org. 2022-yil 16-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 19-oktyabr.
- ↑ „Introducing M1 Pro and M1 Max: the most powerful chips Apple has ever built“ (en-US). Apple Newsroom. 2021-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 18-oktyabr.
- ↑ „16-inch MacBook Pro teardown reveals pull-tab battery adhesive & tweaked internals“ (en). AppleInsider. 2022-yil 3-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 27-oktyabr.
- ↑ Miller. „Hands-on: The new 14-inch MacBook Pro is a stunning return to form“ (en-US). 9to5Mac (2021-yil 26-oktyabr). 2021-yil 27-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 27-oktyabr.
- ↑ Patel. „MacBook Pro with M1 Pro and M1 Max impressions: giving the people what they want“ (en). The Verge (2021-yil 25-oktyabr). 2021-yil 27-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 27-oktyabr.
- ↑ Ortolani. „Opinion: I wasn't planning to buy a MacBook Pro, but today's event exceeded my wildest expectations“ (en-US). 9to5Mac (2021-yil 19-oktyabr). 2021-yil 27-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 27-oktyabr.
- ↑ „Apple Announces New MacBook Pros With M2 Pro and M2 Max Chips, Up to 96GB RAM, and More“ (en). MacRumors. 2023-yil 30-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 30-yanvar.
- ↑ „New 16-Inch MacBook Pro Offers Up to 22 Hours Battery Life – Longest Ever in a Mac“ (en). MacRumors. 2023-yil 30-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 30-yanvar.
- ↑ „Apple unveils MacBook Pro featuring M2 Pro and M2 Max“ (en-US). Apple Newsroom. 2023-yil 17-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 30-yanvar.
- ↑ „Supported Models | OpenCore Legacy Patcher“. dortania.github.io. 2022-yil 1-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 14-iyun.
- ↑ „Apple's new ARM-based Macs won't support Windows through Boot Camp“. The Verge (2020-yil 24-iyun). 2021-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 11-noyabr.
- ↑ 131,0 131,1 131,2 131,3 131,4 131,5 „System requirements to install Windows on your Mac via Boot Camp“ (2015-yil 10-mart). 2015-yil 12-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 21-avgust.
- ↑ 132,0 132,1 Keizer, Gregg (August 2, 2011). „OS X Lion requires Windows 7 for Boot Camp“. Computerworld. November 3, 2011da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: August 2, 2011.
- ↑ Hu, Jonathan „Apple Released Boot Camp 6.1 with Windows 10 Support“. nextofwindows (2015-yil 12-avgust). 2020-yil 9-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 21-avgust.
- ↑ 134,0 134,1 134,2 „System requirements to install Windows using Boot Camp for macOS“. Apple Support (2018-yil 6-dekabr). 2015-yil 12-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 21-avgust.
- ↑ „Use Windows 8.1 on your Mac with Boot Camp“. Apple Support (2018-yil 24-sentyabr). 2017-yil 6-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 21-avgust.
- ↑ „Install Windows 10 on your Mac with Boot Camp Assistant“. Apple Support (2020-yil 16-iyun). 2020-yil 21-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 21-avgust.