Madonna chinnigullar bilan

Madonna chinnigullar bilan (inglizcha: Madonna of the Carnation, italyancha:Madonna del Garofano)

Leonardo da Vinci, 1478—1480

Moyboʻyoq

62 × 47,5 sm

Alte Pinakothek, Myunxen, Germaniya

Madonna chinnigullar bilan (italyancha: Madonna del Garofano) — italyan rassomi Leonardo da Vinci va uning ustozi tomonidan yaratilgan surat. Taxmin qilinishicha, suratni oʻz ustozi Verrokkio bilan birgalikda, ustaxonada chizgan. U doimiy ravishda Germaniyaning Myunxen shahridagi Alte Pinakothek galereyasida namoyish etiladi.

Tavsif

Orqa fonda gʻalati tog 'tizmasi bilan rang sxemasiga mos keladigan murakkab xilma-xil liboslar tepasida olijanob koʻtarilgan Maryamning boshi koʻtariladi. Hech qanday tuygʻu tashqi tomondan kirib bormaydi, yuzning mukammal xususiyatlarini buzadi, faqat lablarda tabassumning engil koʻrinishi oʻynaydi. Uning yuzi mayin tutunli parda bilan biroz xiralashgan — Leonardo ishining keyingi yillarida mukammallikka erishgan sfumato masofa va ajralish taassurotini yaratadi. Sokin Madonnadan farqli oʻlaroq, chaqaloq Iso kuchli harakatda tasvirlangan. U tom maʼnoda hayajondan titraydi, onasi nafis qoʻlida ushlab turgan qizil chinnigulni ushlashga harakat qiladi. Iso oʻng oyogʻi bilan yostiqqa yotadi, chap oyogʻi taranglikdan havoga koʻtariladi, u esa butun vujudi bilan oldinga egilib, kapalakni tutmoqchi boʻlgandek, bolalarning qoʻpol qoʻllarini koʻtardi.

Leonardo da Vinci

Leonardo da Vincining avtoportreti

Jahon madaniyati, sanʼati va ilm-fani tarixida Leonardo da Vinci (1452 — 1519) nafaqat Uyg’onish davrining buyuk rassomi, haykaltaroshi, meʼmori, balki isteʼdodli ixtirochi muhandis, matematik, anatom sifatida ham yorqin iz qoldirgan. Leonardo da Vinci uncha katta boʻlmagan Vinchi shahri yaqinida dunyoga keldi. U 14 yoshga toʻlganda otasi uni Florensiyaga olib keladi va Uygʻonish davrining koʻpgina maʼrifatli kishilari qatori har tomonlama iqtidor sohibi, oʻz davrining taniqli rassomi, haykaltaroshi va meʼmori Andrea Verrokioning badiiy ustaxonasiga shogirdlikka beradi. Tez orada Leonardo nafaqat tengqurlari, balki ustozini ham ortda qoldirib, mohir rassom boʻlib yetishadi. Rassomning bu qadar tez kamol topishida uning tabiatga, atrof muhitdagi voqea va hodisalarga nisbatan oʻta sinchkovligi sabab boʻldi. U yoshligidan boshlab xotira daftari tutib, unda uylar va koʻchalar, qir-adirlar va bogʻlar, gullar va daraxtlar, goʻzal qizlarning yuz tuzilishi, yuzini yuvayotgan mushuk, otning tuyoqlari, matoning buklamalari kabi detallarni sinchkovlik va sabot bilan tasvirlab bordi. Undan oʻz hayoti davomida bitilgan 7 ming sahifaga yaqin xotira daftari qolgan. Uning qoʻlyozmalari orasida uchish apparatlari, parashyut, suv osti kemasi, avtomat toʻquv stanogi kabi ajoyib narsalarning loyihalarini topdilar. Bir necha yuz yillardan soʻng bularning barchasi qaytadan ixtiro etildi. Samolyot paydo boʻlmasdan yuz yillar avval Leonardo da Vinci qushni eslatuvchi uchish apparatini yaratdi. Lekin rassom — Leonardoning asarlariga anchagina baxtli taqdir nasib etdi. U yaratgan asarlardan uning zamondoshlari ham, ularning avlodlari ham zavqlanishgan.Leonardo da Vinci hayotining oxirgi ikki oʻn yilligini darbadarlikda, joydan joyga koʻchib yurib oʻtkazishga majbur boʻldi. Shu davrda yaratgan eng mashhur asari „Mona Liza“ portretidir (bu asarni yana „Jokonda“ deb ham atashadi). Unda shaharlik badavlat ayol biroz jilmaygan, xayolga choʻmgan, gʻamginroq holatda tasvirlangan. Bu goʻzal qiyofaga qarab ayolning boy va murakkab ichki dunyosini, uning oʻtkir aqlini his etish mumkin. Mona Liza tabiat manzarasi fonida tasvirlangan. Olisdagi togʻlar, osmon, daryo va daraxtlar — bularning hammasi yengilgina tuman bilan qoplangan.Darbadarlikda hayot kechirgan rassom umrining soʻnggi yillarini Fransiyada oʻtkazdi va Ambauza shahri yaqinida vafot etdi. Buyuk rassomning oʻlmas asarlari hamon kelajak avlodlarga zavq bagʻishlamoqda. Rassom ijodiy merosini oʻrganishga boʻlgan qiziqish bugun ham soʻngan emas. Rassomning hech boʻlmaganda birgina asarini tomosha qilish uchun kishilar soatlab navbat kutishadi.

Asarlarda Madonna obrazi

Gʻarbiy Yevropa sanʼatida diniy janrdagi rasmlarda Madonna obrazi juda keng tarqalgan. Madonna — Iso Masihning onasi Bibi Maryamning anʼanaviy katolik madaniyatidagi unvoni. Tasviriy sanʼat tarixida anʼanaviy ikonografiya Madonna obrazini aks ettiradi, koʻpincha Chaqaloq Iso bilan birga.
Oʻrta asr Italiya rassomlari Madonnalarni yaratishda uzoq vaqt davomida Vizantiya modellari — Bokira qiz tasvirlangan piktogrammalarga ergashgan. Shimoliy Yevropada yaratilgan Madonnaning birinchi haykaltaroshlik tasviri 10-asrning oxiriga toʻgʻri keladi — " Essenlik Oltin Madonna ". Salib yurishlari boshlanishi bilan qora yuzli Madonnalar janubiy Evropada keng tarqaldi. Uygʻonish davrida tabiat fonida zamonaviy liboslar kiygan tipik yosh italyan ayollari timsolida Madonna va Bola tasvirlangan dastgoh rasmlari paydo boʻla boshladi (" Yashillardagi Madonna ", " Tilla finchli Madonna ", " Goʻzal bogʻbon ""). „Madonnalar“ ning katta tsikllari Giovanni Bellini , Mantegna , Perugino va Rafael Santi tomonidan talabalari bilan birga yaratilgan.

Asarning yaratilishi

Sanatshunoslar fikricha, ushbu rasm Burgaudagi Kapuchin monastirida yaratilgan. Rasm 1889-yilda Dunay boʻyidagi Gyunzburg shahridan bir beva ayolning mulkini sotish paytida noaniqlikdan paydo boʻldi. Uni arzimagan pulga (atigi 22 marka) sotib olgan tadbirkor bir necha oydan keyin Madonnani Verrokkio asari sifatida 800 markaga Alte Pinakothekga sotdi. Muzeyga Leonardo da Vinchining haqiqiy qiymati 8000 marka boʻlgan asari kelib tushgani darhol eʼlon qilindi. Leonardoning ilgari nomaʼlum boʻlgan asarini koʻrish uchun Myunxenga kelgan konsyerjlarning aksariyati koʻrgan narsalaridan hayratda qolishmadi va bu shunchaki yoʻqolgan asl nusxaning nusxasi degan xulosaga kelishdi. Keyinchalik, Leonardoning Luvr rasmlari toʻplamidagi ayol boshining eskiziga eʼtibor qaratildi, bu chinnigullar bilan Madonnaga tayyorgarlik boʻlishi mumkin. Boshqa tomondan, Meri libosidagi brosh deyarli " Dreyfus Madonna " dagi brosh bilan bir xil boʻlib, uni koʻpchilik Lorenzo di Credining ishi deb biladi.