Mundan astrologiya

Mundan astrologiya (jahon yoki siyosiy astrologiya) Xorar, Natal va elektiv astrologiya bilan bir qatorda asosiy astrologik boʻlimlardan biridir.

Millatlar, mintaqalar, xalqlar, aholining ayrim ijtimoiy sinflari uchun siyosiy voqealar, shu jumladan hukumat oʻzgarishi, urush toʻgʻrisida bashorat qilish bilan shugʻullanadi. Ilk davrlarda, siyosiy bashoratlardan tashqari, moliyaviy astrologiya, astrometeorologiya, xorar va nataldan tashqari boshqa barcha astrologik usullar ogʻzaki boʻlimning ajralmas qismi. Boshqa boʻlimlar singari, mundan astrologiyasi ham ilmiy jihatdan tasdiqlanmagan.

Umumiy tavsif

Mundan astrologiyasi Mesopotamiyada paydo boʻlgan astrologiyaning eng qadimgi boʻlimlaridan. Birinchi munajjimlar bilan chambarchas bogʻliq boʻlib, monarx davrida davlat xizmatida boʻlgan hamda butun davlatga taʼsir koʻrsatadigan voqealarni — urushlar, epidemiyalar, iqtisodiy holatlarni bashorat qilgan. Keyinchalik, yunonlar astrologiyani qabul qilganda, bashorat qilish texnikasi alohida shaxslar uchun ishlatila boshlangan.

Mundan astrologiyasining asosiy usullari quyidagi munajjimlar bashorati va ularning kobminatsiyasi asosida qilingan bashoratlardir:

• Quyosh zodiakning maʼlum bir belgisiga kirgan paytda tuzilgan munajjimlar bashorati; asosiysi astrologik yil boshida, yaʼni quyosh qoʻy belgisiga kirganda bahorgi tengkunlik paytida qurilgan xarita hisoblanadi;
• Lunatsiya xaritalari, yaʼni yangi oy yoki toʻlin oy paytida qurilgan munajjimlar bashorati;
• Yer orbitasidan tashqaridagi sayyoralar birlashganda tuzilgan xaritalar; Yupiter va Saturnning birlashishi asosi hisoblanadi;
• Sayyoralar tutilish va kometalarning paydo boʻlish xaritalari.

Tuzilgan mundan xaritalari 12 ta astrologik uylar, sayyoralar va zodiak belgilarining har biri maʼnolaridan kelib chiqqan holda talqin qilinadi. Masalan, ikkinchi uy davlat moliyasi va bank tizimi uchun „mas’ul“, Merkuriy matbuot va olimlar uchun va boshqalar.

Mundan astrologiyasi haqida asosiy maʼlumotni Ptolemeyning Tetrabiblosida topish mumkin. Oʻrta asrlarda mundan astrologiyasi boʻyicha muhim asarlardan biri Haly Abenragel (10-11 asrlar) tomonidan yozilgan boʻlib, u asosan oʻzidan oldingi Hermes Trismegistus, Dorotheus, Ptolemey, Al—Kindi kitoblariga tayangan. Abenragelning sakkiz jildli kitobi, keyinchalik yuqori hurmatga sazovor boʻlgan, xususan, 1503-yildan 1571-yilgacha u olti marta bosma shaklda qayta nashr etilgan.

Asrlar davomida koʻplab mualliflar mundan astrologiyasi haqida yozishgan. Jumladan, Theophilus, Abu Mashar al-Balxi, Abraham ibn Ezra, Isidore va boshqalar. 20-asrda astrologiya yoʻnalishida koʻplab amaliyotchilar paydo boʻldi, bu esa ogʻzaki bashorat qilishning yangi usullarini olib keldi. Charlz Karterning (1887-1968) „Siyosiy astrologiya“ (An Introduction to Political Astrology, 1951) mundan astrologiyasi boʻyicha eng nufuzli kitoblaridan biri deb tan olindi.

Mundan munajjimlarining hukmdorlarga taʼsiri

Ellinistik davrda astrologiya koʻpincha ijtimoiy hayotda va siyosiy kelishmovchiliklar vaqtida ishlatilgan.

Oʻrta asrlarda hukmdorlar munajjim va ularning bashoratlariga juda ishonishgan. 15-asrda bosma texnologiyalarning rivojlanishi bilan yillik prognozlar janri kitobxonlar orasida mashhur boʻlgan. Mundan bashoratlari har yili astrologik almanaxlarda chop etilgan.

Bunday tashabbuslarning targ'iboti XV asr oxirida Italiya, Fransiya, Germaniya, Polsha va Niderlandiyada bashoratchilar hamda saroy madaniyati o'rtasida yaqin ittifoqlarning shakllanishiga yordam berdi.

Yillik bashoratlarning tarqalishi va taʼsiri, oʻz navbatida, astrologiyani tanqidchilari paydo boʻlishiga olib keldi. Oʻsha davrlarda eng taniqli tanqidchi Giovanni Pico della Mirandola va uning „Bashorat qiluvchi astrologiyaga qarshi mulohazalari“ kitobi chop etilgan. Astrologlar uchun qoʻshimcha muammo sifatida, monarxning oʻlimi yoki mamlakat uchun noxush hodisani bashorat qilgan bashoratchi oʻzini jiddiy xavf ostiga qoʻyishi bilan teng edi.

20-asrda AQSh prezidenti Ronald Reygan o'z prezidentlik davrida munajjim Joan Quigley bilan maslahatlashgani va olingan tavsiyalar asosida muhim qarorlar qabul qilgani haqidagi ma'lumotlar katta taassurot qoldirgan. Xususan, munajjim AQSh va SSSR orasida, o'rta va qisqa masofali raketalarni yo'q qilish to'g'risidagi shartnomani imzolash uchun joy, sana va vaqtni tanladi.

Manbalar

Adabiyotlar

• Бэйджент М., Кэмпион Н., Харви Ч. Мировая астрология. Введение в астрологию стран, народов и организаций. — Лига Независимых Астрологов, 1999. ISBN 5-88828-007-0.
• Картер Ч. Политическая астрология. — Мир Урании, 2002. — 96 с. — ISBN 5-900191-43-5
• Клавдий Птолемей Тетрабиблос / Четверокнижие (II век н.э.)
• Кэмпион Н. Книга мировых гороскопов. — Лига Независимых Астрологов, 1995. ISBN 5-88828-001-1.
• Рафаэль (Роберт Кросс Смит). Мунданная астрология, или Влияние планет и знаков зодиака на народы и страны мира, 2019.  (перевод книги Raphael Mundane astrology, 1910)
• Abu Mashar, Keiji Yamamoto, Charles Burnett On Historical Astrology: The Book of Religions and Dynasties (Islamic Philosophy, Theology, and Science, V. 33-34) (v. 1). — Brill Academic Pub, 2000. ISBN 978-9004107250.
• Al-Biruni The Chronology of Ancient Nations (XI век), перевод на английский язык C.E. Sachau, — London, 1879.
• Gadbury J. De Cometis
• Green H. S., Carter C. E. O. and Raphael Mundane Astrology: The Astrology of Nations and States. — Astrology Classics, 2005. ISBN 978-1933303116.
• Ibn Ezra Book of the World
• Ramesey W. Astrology Restored