Muso Bugʻroxon

Muso Baytashxon — Qoraxoniylar davlatining beshinchi rahbari va ikkinchi musulmon xoni edi. Uning ismi ko‘pincha Tonga Illig, Arslon Xon (Tazkira Buxoro Xonida) sifatida tilga olinadi. Uning ukasi kichik xon bo‘lib, mamlakatning g‘arbiy qismlari unga tegishli edi.

Hukmronligi

Uning hukmronligi davrida Qocho va Xotanga qarshi hujumlar uyushtirilgan. U Qashqar yaqinida suvni tejash va transportni rivojlantirdi va maktab, masjid va kutubxonalar qurulishiga asos soldi^[1]. Ibn al-Asirning yozishicha, 960-yilda uning hukmronligi davrida 200 ming turkiy xalq islomni qabul qilgan^[2]. Somoniylar Abul Hasan Said, Xotim va Abuzar Ammar at-Tamimiy bu borada muhim rol o‘ynagan. Muso Baytash 971-yilda Qoraxoniylar davlatiga hujum qilganida, Qashqarni vaqtincha Xo‘tan qiroli Visa Suraga (尉迟输罗) topshirdi va katta g‘alabaga erishdi. O‘ljalar orasida ayollar va bolalardan tashqari fillar ham bo‘lib, ular Sun imperiyasidan Xitoyga o‘lpon sifatida yuborilgan. Uning hukmronligi qachon tugaganligi haqida aniq maʼlumot mavjud emas.

Muso Baytashxonning faqat bir o‘g‘li Ali Arslonxon I tirik qoladi. Qashqarning Beshkerem (伯什克热木乡) qishlog‘ida joylashgan qizi Buvi Maryamning qabri musulmonlar uchun muqaddas ziyoratgoh hisoblanadi^[3].

Qoraxoniylar sulolasi

Bilga Kul Qodir xoqon (850 - 880) Bozir Arslonxon (? - 910) Ogʻulchak Arslonxon (910 - 920) Abdulkarim Sotuq Bug‘roxon (920 - 955) Muso Bug‘roxon (955 - 958) Sulaymon Arslonxon I (968 - 970) Ali Arslonxon I (970 - 998) Ahmad ibn Ali Arslonxon (998 - 1017) Mansur ibn Ali (1017 - 1024) Ahmad Togʻonxon II (1024 - 1026) Yusuf Qodirxon (1026 - 1032) Sulaymon Arslonxon II (1032 - 1040)
Sharqiy Qoraxoniylar davlati Sulaymon Arslonxon II (1032 - 1056) Muhammad Bug‘roxon (1056 - 1057) Ibrohim Bug‘roxon I (1057 - 1059) Mahmud Toʻgʻrulxon (1059 - 1074) Umar Toʻgʻrulxon (1074 - 1075) Xorun Bug‘roxon II (1075 - 1102) Jabroil Qodirxon (1102 - 1103) Ahmad Arslonxon II (1103 - 1128) Ibrohim Bug‘roxon II (1128 - 1156) Muhammad Bug‘roxon III (1156 - 1180) Yusuf Tamg‘achxon II (1180 - 1205) Muhammad Bug‘roxon IV (1205 - 1211)	G‘arbiy Qoraxoniylar davlati Ibrohim ibn Nasr (1040 - 1068) Shamsulmulk (1068 - 1080) Xizrxon (1080 - 1087) Ahmadxon ibn Xizrxon (1087 - 1089) Yoqubxon‎ (1089 - 1095) Masudxon I‎ (1095 - 1097) Sulaymon Tamg‘achxon (1097) Mahmudxon I‎ (1097 - 1099) Jabroil Qodirxon (1102 - 1103) Arslonxon Muhammad (1102 - 1130) Nasr II (1128 - 1129) Ahmad Qodirxon III (1129 - 1130) Al-Xasan (1130 - 1132) Ibrohim Bug‘roxon II (1132) Mahmudxon II (1132 - 1141) Ibrohim Tamg‘achxon III (1141 - 1156) Ali II (1156 - 1160) Masudxon I‎‎I (1160 - 1170) Nasr III (1170 - 1171) Muhammad Tamg‘achxon III (1171 -1178) Ibrohim ibn Husayn (1178 - 1202) Usmon ibn Ibrohim (1202 - 1212)	Qoraxoniylar Farqona kagʻonligi Nasr-tegʻin (1013) Mansur Abul Muzaffar (1013 - 1024) Mohammed Ain ad-Davla (1041 - 1052) Ibrohim (1059) Abd al-Mumin (-) Ali (-) al-Xasan (-) Xuseyn Jalol (1132 - 1156) Maxmud Togan-xon (1156 - 1164) Ibrohim Arslan-xon (1164 - 1178) Nasr (1178 - ?) Mohammed (? - 1182) Qodir-xon (? - 1209) Maxmud (? - 1213)

Manbalar

↑ Liu, Zhiuxuan. 维吾尔族历史. China Social Science Press, 1995.
↑ Kemaloğlu, Prof Dr İlyas; Palabıyık, Prof Dr Muhammet Hanefi; Özkuyumcu, Prof Dr Nadir; Hunkan, Prof Dr Ömer Soner; Gürbüz, Doç Dr Meryem. İslam Tarihi ve Medeniyeti - 8: Müslüman Türk Devletleri-1 (tr). Siyer Basim Yayin Dagitim San. Ve Tic. Ltd. Sti., 2018-10-30. ISBN 9786057558381.
↑ Beller-Hann, Ildiko; Cesàro, M. Cristina; Finley, Joanne Smith. Situating the Uyghurs Between China and Central Asia (en). Routledge, 2016-12-14 — 151-bet. ISBN 9781351899895.

[1] Liu, Zhiuxuan. 维吾尔族历史. China Social Science Press, 1995.

[2] Kemaloğlu, Prof Dr İlyas; Palabıyık, Prof Dr Muhammet Hanefi; Özkuyumcu, Prof Dr Nadir; Hunkan, Prof Dr Ömer Soner; Gürbüz, Doç Dr Meryem. İslam Tarihi ve Medeniyeti - 8: Müslüman Türk Devletleri-1 (tr). Siyer Basim Yayin Dagitim San. Ve Tic. Ltd. Sti., 2018-10-30. ISBN 9786057558381.

[3] Beller-Hann, Ildiko; Cesàro, M. Cristina; Finley, Joanne Smith. Situating the Uyghurs Between China and Central Asia (en). Routledge, 2016-12-14 — 151-bet. ISBN 9781351899895.

[1]

[2]

[3]