Qora oyoqli albatros
| Qora oyoqli albatros | |
|---|---|
 | |
Ilmiy tasniflash | |
| Olam: | Eukariotlar |
| Tip: | Xordalilar |
| Sinf: | Qushlar |
| Oila: | Albatrossimonlar |
| Urugʻ: | Shimoliy Tinch okeani albatroslari |
| Turlari: | Qora oyoqli albatros |
| Xalqaro ilmiy nomi | |
| Phoebastria nigripes (Audubon, 1849)[1] | |
| Sinonimlari | |
| Diomedea nigripes[2] | |
 | |
Qora oyoqli albatros[3] (lotincha: Phoebastria nigripes) — albatrossimonlar oilasiga mansub dengiz qushi. Umumiy hisobning 2,5% dan qolgan hammasi Gavayi shimoli-gʻarbiy orollari orasida yashaydi. Bu albatrosning uchta turidan biri boʻlib, shimoliy yarim sharning izolyatsiya qilingan tropik orollarda yashaydi. Uning badani koʻpgina albatroslardan farqli oʻlaroq quyuq tuk va patlar bilan qoplangan.
Tavsif
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qora oyoqli albatros albatroslar oilasining kichik bir aʼzosi boʻlib (koʻpchilik dengiz qushlariga qaraganda katta boʻlsa ham), deyarli barchacha paytali qora rangda boʻladi. Baʼzi katta qushlarda dum ostidagi oq patlarni koʻrish mumkin va barcha kattalarda tumshugʻining tagida va koʻz ostida oq belgilar mavjud. Qushlar qarigan sari tumshugʻi tagida oq rang paydo boʻladi[4][5]. Uning tumshugʻi va oyoqlari ham qora rangda. Ularning boʻy oʻlchami 68–74 sm (27–29 dyuym)[6], qanotlari kengligi 190–220 sm (6,2–7,2 fut)[7] va vazni 2,6–4,3 kg[8]. Oʻrtacha vazni 3,4 kg boʻlgan erkaklar urgʻochilarga qaraganda kattaroqdir.
Tarqalish
[tahrir | manbasini tahrirlash]U asosan Gavayi va Torisima orollarida koʻpayadi. Ularni odatda ochiq okeanning iliq oqimlar hududlarida uchratish mumkin, faqat vaqti-vaqti bilan Bering va Oxota dengizlarida ham uchratishadi.
Hayot tarzi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ular ham boshqa albatroslar singari ochiq okeanda, qirgʻoqdan uzoqda yashaydi. Baliq, kalmar va boshqa qoldiqlar bilan oziqlanadi. Ular boshqa albatroslarga qaraganda koʻproq oziq-ovqat chiqindilari bilan oziqlanadigan kemalarni kuzatib boradi. U juda shovqin qiluvchi qush, tez-tez kuchli qichqiriq ovoz chiqaradi, shuning uchun unga inglizcha „floating pig“ (suzuvchi choʻchqa) nomini berilgan. U koloniyalarda, baʼzan qora tanli albatros bilan osonlikcha chatishishi mumkin.
Koʻpayish
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qora oyoqli albatros, boshqa oila aʼzolari kabi, umr boʻyi davom etadigan uzoq muddatli juftliklarni hosil qiladi. Qushlar uch yildan soʻng koloniyaga qaytadilar va ikki yil davomida uya qurish, raqsga tushish va boʻlajak turmush oʻrtoqlar bilan birga boʻlish, bu xatti-harakat, ehtimol, qushlar oʻrtasidagi maksimal ishonchni taʼminlash uchun rivojlangan (albatros joʻjasini koʻpaytirish katta energiya sarmoyasi va uzoq uchrashish davri ikkala qush uchun ham ikkinchisi sodir etilganligini aniqlaydi). Ular taxminan yetti yildan soʻng koʻpaya boshlaydilar, har ikki yilda koʻpayishadi[9].
Uyalar qumda qirib tashlangan oddiy chuqurliklarda boʻladi[14], uning ichiga qizgʻish jigarrang dogʻli bitta xira oq tuxum qoʻyiladi[10]. Tuxum ikki oydan koʻproq vaqt davomida inkubatsiya qilinadi (65 kun). Ikkala qush ham tuxumni inkubatsiya qiladi, erkak esa koʻproq inkubatsiya qiladi, chunki urgʻochi tuxum qoʻyish uchun sarflangan zahiralarni qoplash uchun tuxumdan chiqqandan keyin tezda chiqib ketadi. Inkubatsiya almashish davri oʻrtacha 18 kunda. Biroq, turmush oʻrtoqlar yengillashish uchun 38 kungacha kutishlari mumkin va agar turmush oʻrtogʻiga biror korhol yuz bersa, ikkinchisi 49 kun davomida oziq-ovqat va suvsiz inkubatsiya qiladi.
Joʻja ota-onasi tomonidan 20 kun davomida boqiladi, shundan soʻng ikkala ota-ona ham uyadan chiqib, joʻjani boqish uchun ozuqa olib kelishadi. Joʻja 140 kundan keyin uyadan chiqib uchib ketadi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Brands, S. (2008)
- ↑ American Ornithologists' Union (1998)
- ↑ Бёме Р. Л., Флинт В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Птицы. Латинский, русский, английский, немецкий, французский / Под общ. ред. акад. В. Е. Соколова. — М.: Русский язык, РУССО, 1994. — С. 15. — 2030 экз. — ISBN 5-200-00643-0.
- ↑ Floyd, Ted (2008)
- ↑ Udvarty, M. D. (1994)
- ↑ del Hoyo, J. Elliott, A. and Sargatal, J. Handbook of the Birds of the World Lynx Edicions, Barcelona
- ↑ Dunn, J. L. & Alderfer, J. (2006)
- ↑ Brooke, Michael, Albatrosses and Petrels across the World (Bird Families of the World). Oxford University Press (2004), ISBN 978-0-19-850125-1
- ↑ Hauber, Mark E. (1 August 2014). The Book of Eggs: A Life-Size Guide to the Eggs of Six Hundred of the World's Bird Species[sayt ishlamaydi]. Chicago: University of Chicago Press. p. 37. ISBN 978-0-226-05781-1.
- ↑ Peterson, R. T. (1961)
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Бёме Р. Л., Динец В. Л., Флинт В. Е., Черенков А. Е. Птицы. Энциклопедия природы России. — М.: ABF, 1996. — 432 с.
- Дэвид Элдертон. „Птицы Визуальная энциклопедия“. Эксмо. Москва, 2012.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Позвоночные животные России: Черноногий альбатрос[sayt ishlamaydi]