Qozoq xalqining milliy o'yinlari

thumb|300x300px| “Бәйге” qozoq xalqining milliy o‘yinlaridan biridir. Qozoq xalqining milliy o‘yinlari epchillik, chaqqonlik, zukkolikni talab qiladi va ularning ko‘p turlari mavjud.Milliy oyinlarning biri bo'lgan ''Бәйге" o'yini.Bu o'yinda yigitlar otlariga minib,yonidagi yigitlar bilan musobaqaga tushadi.

To'qqiz oyoq, to'qqiz tovoq

O'yin-kulgining bir turi, marosim o'yinlari - "To'qqiz oyoq, to'qqiz tovoq". Bu, ayniqsa, qozoq yigiti uylanarda, qizning otasiga borib, unashtirilganda to'g'ri keladi. Bu nikoh paytida mehmonlarning sovg'alari "to'qqiz oyoq, to'qqiz tovoq" deb nomlangan. Xalqning odatiga ko‘ra, uyga be vaqtda kelgan mehmonning taomi alohida, kuyovning taomi alohida-alohida beriladi. Otalar o'rtasidagi so'z to'liq kelishilganidan keyin, endi cho'qintirgan otaning qaytib kelgan mehmoni boshqacha edi - " Quyriq-baur ". Bu erda quyruq yog'i va jigari qaynatilgan va unga ayran qo'shilgan. Agar yeyishni toxtatsangiz, bu sizning to‘yganingizdan dalolatdir. Qudasiga taom berayatgan paytida ayronni yuzlariga yoqqan. Quda endi bu astaudan kormanasini berib, bu hujumdxan zo'rg'a qutulgan. Ko‘pincha yosh qizlar “Quyriq-baur”ni tayyorlab, ijro etib, o‘z yaqinlariga o‘zgacha qo‘shiq kuylaydilar. Ishtirokchilar ko'pincha jazodan qutulish uchun zukkolik va tezkorlik ko'rsatadilar, taom beruvchilarning barmoqlarini tishlashga harakat qilishadi.Xammaning oldida ozining har tamonlama ekanligini ko'rsatadi.

Yor-yor

Xamma xalqning o'ziga tegishli,ota-bobosidan kele yotgan milliy oyinlari, urf-odatlari,madaniyati bor. Qozoq xalqining urf-odatlari bir qancha milliy ko‘ngilochar o‘yinlarga asoslanadi. Bunday o'yin-kulgi turlaridan biri - "Yor-Yor" ''Yor-yor''. To‘y-hashamlarda yosh yigitlarning sog‘inchli qiz bilan xayrlashayotgani aytiladigan sog‘inch salomlari ko‘pincha alohida emas, bir taraf kuyov, ikkinchi taraf kelin ikki ovozda aytiladi. Yoki er tarafi bir guruh erkaklar, kelin tarafi esa ayollar guruhi. “Yor-yor”ning o‘ziga xos jihati shundaki, u boshqa to‘y she’rlaridan farqli o‘laroq, o‘ziga xos so‘z va qo‘shiqqa ega bo‘lib, ko‘p hollarda uni yoddan o‘qiydi . Er tomoni quvnoq, ko'tarinki qo'shiq kuylaydi, qizlar guruhi esa ko'pincha g'amgin, g'amgin ohangda qo'shiq aytadi.

Keyin bir guruh yigitlar qizga tasalli berib, qaynona, qaynota, qaynona uning tug'ilgan uyi va tug'ilgan ota-onasidan kam emasligini aytadilar. Ularni o‘z ota-onangizdek, qishlog‘ingizdagilardek, birga tug‘ilib o‘sgan aka-ukalaringizdek sevishga undaydilar. Ko'pincha, bu hazil sifatida amalga oshiriladi. Qizlar guruhi esa yigit tomonining taskin topishiga qarshi: tengdoshlari orasida o‘tirib, o‘ynab-kulishi, o‘z yurtining issiqligi haqida gapiradi. Begona yurt uni qanday kutib oladi, qanday munosabatda bo‘ladi, deb o‘ylaydi.

Qizlar:

Ayalagan o'rtangda,

Bir bola edim yor-yor.

Bolalik bilan asal yep,

Yurgan edim yor-yor.

Aynalayin jon dadam,

Oyim bilan yor-yor.

Man ketgan song qiziqni,

Topar nedan yor-yor.

Yigitlar:

Olip kelgan bo'zordan,

Oq momiq-au,yor-yor-au,

Boshingdagi saukele,

Shoshingni bosar yor-yor-au.

aytishub shunaqa davom eta beradi...

Uzuk solish

Uzuk solish o'yinni ham oziga xos qiziqdir.Bu o'inni faqat gina qozoq xalqlari emas, xottaki boshqa millat vakillari ham o'ynaganiga ishonaman. Sababi ushbu o'yin tog'risida ko'p insonlarda malumot bo'r. Ushbu o'yinda, o'rtada bir o'g'il va bir qiz paydo bo'ladi. Boshqalar qo'llari bilan ularning oldida turishadi. Qiz har bir o'yinchining qo'liga uzuk qo'yadi va barcha o'yinchilar aylanib yurishadi. Keyin yigitga:</br> - Uzuk kimda ekanligini bilib oling! - deydi. Barcha o'yinchilar yigitga qarashadi va bo'sh ko'rinadi. Yigit qaror qildi:</br> - Menga uzukni bering! — soʻradi u. Agar topilsa, uzukni ushlab turgan o'yinchi bajaradi. Agar topilmasa, qidiruvchining o'zi ayblanadi.</br> Shundan so'ng, keyingi juftlik, qiz va o'g'il paydo bo'ladi. Bu o'yinda qizlar faqat halqa quruvchi bo'lishadi. Izlovchi har bir o'yinchining oldiga borganda hazil qilish va kulish kerak. Xuddi shu usul bilan uzukni ushlab turgan odamni payqash va topish mumkin.

Qo'shni - qo'shni

Bu o'yin toy-dumonlarda o'ynaladi. O'g'il bolalar va qizlar juftlashadi. Ularni "qo'shnilar" deb atashadi. O'yinni aqlli, kulgili yigit boshharadi. U bir chetini aylanib o'tib,bitta juftni yonida to'xtap:</br> - Qo'shningiz bilan do'stonamisiz yoki yo'qmi? — soʻradi u. Faqat yigit javob beradi. Tinchlik desa, talabini e'lon qiladi. - Xo'sh, tinchligingizni isbotlang.</br> Keyin o'sha yigit qo'shnisining sochini silab, peshonasidan o'pishi kerak. Keyin boshlovchi boshqa birovdan so'raydi. Dushmanlik desa, talab qiladi.</br> - Xo'sh, kim bilan yarashishingiz mumkin?</br> Bu o'yinchi o'zi xohlagan qizning ismini qo'yishi kerak. Boshlovchi endi xuddi shu ismli qizning qo'shnisidan so'raydi.</br> - Qo'shningizni xohlagan insonga berasizmi?</br> Bermayman desa, qo‘shnisi bilan topishmoqni yechib, maqol takrorlaydi. Topmoqni yecha olmasa, mahalladan ajralib, joyini o‘zgartiradi. Agar hamma narsa a'lo darajada bajarilgan bo'lsa, qo'shnidan so'ragan o'yin bajaradi . Bu o'yin o'rqali insonlar bir-birlari bilan tanishadi."O'zi qo'shna bolsa qanaqa qilib tanishadi?",-deb oylagan bolarsizlar?

Yuqorida yo'zganimizdek bu o'yin kopincha toy-dumonlarda oynaladi.Yoshlar bir-birlari bilan tanishadi ham kayfiyatlarini ko'taradi,toyni chiroyli otkazadi.

Yana qarang

• Ozgina
• Qarindosh nomlar