Kontent qismiga oʻtish

Rim Champino aeroporti

Koordinatalari: 41°47′58″N 012°35′50″E / 41.79944°N 12.59722°E / 41.79944; 12.59722
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
„G. B. Pastine“ Rim-Champino xalqaro aeroporti
Aeroporto Internazionale di Roma–Ciampino "G. B. Pastine"
IATA kodi: CIA – ICAO kodi: LIRA
Qisqacha bayon
Aeroport turi Fuqarolik / Harbiy
Egasi Mundys
Operator Aeroporti di Roma
Xizmat doirasi Rim metropolitan hududi / Vatikan shahri
Joylashuvi Champino, (RM), Italiya
Havo yoʻli tuguni Ryanair
Dengiz sathidan balandligi 427 ft / 130 m
Koordinatalari 41°47′58″N 012°35′50″E / 41.79944°N 12.59722°E / 41.79944; 12.59722
Vebsayti adr.it/ciampino
Xarita
CIA (Italiya)
CIA
Aeroportning Italiya xaritasidagi joylashuvi
Uchish/qoʻnish yoʻlaklari
Uzunligi Yuzasi
m ft
15/33 2,208 7,244 Bitumen
Maʻlumotlar (2022)
Yoʻlovchilar soni 3,475,902
Yoʻlovchilar sonining oʻzgarishi 21-22 49,4%
Parvozlar soni 42,317
Parvozlar sonining oʻzgarishi 21-22 13,7%
Manba: Yevronazoratdagi Italiya AIP[1]
Assaeroporti statistikasi[2]

"G. B. Pastine" Rim-Champino xalqaro aeroporti (IATA: CIA, ICAO: LIRA)Italiya poytaxti Rimga xizmat qiladigan Fiumichino aeroportidan keyingi ikkinchi oʻrindagi xalqaro aeroportdir. U Rimning markazidan 6.5 NM (12.0 km; 7.5 mi) janubi-sharqda[1], Katta halqa yoʻlining tashqarisida (italyancha: Grande Raccordo Anulare yoki GRA) joylashgan qoʻshma fuqarolik, tijoriy va harbiy aeroport hisoblanadi.

Aeroport koʻplab lou-kosterlar va umumiy aviatsiya harakati uchun muhim markazdir. Shuningdek, u harbiy aeroport va Italiya havo kuchlarining 31º Stormo va 2-Reparto Genio shu yerda baza qilgan. Aeroportga Birinchi jahon urushida qatnashgan italiyalik dirijabl uchuvchisi Jovan Battista Pastine nomi berilgan.

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Champino aeroporti 1926-yilda ochilgan[3] va hozirgacha faoliyat koʻrsatayotgan eng qadimgi aeroportlardan biridir.

Bu yerdan 1926-yil 10-aprelda Nobile Umberto Norge dirijablida havoga koʻtarildi, bu Shimoliy qutbga yetib kelgan va birinchi boʻlib qutb muzliklari boʻylab Yevropadan Amerikaga uchgan samolyotdir. 1930-yil oktyabr oyida Corradino D’Ascanio tomonidan ishlab chiqilgan birinchi vertolyot prototipi Champino aeroportida sinovdan oʻtkazildi va rekord balandlikda 18 m, davomiyligi 8 daqiqa 45 soniya va 1078 m masofani bosib oʻtdi.

Ikkinchi jahon urushi paytida aeroport 1944-yil iyun oyida Ittifoqchi kuchlar tomonidan egallab olindi va keyinchalik AQSh Harbiy havo kuchlarining harbiy aerodromiga aylandi. Asosan 64-askar tashuvchilar guruhining C-47 Skytrain samolyotlari tomonidan transport bazasi sifatida foydalanilgan boʻlsa-da, Oʻn ikkinchi havo kuchlarining 86-bombardimonchi guruhi nemis kuchlaridan aeroportni tortib olgandan keyin A-36 Apache qiruvchi samolyotlarini joylashtirdi.

Jangovar boʻlinmalar chiqib ketgach, havo transporti qoʻmondonligi aeroportdan urushning qolgan qismida yuklar, tranzit samolyotlar va xodimlar uchun asosiy yuk tashish markazi sifatida foydalangan[4].

1960-yilgacha Rimning asosiy aeroporti boʻlib, yiliga 2 milliondan ortiq yoʻlovchilarga xizmat koʻrsatgan. Leonardo da Vinchi–Fiumichino aeroporti ochilishi bilan Champino oʻttiz yildan ortiqroq deyarli charter va ekslyuziv parvozlarni qabul qildi. Biroq, 2007-yilning boshida terminal quvvati ortib borayotgan arzon aviatashuvchilarning ehtiyojini qondirish uchun kengaytirildi.

Infratuzilmasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yoʻlovchi terminali

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aeroportda bir qavatli yoʻlovchi terminali binosi mavjud boʻlib, unda uchib ketish va qoʻnish uchun qulayliklar mavjud. Uchib ketish zonasi baʼzi doʻkonlar va xizmat koʻrsatish obyektlari boʻlgan asosiy zaldan, shuningdek, 31 roʻyxatdan oʻtish peshtaxtasi va 16 chiqish darvozasidan iborat, chunki u yerda reaktiv koʻpriklar yoʻq. Kelish joyi alohida kirish joyiga ega boʻlib, toʻrtta bagaj kamarlari hamda yana bir qancha xizmat koʻrsatish taymerlari mavjud[5].

Boshqa maqsadlarda foydalanishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aeroportda Bombardier 415 havo oʻt oʻchirish samolyotlari parki joylashgan[6]. Bundan tashqari, DHL kabi ekspress-logistika kompaniyalari, Italiya hukumatining rasmiy reyslari va Italiya poytaxtiga tashrif buyurgan oliy darajadagi mehmonlarning samolyotlarini qabul qiladi. Xususiy reyslar asosan Rim Urbe aeroportiga oʻtkazilgan boʻlsa-da, Champinoda ham qoʻshimcha kichikroq umumiy aviatsiya terminali mavjud.

Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Quyidagi aviakompaniyalar Champino aeroportida muntazam va charter reyslarini amalga oshiradi[7]:

Aviakompaniya Manzillar
Ryanair Afina, IordaniyaAmman-Qirolicha Aliya, SlovakiyaBratislava, Budapesht, RuminiyaBuxarest-Otopeni, ShotlandiyaEdinburg, MarokashFez, Kalyari, PolshaKrakov, AngliyaLiverpul, AngliyaLondon-Stansted, AngliyaManchester, Marokash, KiprPafos, PortugaliyaPortu, MarokashRabot, IspaniyaSevilya, BolgariyaSofiya, Tallin, Tanjer, GretsiyaSaloniki, AlbaniyaTirana[8], PolshaVarshava-Modlin, BelgiyaSharlerua
Mavsumiy: GretsiyaKorfu, AngliyaEast Midlands, PolshaPoznan, GretsiyaRodos
Wizz Air Belgrad, RuminiyaKrayova, Kutaisi[9], Shimoliy MakedoniyaSkopye, RuminiyaTimișoara[10], RuminiyaYassi

Statistika

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muntazam parvozlardagi oʻn yillab turgʻunlikdan keyin arzon aviatashuvchilar Champinoni kuchaytirdilar, u hozirda Italiyaning eng gavjumlashayotgan va eng tez oʻsayotgan aeroportlaridan biridir. 2007-yilda yoʻlovchilar oqimi 5 402 000 kishini tashkil etdi (2006-yilga nisbatan 9,24% ga koʻp; 2006-yilning oʻzida 2005-yilga nisbatan 16,75% ga oʻsgan)[11]. Oqim shunchalik koʻpaydiki, shovqin tufayli shikoyatlar Italiya Transport vazirligini Rim uchun Champinoning ortiqcha oqimining bir qismini qabul qilishi mumkin boʻlgan uchinchi aeroportni izlashga majbur qilmoqda. Iqtisodiy inqiroz va EasyJet asta-sekin Leonardo da Vinchi–Fiumichino aeroportiga yoʻnalishlarni koʻchirish tufayli 2008-yilda yoʻlovchi tashish 2007-yilga nisbatan 11,31% ga kamaygan holda 4 788 931 ni tashkil etdi. 2014-yilda yoʻlovchi tashish 5 018 289 nafarni tashkil etgan boʻlsa, 2015-yilda aeroport 5 834 201 nafar yoʻlovchiga xizmat koʻrsatgan.

Yer usti transporti

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Norge dirijabli Champino aeroportidan uchmoqda
Champinoda birinchi vertolyot parvozi
Apron koʻrinishi
Uchib ketish darvozasi maydoni
[tahrir | manbasini tahrirlash]

Italiyaning Trenitalia temir yoʻl kompaniyasi aeroport va Rim Termini temir yoʻl vokzalini avtobus va poyezd kombinatsiyasi orqali bogʻlaydigan Airlink xizmatini boshqaradi[12].

Taksi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rim shahri hokimyati tomonidan litsenziyalangan taksilar Champino aeroporti va Avreliy devorlari ichidagi Rim shahri hududi (tarixiy markaziy Rim) oʻrtasida bir martalik qatnov uchun qatʼiy belgilangan tarifga ega. Joriy tarif — 30 yevro (ikkinchi va keyingi yuk uchun 1 yevrolik bagaj qoʻshimcha toʻlanadi).

ATAC shahar avtobus xizmati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

ATAC Rim shahar 720-avtobus liniyasi terminal binosini Laurentina metro bekati bilan bogʻlaydi (har ikki yoʻnalishda har 15 daqiqada joʻnaydi, soat 5:30 dan 23:20 gacha, sayohat vaqti taxminan 15-20 daqiqa). ATAC Rim shahar 520-avtobus liniyasi terminal binosini Cinecittà metro bekati bilan bogʻlaydi (har 15 daqiqada har ikki yoʻnalishda joʻnaydi, soat 5:30 dan 23:20 gacha, sayohat vaqti taxminan 15-20 minut). Ushbu ikkala yoʻnalish ham Rimdagi shahar jamoat transporti uchun amaldagi oddiy chiptalar tartibiga kiritilgan, bu yerda bir martalik metro safari bitta BIT („biglietto integrato“ = "integratsiyalangan chipta") chiptasini, Champino aeroporti va metro bekatlaridan biri (Laurentina or Anagnina) orasidagi ATAC avtobus liniyalari (720 yoki 520) ham bitta BIT chiptasi turadi. Bu shuni anglatadiki, Rim metro tizimidagi istalgan bekat va Champino aeroporti oʻrtasidagi masofani hozirgi tariflar boʻyicha 3 yevro (bir kishi uchun 2 BIT chiptasi) evaziga bosib oʻtish mumkin. Italiya rezidentlari shaxsiylashtirilgan obuna chiptalaridan ham foydalanishlari mumkin. BIT chiptalarini avtobusga chiqishdan oldin sotib olish va avtobus ichidagi chipta mashinalaridan biri tomonidan vaqt muhri qoʻyish kerak. Ushbu xizmatlar uchun ATAC avtobus bekati aeroportning asosiy binolaridan 2-3 daqiqalik piyoda masofada joylashgan.

ATRAL avtobus xizmati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aeroportni Anagnina metro bekatiga yoki mahalliy Champino magistral temir yoʻl bekatiga bogʻlaydigan ATRAL avtobus xizmati (www.atral-lazio.com) mavjud. Champino temir yoʻl bekatiga Latsio mintaqaviy temir yoʻllarining FL4 va FL6 liniyalari xizmat koʻrsatadi, ular Rim Termini vokzaliga va Latsiodagi asosiy temir yoʻl manzillariga boradilar. Champino temir yoʻl vokzaliga boradigan avtobus aeroportdan ish kunlarida soat 5:46 dan 23:20 gacha, 5 dan 55 minutgacha boʻlgan vaqt oraligʻida, 10 daqiqalik sayohat vaqti bilan ketadi. Anagnina metro bekatigacha boʻlgan avtobus ish kunlarida soat 6:15 dan 22:40 gacha aeroportdan 26 dan 75 daqiqagacha boʻlgan vaqt oraligʻida joʻnaydi, sayohat vaqti 20 daqiqa. Bayram kunlari jadvallari qisman qisqartiriladi.

Markaziy Rimga toʻgʻridan-toʻgʻri avtobus xizmatlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Schiaffini, Terravision va BusShuttle avtobus operatorlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Schiaffini kompaniyasining Rim aeroporti avtobus xizmati Champino aeroportiga, Champino shaharchasiga va markaziy Rim Termini magistral temir yoʻl vokzaliga xizmat koʻrsatadi. Chiptalarni kompaniyaning Champino aeroporti binosidagi savdo nuqtasida, avtobusda yoki onlayn yo Via Giolitti, Rimdagi avtobus bekatida (Termini temir yoʻl vokzali yonida) sotib olish mumkin (har ikki yoʻnalishda har 30 daqiqada 7:50 dan 22:00 gacha joʻnaydi, baʼzi qoʻshimcha joʻnashlar soat 4:00 dan 23:45 gacha; sayohat vaqti taxminan 40 minutni tashkil qiladi). Xuddi shunday xizmat Terravision tomonidan amalga oshiriladi (Champino aeroportidan taxminan 40-70 daqiqa oraligʻda 8:15 dan 16:30 gacha joʻnab ketadi) Chiptalarni onlayn, shuningdek BusShuttle orqali sotib olish mumkin (Champino aeroportidan taxminan 30-120 daqiqa oraliqda 7:45 dan yarim tungacha joʻnab ketadi). Chiptalarni onlayn xarid qilish mumkin (www.sitbusshuttle.com).

Champino va Fiumichino aeroportlari orasidagi transport

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shaxsiy avtomobildan tashqari, ikki aeroport oʻrtasida sayohat qilishning faqat ikkita yoʻli bor. Ulardan biri qatʼiy tarifga ega (hozirda 50 yevro) taksiga chiqish. Ikkinchisi — Rimning Termini vokzaliga borish va u yerdan kerakli aeroportga borish.

Yayov yurish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Terminal binosidan 10 daqiqada (750 m) Via Appiaga piyoda yetib borish mumkin. Bu qadimgi Rim yoʻli mashhur piyoda yurish yoʻnalishidir. Ushbu yoʻl boʻylab 11 km shimoli-gʻarbda Porta San Sebastianoda yoʻlning boshiga yetib boradi, bu yoʻl boʻylab 3 km janubi-sharqda Santa Mariya delle Mole temir yoʻl vokzaliga boradi.

Baxtsiz hodisalar va falokatlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • De Havilland Comet reaktiv layneri konstruksiyasidagi nuqsonlar Champinodan uchib ketgan ikkita Comet parvozining buzilishi natijasida aniqlangan:
    • 1954-yil 10-yanvarda BOAC 781-reysi, de Havilland Comet Champino aeroportidan koʻtarilganidan yigirma daqiqa oʻtib, London Hitrou aeroportiga yoʻl olgandan soʻng

havoda parchalanib ketdi va Oʻrta yer dengiziga quladi.

    • 1954-yil 8-aprelda Cometlarning parvozini davom ettirishga ruxsat berilganidan ikki hafta oʻtib, avvalgi halokat natijasida vaqtinchalik yerga toʻxtab qolgan South African Airways 201-reysida yana bir Comet parvozdan koʻp oʻtmay parchalanib ketdi va Ponza yaqinida qulab tushdi.
  • 1959-yil 21-dekabrda Alitalia shtatidagi Vickers Viscount I-LIZT ikkita dvigatel ishlamay qolgan holda qoʻnish paytida mashgʻulot uchish mashqida uchish-qoʻnish yoʻlagiga yaqin joyda qulab tushdi. Bortdagi ikkala kishi halok boʻlgan[13].
  • 2008-yil 10-noyabrda Hahndan kelgan Ryanair 4102-reysi qoʻnish vaqtida shikastlangan. Hodisaga ikkala dvigatelga ham qushlarning urilishi sabab boʻlgani aytilgan. Boeing 737-8ASning port ostidagi qismi qulab tushdi[14]. Hodisadagi samolyot Boeingdan Ryanairga yangi yetkazib berilgan Boeing 737-8AS EI-DYG edi. Samolyotda 6 nafar ekipaj aʼzosi va 166 nafar yoʻlovchi boʻlgan[15]. Hodisa oqibatida aeroport 24 soatdan ortiq vaqtga yopildi[16]. Ikki ekipaj aʼzosi va sakkiz yoʻlovchi yengil jarohatlar bilan kasalxonaga yotqizilgan[17]. Dvigatellar va oʻrindiqlar shikastlanishi bilan bir qatorda, orqa fyuzelyaj ham uchish-qoʻnish yoʻlagi bilan kontakt qilish natijasida shikastlangan[18]. ANSV (Parvozlar xavfsizligi milliy agentligi) tomonidan oʻrganilgan avariya haqidagi yakuniy hisobot 2018-yil 20-dekabrda, voqea sodir boʻlganidan 10 yildan koʻproq vaqt oʻtib eʼlon qilindi[19][20].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 „EAD Basic - Error Page“. www.ead.eurocontrol.int. 2009-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 3-may.
  2. ↑ „Traffic Data 2019“.
  3. ↑ „History - Aeroporti di Roma“.
  4. ↑ Maurer, Maurer. Air Force Combat Units of World War II. Maxwell AFB, Alabama: Office of Air Force History, 1983. ISBN 0-89201-092-4.
  5. ↑ „Airport map - Aeroporti di Roma“. www.adr.it. 2017-yil 14-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 3-may.
  6. ↑ „Italian flying firefighters“. Aeromedia. 2016-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 20-dekabr.
  7. ↑ adr.it — Destinations (Wayback Machine saytida 20 June 2015 sanasida arxivlangan) retrieved 20 June 2015.
  8. ↑ „Ryanair sbarca in Albania. Attacco frontale a Wizz Air“ (2023-yil 8-iyun).
  9. ↑ „Wizz Air NS24 Network Additions“ (en-CA). AeroRoutes (2023-yil 30-noyabr). Qaraldi: 2023-yil 30-noyabr.
  10. ↑ https://www.aeroroutes.com/eng/240207-w6w4ns24cxld
  11. ↑ „Traffic data“ (2002-yil 21-dekabr). 2002-yil 21-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 3-may.
  12. ↑ „Ciampino Airport Train Airlink“. www.ciampino-airport.info.
  13. ↑ „Accident description“. Aviation Safety Network. 2011-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 11-sentyabr.
  14. ↑ „Bird-hit jet in emergency landing“. BBC News Online (2008-yil 10-noyabr). 2008-yil 15-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 11-noyabr.
  15. ↑ „Accident description“. Aviation Safety Network. 2011-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 11-noyabr.
  16. ↑ „Airport Remains Closed Following Ryanair Flight's Emergency Landing“. Belfast Telegraph. Qaraldi: 2008-yil 11-noyabr.
  17. ↑ „Accident: Ryanair B738 at Rome on Nov 10th 2008, engine and landing gear trouble, temporarily departed runway“. The Aviation Herald. Qaraldi: 2008-yil 11-noyabr.
  18. ↑ „PICTURES: Bird-struck Ryanair 737 extensively damaged“. flightglobal.com. 2009-yil 25-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 13-noyabr.
  19. ↑ „Report EI-DYG“. ANSV (2018-yil 20-dekabr).
  20. ↑ Official italian accident report issued by ANSV and its english translation. Aviation Accidents Database . Retrieved 9 January 2019.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vikiomborda Rome Ciampino Airport mavzusiga oid fayllar bor 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Rim_Champino_aeroporti&oldid=4294037" dan olindi