Saraskar
 |
Vikilugʻatda saraskar nomli maqola mavjud. |
Saraskar (usmonli turkcha: سرعسكر; ˈseɾaskeɾ) – ilgari Usmoniylar davlatida armiyaga qoʻmondonlik qilgan vazir uchun ishlatilgan unvon.
1826-yilda yanicharlar bostirilgach, Sulton Mahmud II eski Yanichar ogʻasining vazifalarini saraskarga topshirdi. Endi saraskar Usmonli armiyasining bosh qoʻmondonligi va Harbiy vazir vazifalarini birlashtirgan alohida idoraga aylandi[1]. U Istanbulda tartibni saqlash boʻyicha yanichar ogʻaning oldingi vazifalarini ham oʻz zimmasiga oldi. Darhaqiqat, imperiyaning progressiv markazlashuvi bilan politsiya tizimi rivojlanib, kengayib borar ekan, 1845-yilgacha politsiya alohida idoraga aylangunga qadar politsiya ishi saraskarning asosiy vazifalaridan biriga aylandi[1].
Saraskar va uning boʻlimi (bab-i seraskeri yoki serasker kapısı – „saraskar darvozasi“) dastlab Eski Saroyda boʻlgan, ammo bu funksiyalar 1865-yilda maxsus binolarga oʻtkazilgan. 1879-yilda idora Vazirlik deb oʻzgartirilgan. Idora 1890-yilgacha Harbiy vazirlik (Harbiye Nezareti) deb nomlangan va oʻsha yili eski nomiga qaytarildi. Nihoyat, 1908-yilda yana Harbiy vazirligi deb oʻzgartirildi[1].
Saraskarlar roʻyxati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Quyida saraskarlar roʻyxati keltirilgan[2][3]:
- Ağa Hüseyin Paşa (1826-1827)
- Koca Hüsrev Mehmed Paşa (1827-1836)
- Damat Gürcü Halil Rifat Paşa (1836-1838)
- Damad Mehmed Said Paşa (1838-1839)
- Damat Gürcü Halil Rifat Paşa (1839-1840)
- Mustafa Nuri Paşa (1840-1842)
- Çerkes Hafız Mehmed Paşa (1842-1843)
- Darbhor Mehmed Reşid Paşa (1843)
- Hasan Rıza Paşa (1843-1845)
- Süleyman Refet Paşa (1845-1846)
- Koca Hüsrev Mehmed Paşa (1846-1847)
- Damad Mehmed Said Paşa (1847-1848)
- Hasan Rıza Paşa (1848-1849)
- Damad Mehmed Ali Paşa (1849-1851)
- Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1851-1853)
- Damad Mehmed Ali Paşa (1853-1854)
- Hasan Rıza Paşa (1854-1855)
- Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1855)
- Hasan Rıza Paşa (1855-1857)
- Mühendis Mehmed Kâmil Paşa (1857)
- Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1857)
- Hasan Rıza Paşa (1857-1861)
- Mehmed Namık Paşa (1861)
- Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1861-1863)
- Mehmed Raşid Paşa (1863)
- Keçecizade Fuat Paşa (1863)
- İbrahim Halil Paşa (1863)
- Hüseyin Avni Paşa (1863-1866)
- Çırpanlı Abdülkerim Nadir Paşa (1866)
- Hasan Rıza Paşa (1866-1867)
- Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1867-1869)
- Mehmed Namık Paşa (1869)
- Hüseyin Avni Paşa (1869-1871)
- Ahmed Esad Paşa (1871-1872)
- Çırpanlı Abdülkerim Nadir Paşa (1872)
- Fosfor Mustafa Sıdkı Paşa (1872)
- Mehmed Yaver Paşa (1872)
- Ahmed Esad Paşa (1872-1873)
- Hüseyin Avni Paşa (1873-1874)
- Çırpanlı Abdülkerim Nadir Paşa (1874-1875)
- Ali Saib Paşa (1875)
- Hüseyin Avni Paşa (1875)
- Hasan Rıza Paşa (1875-1876)
- Derviş İbrahim Paşa (1876)
- Çırpanlı Abdülkerim Nadir Paşa (1876)
- Hüseyin Avni Paşa (1876)
- Çırpanlı Abdülkerim Nadir Paşa (1876)
- Mehmed Redif Paşa (1876-1877)
- Mahmud Celaleddin Paşa (1877)
- Mehmed Rauf Paşa (1877-1878)
- İstanbullu Mehmed İzzet Paşa (1878)
- Mahmud Celaleddin Paşa (1878)
- Gazi Osman Paşa (1878-1880)
- Hüseyin Hüsnü Paşa (1880)
- Gazi Osman Paşa (1880-1881)
- Hüseyin Hüsnü Paşa (1881)
- Gazi Osman Paşa (1881-1885)
- Ali Saib Paşa (1885-1891)
- Gazi Osman Paşa (1891)
- Mehmed Rıza Paşa (1891-1908)
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Lewis, Bernard (1986). "Bāb-i Serʿaskeri". The Encyclopedia of Islam, New Edition, Volume I: A–B. Leiden and New York: BRILL. p. 838. ISBN 90-04-08114-3. http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/bab-i-seraskeri-SIM_0972.
- ↑ Sicil-i Osmani, Mehmet Süreyya, Yayına Hazırlayan: Nuri Akbayar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996, Sayfa:1770-1771, ISBN 975-333-038-3.
- ↑ Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839 – 1922) Prosopografik Rehber, Sinan Kuneralp, ISIS Press, İstanbul, ISBN 9784281181, 1999
.svg) |