Shohruxiya qamali

Shohruxiya qamali
Sanalar 1-qamal 1461 yil; 2-qamal 1462 yil - kuz , 1463 yil Urush yeri Shohruhiya , Sirdaryoning sharqiy tomonida , Oʻzbekiston

Abu Said Mirzo 1457-yil 19-iyulda Hirotni egalladi. Ammo Abdal-Latif mirzo oʻgʻillarining Balx qoʻzgʻoloni bilan kurashish uchun u zudlik bilan shaharni tark etishga majbur boʻldi, ulardan birini jangda oʻldirdi, ikkinchisi Juki mirzo shimoldagi dashtlarga, Abul himoyasida qochib ketdi. Xayrxon, Ural togʻlarining sharqida joylashgan Desht-i Qipchoq viloyati imperiyasining bir qismi bo'lgan Toʻra oʻzbek bekligining xoni bo'lib, Abu Said Mirzoga bitim tuzishni taklif qilgan. Shu vaziyatdan foydalanib Abu Said Mirzo bilan til biriktirib Samarqandga yurush qilgan.

Bu orada Sulton Husayn Mirzo Boyqaro 1000 kishilik qoʻshin toʻplab, 1458-yil 19-oktabrda Jurjonni Qoraqoʻyunludan tortib oldi. Bu vaqt Sulton Husayn Mirzo endigina 20 yoshda edi. Abu Said Mirzo Jurjonga bostirib kirdi, uni Sulton Husayn Mirzo shosha-pisha tashlab, yana Xorazm tomon qochdi. Abu Said Mirzo oʻz oʻgʻli Sulton Mahmud mirzoni Jurjonga hokim qilib tayinlaydi. Abulxayrxon va Abu Said Mirzo o'zaro qo'shin to'plab bo'lgandan so'ng, strategik reja tuzish uchun ba'zan hufyona uchrashib turishgan.

Taxminan 1459—1460-yillarda Juki Mirzo Abulxayrxon va uning xotinidan (Ulugʻbekning qizi) yordam oldi, unga Burke Sulton boshchiligidagi oʻzbek qoʻshini yuborildi. Marhum Ulug‘bek qo‘shinlarining bir qismi ham Juki Mirzoga qo‘shildi. Abu Said Mirzo o‘z qo‘shiniga qo‘shilmaguncha, u mag‘lubiyatga uchradi va Juki Mirzo Kufingacha yetib bordi. U yerdan Amudaryogacha bo'lgan Transoxiyani bosib oldi. Abu Said Mirzo bundan xabar olib, bu tahdidga qarshi turish uchun qoʻshini bilan Hirotdan chiqib ketdi. Tashqi hudud himoyasi uchun qo'shining asosiy qismini safarbar qilgan. Himoyasiz qolgan Hirotga esa 500 kishilik askarlar jamoasini qoldirgan

Sulton Husayn Mirzo Boyqaro Abu Said Mirzoning qarindoshi Juki Mirzoning isyonini bostirish uchun Hirotdan ketganini bilgach, yana Jurjonga hujum qildi va 1461-yil may oyida Jauzi Valiy jangida Sulton Mahmud mirzoni yengib, Abdalrahmonni tayinladi. Arg‘un hudud hokimi bo'lib bir qancha muddat faoliyat olib borgan. Keyin 1461-yil avgust-oktyabr oylarida Hirotni qamal qildi

Bu orada Abu Said Mirzo yovvoyi o‘zbek guruhlari bilan bir qatorda Juki Mirzoga ham ergashdi, ma'lum miqdor qo'shin bilan yordam bergan. U yaqinlashgach, oʻzbek qoʻshini Sirdaryo boʻylab chekindi, Juki Mirzo esa Shohruxiyani qamal qildi. Ammo Abu Said Mirzo o‘g‘li Sulton Mahmud Mirzoning Jauzi Valiy jangida Sulton Husayn Mirzo Boyqaro tomonidan mag‘lubiyatga uchragani va uning yangi poytaxti Hirot qamalda qolgani haqidagi yomon xabarni o‘shanda oldi. U Juki mirzo bilan tezda sulh tuzib, Hirot tomon yurish qildi, lekin u yetib borguncha Sulton Husayn Mirzo Boyqaro qamalni kuchaytirdi. Abu Said Mirzo uni o‘z hududidan haydab, Jurjon va Mozandaronni egallab o‘z yurtlariga ergashtirdi.

Bu muvaffaqiyat Abu Said Mirzoga oʻzining boʻlinmas kuchini Juki Mirzoni butunlay yoʻq qilish uchun juda qulay vaziyat bo'ldi. U o‘sha shahzodani Sirdaryodagi kuchli va aholi gavjum shahar Shohruxiyada qamal qildi va bir yillik qamaldan so‘ng Xoʻja Ubaydulloh Ahror taslim bo‘lish to‘g‘risida muzokara olib bordi. Abu Said Mirzo shaharni egallab, uning aholisini ayamay qamal qildi. U Shohruhiya va Samarqandda o‘zini asir qilgan Juki Mirzoga hurmat bilan munosabatda bo‘lgan. Ammo 1464-yilning yanvarida Hirotdagi Qila Ixtiyoriddinga ko‘chirilib, o‘sha yili vafot etgan.