SpaceX CRS-13

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
SpaceX CRS-13
COSPAR ID Andoza:Cospar Buni Vikimaʼlumotlarda tahrirlash
SATCAT no. Andoza:Wd
 

SpaceX CRS-13 (shuningdek, SpX-13 nomi bilan ham tanilgan) NASA bilan Commercial Resupply Services (CRS) shartnomasi doirasida Xalqaro Kosmik Stantsiyasini taʼminlash dasturida SpaceXning Dragon avtomatik yuk kemasining oʻn uchinchi parvozidir.

NASA missiyasida birinchi marta 2017-yil iyun oyida SpaceX CRS-11 parvozida foydalanilgan Falcon 9 raketa tashuvchisining oldin ishlatilgan birinchi pogʻonasidan foydalanilgan.

Ushbu parvoz uchun islatilgan kema qayta ishlatilgan ham, 2015-yilda u SpaceX CRS-6 missiyasi doirasida koinotda 33 kundan keyin qaytib keldi.

Parvoz[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ushbu parvoz 2016-yil sentabr oyida Amos-6 sunʼiy yoʻldoshini parvozga tayyorgarlik koʻrish paytida roʻy bergan raketa tashuvchi portlashidan keyin taʼmirlangan va takomillashtirilgan SLC-40 yangilangan uchirish majmuasidagi birinchisi boʻldi[4].

CRS-13 missiyasinig parvozi

Parvoz 2017-yil 15-dekabrda UTC soat 15:36 da boʻlib oʻtdi.

Yaqinlashish va joylashtirish[tahrir | manbasini tahrirlash]

2017-yil 17-dekabr, 10:57 UTC, NASA astronavtlari Mark Thomas Vande Hei va Jozeph Akaba, Kanadarm mexanik qoʻli bilan fazoviy yuk kemasini ushlab olishdi[5][6]. Keyin 13:26 UTC da, yerdan boshqaruvi ostida, yuk kemasi Harmony moduliga muvaffaqiyatli oʻrnatildi.

Foydali yuk[tahrir | manbasini tahrirlash]

Dragon Xalqaro Kosmik StantsiyasiniXalqaro Kosmik Stantsiyaga 2205 kg foydali yuk yetkazdi.

1560 kg germitik boʻlinmada (qadoqlar bilan birga) yetkazib berildi, shu jumladan[7][8]:


Ekipaj uchun oziq ovqat va buyumlar — 490 kg
Ilmiy tadqiqot uchun materiallar — 711 kg
Ochiq kosmosga chiqish uchun uskunalar — 165 kg
Stansiyaning jihozlari va qismlari — 189 kg
Kompyuterlar va aksessuarlar — 5 kg

Stansiya uchun tashqi jihozlar Xalqaro Kosmik Stantsiyaga nogermetik konteynerda yetkazildi: umumiy va spektral quyosh nurlanish datchigi (TSIS-1) va kosmik chiqindilar sensori (SDS)[9][10], umumiy ogʻirligi 645 kg.

Shuningdek, „Rodent Research-6“ tajribasi doirasida mikrogravitatsiya taʼsirini oʻrganish uchun 40 ta tirik sichqon yetkazildi. Yanvar oyida sichqonlarning bir qismi ushbu kemada Yerga tirik holda qaytarildi[11][12][13].

Tutashuvdan chiqishi va qaytishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kosmik kema 2018-yil 13-yanvarda Yerdan kelgan buyruq bilan avtomatik ravishda Xalqaro Kosmik Stantsiyadan tutashuvdan chiqdi. Soʻnggi besh oy ichida Kanadarm2 robot qoʻli uchun avtomatik tutashuvdan chirartirish tartibi ishlab chiqilgan edi. Tutashuvdan chiqartirish jarayoni Kanada kosmik agentligi nazoratchilari nazorati ostida Sent-Xubert (Kvebek) obyektida ROBO jamoasi va Xalqaro Kosmik Stantsiya ekipaji oʻrtasidagi toʻgʻridan-toʻgʻri aloqa liniyasi orqali amalga oshirildi.

Kanadarm2 uchi tutqichini ochish buyrugʻi UTC soat 09:58 da yuborildi va tutqich fiksatorlari Dragon tutqich shtirini boʻshatishi bilan masofadan boshqariladigan robot qoʻl kemadan 4,5 metr xavfsiz masofaga qaytarildi. Uch daqiqadan soʻng, kosmik kema birlamchi surish impulsi uchun dvigatellarni ishga tushirish buyrugʻini oldi, soʻngra, bir daqiqadan soʻng, Xalqaro Kosmik Stantsiya atrofidagi 200 metrlik „xavfsizlik zonasini“ tark etish uchun radial tezlashtirish manevrini amalga oshirdi. Dragonni Xalqaro Kosmik Stantsiyadan uzoqlashtirgan uchinchi va eng uzun manevr kema ajratilgandan keyin taxminan oʻn daqiqa oʻtgach yakunlandi.

Belgilangan qoʻnish vaqtidan taxminan 50 daqiqa oldin Dragon oʻzining Draco dvigatellarini 10 daqiqalik tormozlash manevri uchun ishga tushirdi va kema orbitadan chiqish uchun sekundiga taxminan 100 metrga sekinlashdi va atmosferaga kirishdan toʻrt daqiqa oldin termal himoya tizimi bilan jihozlanmagan va atmosferaga kirish paytida tarkibidagi tovarlar bilan birga kuyib ketadigan bagajnik qismini tashlab yubordi.

Zich atmosferaga duch kelgan kema tormozlash uchun 1600 selsiy darajagacha haroratga bardosh beradigan PICA-X ablativ materialidan tayyorlangan issiqlik himoya ekrani yordamida boshqariladigan qulashni boshladi. Taxminan 13,7 kilometr balandlikda sekundiga 240 metr tovush tezligidan past tezlikkacha sekinlashib, uch yirik parashyutni ochishdan oldin tezligini yanada pasaytirish uchun ikkita tormoz parashutni ochib yubordi.

Kema 15:36 UTC da Tinch okeanida, Quyi Kaliforniyadan 625 kilometr gʻarbda suvga qoʻnishni amalga oshirdi.

Dragon 1850 kilogramm yukni Yerga qaytardi: 108 kilogramm uskunalar va oldingi ekipajlarning shaxsiy buyumlari, Yerda taʼmirlash uchun 321 kilogramm ochiq kosmosga chiqish uskunalari, tekshirish, taʼmirlash va utilizatsiya qilish uchun 281 kilogramm uskunalar, 16 kilogramm kompyuter uskunalari va 913 kilogramm elektr laboratoriya muzlatgichlariga qadoqlangan namunalar koʻrinishidagi ilmiy tadqiqot materiallari va ikkitalik qadoq sovutgichlar, shuningdek, parvozdan keyingi tahlilni kutayotgan tugallangan tajribalarning turli natijalari.

Shuningdek, orbitadan qaytgach, yonuvchi bagajnikda muvaffaqiyatli ISS-RapidScat[en][14] tajribasining (okean yuzasi ustidagi shamol tuzilmalarini kuzatish uchun) 2014-yil sentabrida SpaceX CRS-4 kosmik kemasi tomonidan stansiyaga yetkazilgan va stansiyaning tashqi yuzasida joylashtirilgan uskunasi bor edi[9].

Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]


„SpaceX CRS-13 Dragon Resupply Mission“ (en). 2017-yil 21-dekabrda asl nusxadan arxivlangan.  — missiyaning rasmiy press kiti. SpaceX.
„SpaceX CRS-13 mission overview“ (en). 2018-yil 8-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.  — missiyaning rasmiy press kiti. NASA.
„CRS-13“ (ja). 2018-yil 13-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.  — JAXA saytidagi missiya sahifasi.

Wikimedia Commonsda SpaceX CRS-13 mavzusiga oid fayllar bor.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „"Дрэгон" отправился к МКС“. Журнал «Новости космонавтики» (15-dekabr 2017). 2017-yil 19-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 17-dekabr.
  2. ↑ Mark Garcia. „Dragon Attached to Station for Month of Cargo Transfers“ (en) (17-dekabr 2017-yil). 2018-yil 6-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 17-dekabr.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Twice-Flown Dragon Cargo Spacecraft Splashes Down“ (en). Spaceflight101 (13-yanvar 2018-yil). 2018-yil 15-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 13-yanvar.
  4. ↑ „SLC-40 comes back to life with CRS-13 static fire campaign“ (en). NASA Spaceflight (2017-yil 6-dekabr). 2018-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 11-dekabr.
  5. ↑ Mark Garcia. „Astronauts Capture Dragon Loaded With New Science“ (en). NASA (2017-yil 17-dekabr). 2020-yil 29-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 17-dekabr.
  6. ↑ „Dragon успешно прибыл на МКС“. Журнал «Новости космонавтики» (2017-yil 17-dekabr). 2017-yil 19-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 17-dekabr.
  7. ↑ „SpaceX CRS-13 mission overview“ (en). NASA. 2018-yil 9-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 11-dekabr.
  8. ↑ „Dragon SpX-13 Cargo Overview“ (en). Spaceflight101. 2017-yil 12-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 11-dekabr.
  9. ↑ 9,0 9,1 „Robot Arm Finishes Swapping Experiments Outside Dragon“ (en). NASA Blog Space Station (4-yanvar 2018). 2018-yil 15-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
  10. ↑ „NASA to Send Critical Science, Instruments to Space Station“ (en). NASA (2017-yil 22-noyabr). 2018-yil 15-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
  11. ↑ „Rodent Research-6 (RR-6)“ (en). NASA (2017-2018). 2019-yil 23-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-yanvar.
  12. ↑ „Crew Monitors Student Contest, Packs Dragon and Works Biomedical Science“ (en). NASA Blog Space Station (2018-yil 11-yanvar). 2018-yil 15-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-yanvar.
  13. ↑ „Грузовой корабль Dragon вернется на Землю с лабораторными мышами с МКС“. РИА Новости (2018-yil 13-yanvar). 2018-yil 13-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
  14. ↑ „ISS-RapidScat (ISS RapidScat)“ (en). NASA International Space Station (2018). 2018-yil 15-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. 








"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=SpaceX_CRS-13&oldid=2660439" dan olindi