Stary Dzyedzin
Stary Dzyedzin | |
|---|---|
| Qishloq | |
| 53°45′49″N 32°5′14″E / 53.76361°N 32.08722°E | |
| Mamlakat | Belarus |
| Viloyat | Mogilev |
| Tuman | Klimavichy |
| Asos solingan | 16th century |
| Aholisi (2010) |
200 |
| Vaqt mintaqasi | UTC+3 |
|
| |
Stariy Dzyedzin (belaruscha: Стары Дзедзін; ruscha: Старый Дедин) – Belarusiya, Mogilev viloyati, Klimavichiy tumanidagi qishloqlardan biri. Kisyalyova Buda selsovet tarkibiga kiradi[1]. Ostyor daryosining oʻng qirgʻogʻida besh kilometr (3.1 mi) joylashgan. Rossiya bilan chegaradan.
Etimologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bu hududga birinchi koʻchman keksa odam boʻlgan (belaruscha: дзед) 125 yil yashagan. „Dzyedzin“ „dzyed“ soʻzidan kelib chiqqan. Olimlarning fikriga koʻra, bu nom bir necha asrlar oldin qoʻllanilgan „dzyedzina“ soʻzidan kelib chiqqan. Shunday qilib, „dzyedzina“ soʻzma-soʻz „bobosi“ degan maʼnoni anglatadi. Shunday qilib, dastlab bu meros markazi edi. Keyinchalik yaqin atrofda shunday nomli boshqa qishloq paydo boʻlgan. Odamlar shaharni Stariy (Eski) Dzyedzin va Novy (Yangi) Dzeydzin deb atay boshladilar. Ushbu toʻliq nomlar bugungi kunda saqlanib qolgan. [2]
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Arxeologik tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bu hududda insonning birinchi paydo boʻlishi paleolitda sodir boʻlgan. Bir necha ming yil oldin bu hududda fin xalqlari yashagan, bu Ostyor daryosining nomidan yaqqol koʻrinib turibdi, uning kelib chiqishi finlardir. Birinchi hind-evropaliklar bu erga taxminan miloddan avvalgi 2-ming yillikda, ehtimol janubdan Dnepr, Soj daryosi va ularning irmoqlari boʻylab koʻtarilishgan. Bu odamlar zamonaviy Boltiqboʻyi xalqlarining ajdodlari edi. Birinchi slavyanlar janubdan xuddi shu tarzda, taxminan 8-9-asrlarda bu erga kelishgan, ular Radimichlar edi. Ammo yaqin atrofda shimolda yashagan yana bir slavyan qabila guruhi Krivichlarning izlari topilgan. Bu shuni koʻrsatadiki, bu hudud aralash etnik zona boʻlishi mumkin. 1926-yilda qishloq yaqinidagi bir qancha qoʻrgʻonlarda olib borilgan arxeologik tadqiqotlar natijasida X asrlarga oid Radimichlar dafn etilgan joy topilgan[3].
10-asr oxirida bu erda koʻmilgan Dzyedzin xazinasi (pastga qarang) oʻsha paytda bu joyda aholi punkti mavjud boʻlganligidan dalolat beradi, lekin u Stariy Dzeedzinning oʻzidan oldingi boʻlishi shart emas. Shunga qaramay, 985-yil tashkil etilishining ramziy sanasi sifatida qabul qilingan. 2010-yil avgust oyida qishloqning 1025-yilligi tantanali ravishda nishonlandi[4]. „Dzyedzin“ nomidagi aholi punkti birinchi marta XVIasr hujjatlarida qayd etilgan. Arxeologlar XVII asrlarda qurilgan uylarning izlarini topdilar[5].
Madaniyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qishloqning tub aholisi ajdodlari asrlar davomida amal qilib kelgan urf-odatlarini saqlab qolishgan. Halina Brykava qirq yil davomida „Astranka“ folklor-etnografik ansamblini boshqargan. Bu qoʻshiqlarni tinglash va yozib olish uchun Leningrad universiteti olimlari bu yerga bir necha bor kelishgan[6].
Stary Dzyedzin yomgʻir uchun daʼvo qilish qadimiy marosimi bilan mashhur. Havo juda quruq boʻlsa, ayollar Ostyor daryosini haydashadi va birinchi marta yomgʻir ruhiga bagʻishlangan maxsus qoʻshiqlarni kuylashadi. Bu marosim juda chuqur butparastlik ildizlariga ega[7].
Stary Dzyedzin xazinasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1926-yilda Trafim Hudkou ismli dehqon oʻz yerida ishlayotganda qadimgi tangalar topib olgan Bu haqda Ales va Pavel Prudnikau „Belarus qishlogʻi“ gazetasida maqola yozishgan. Olimlar uni oʻrganishga qaror qilishdi va xazina Minskka yuborildi. Dirhamlar Antioxiya, Bagʻdod, Hamedon, Isfahon, Balx, Samarqand, Buxoro va boshqa joylarda bosilgan. Xazina boy savdogarga tegishli boʻlib, bu yerda yashirin joyga dafn etilgan, chunki bu hudud Varangiyaliklardan yunonlarga boʻlgan savdo yoʻlining garov chizigʻi boʻlishi mumkin[8][9].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Gaponenko, Irina Olegovna. Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Магілёўская вобласць. Minsk: Тэхналогія, 2007 — 189 bet. ISBN 978-985-458-159-0.
- ↑ „Нестарэючая маладосць // Родная нива“ (be). 2011-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 31-avgust.
- ↑ Pamyats: Gіst.-dakum. xronіka Klіmavіsk. r-na. – Mn.: Unіversіtetskae, 1995. – 645 s.: іl. – S. 24-25. (From the book „Memory“, Klimavichy rayon; Belarusian)
- ↑ „"Ты, як віцязь, стаіш на ўзбярэжжы Астра…" // Родная нива“ (be). 2010-yil 8-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 31-avgust.
- ↑ „Нестарэючая маладосць // Родная нива“ (be). 2011-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 31-avgust.
- ↑ „Жанчына, як песня // Родная нива“ (be). 2011-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 31-avgust.
- ↑ „Заклінальнікі дажджу // Родная нива“ (be). 2011-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 31-avgust.
- ↑ „Як знайшлі багаты скарб // Родная нива“ (be). 2011-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 31-avgust.
- ↑ Ryabsevich, V. N. O chyom rasskazivayut moneti. – Mn., 1977.
 | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |