Tibet milliy madhiyasi

Tibet milliy madhiyasi
Soʻz muallif(lar)i	Trijang Rinpoche
Qabul qilindi	1950-yil

Tibetning davlat madhiyasi (klassik tibet: བོད་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོའི་རྒྱལ་གླུ) — Markaziy Tibet madhiyasi va vatanparvarlik qoʻshigʻi hisoblanadi.

Tarix

Madhiya 1951-yilda Xitoy Xalq Respublikasi tomonidan Tibetni qoʻshib olishdan oldin yaratilgan. Yana bir taxminga koʻra 1960-yilda Dalay Lama XIV Hindistonga surgunga ketishida birinchi marta qoʻllangan, ammo ushbu manba oʻz tasdigʻini topmagan. Davlat madhiyasi haqidagi eng dastlabki hisobot 1949-yildaqayd etilgan. U Tibet xalqi oʻrtasida vatanparvarlikni kuchaytirish maqsadida oʻtkazilgan islohotlar doirasida joriy etilgan.

„Qurtulush yoʻlida“ singari bu madhiyani ijro etish Xitoy Xalq Respublikasida, xususan, Tibet muxtor rayonida qatʼiyan man etilgan.

Tashi Tseringning soʻzlariga koʻra, Tibetning birinchi milliy madhiyasi, tibetlik olim tomonidan 7-Dalay Lama davrida va 1745—1746-yillar oraligʻida Folanalar hukmronligi davrida yozilgan.

Matn

Taxminan 1950-yilda Dalay Lama XIVning oʻqituvchisi Trijang Rinpoche tomonidan yozilgan qoʻshiq matni Gautama Buddasi haqida.

Bu kuy juda qadimgi Tibet muqaddas musiqasiga asoslangan va uning baʼzi elementlari boshqa Tibet qoʻshiqlarida ham uchraydi, masalan, 1959-yilgi Tibet qoʻzgʻoloni qoʻshigʻi Mimang Langluning kuyi ham madhiya kuyiga oʻxshash. Madhiya Tibetda taʼqiqlangan boʻlsa-da, qabul qilingandan beri surgundagi tibetliklar tomonidan ijro etiladi.

Hozirgi matn

Tibet tilida	Pinyin alifbosida	IPA transkripsiyasi	Inglizcha tarjima
སྲིད་ཞིའི་ཕན་བདེའི་འདོད་རྒུ་འབྱུང་བའི་གཏེར། ཐུབ་བསྟན་བསམ་འཕེལ་ནོར་བུའི་འོད་སྣང་འབར། བསྟན་འགྲོའི་ནོར་འཛིན་རྒྱ་ཆེར་སྐྱོང་བའི་མགོན། འཕྲིན་ལས་ཀྱི་རོལ་མཚོ་རྒྱས། རྡོ་རྗེའི་ཁམས་སུ་བརྟན་པས་ཕྱོགས་ཀུན་བྱམས་བརྩེས་སྐྱོང། གནམ་བསྐོས་དགའ་བ་བརྒྱ་ལྡན་དབུ་འཕང་དགུང་ལ་རེག ཕུན་ཚོགས་སྡེ་བཞིའི་མངའ་ཐང་རྒྱས། བོད་ལྗོངས་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་ཁྱོན་ལ་བདེ་སྐྱིད་རྫོགས་ལྡན་གསར་པས་ཁྱབ། ཆོས་སྲིད་ཀྱི་དཔལ་ཡོན་དར། ཐུབ་བསྟན་ཕྱོགས་བཅུར་རྒྱས་པས་འཛམ་གླིང་ཡངས་པའི་ སྐྱེ་རྒུ་ཞི་བདེའི་དཔལ་ལ་སྦྱོར། བོད་ལྗོངས་བསྟན་འགྲོའི་དགེ་མཚན་ཉི་འོད་ཀྱིས། བཀྲ་ཤིས་འོད་སྣང་འབུམ་དུ་འཕྲོ་བའི་གཟིས། ནག་ཕྱོགས་མུན་པའི་གཡུལ་ལས་རྒྱལ་གྱུར་ཅིག།}}	Sixii pändei dögu jungwai der, Tudän sampel norpui önang bar. Dänzhoi norzin gyaqer gyongwai gön, Chinlä gyi rolco gyä, Dorjei kamsu dänbä, qogün qamze gyong, Namgö gawa gyadän, wu-pang gungla re Pünco dexii nga-tang gyä Pöjong qölka, sumkyi kyönla Degyi zodän sarbä kya. Qösigyi bälyon tar tudän qo jur gyäbä Zamling yangbai gyegu xidei bälla jor. Pöjong dänzhoi gecän nyi-ö-gyi Zhaxi önang bumtu chowai si, Na qo münbai yül lä, gyäl kyur ji.}}	[siʔ˥.ʑiː˩ pʰɛ̃˥.deː˩ ⁿdøʔ˩.ɡu˩ ᶮd͡ʑuŋ˩.wɛː˩ teɾ˥ ǀ] [tʰu(p̚)˥.tɛ̃˥ sam˥.pʰel˥ noɾ˩.pʰyː˩ ʔ̞øʔ˩.naŋ˥ ᵐbaɾ˩ ǁ] [tɛ̃˥.ᶯʈ͡ʂøː˩ noɾ˩.ⁿt͡sĩː˩ ɟa˩.t͡ɕʰeɾ˥ coŋ˥.wɛː˩ ᵑɡø̃˩ ǀ] [ʈ͡ʂʰĩ˥.lɛʔ˩ ci˥ ǀ ɾʲoɫ˩.t͡sʰo˥ cɛʔ˩ ǀ] [doɾ˩.d͡ʑeː˩ kʰam˥.su˥ tɛm˥.pɛʔ˥ ǀ t͡ɕʰoʔ˥.kỹ˥ t͡ɕʰam˩.t͡seʔ˥ ɟoŋ˥ ǀ] [nam˥.køʔ˥ ɡaʔ˩.wa˩ ɟa˩.ⁿdɛ̃˩ ǀ (w)uʔ˩.pʰaŋ˥ ɡuŋ˩.la˩ ɾeʔ˩ ǀ] [pʰỹ˥.t͡soʔ˥ de˩.ʑiː˩ ŋa˥.tʰaŋ˥ ɟɛʔ˩ ǀ] [pʰøʔ.ᶮd͡ʑoŋ˩ t͡ɕʰøl˥.kʰa˥ sum˥.cʰi˩ cʰø̃˥.la˩ ǀ] [de˩.ɟiʔ˥ d͡zoʔ˩.dɛ̃˩ saɾ˥.pɛʔ˥ cʰa(p̚)˥ ǁ] [t͡ɕʰøʔ˥.siʔ˥.ci˥ pɛl˥.jõ˩ tʰaɾ˩ ǀ tʰu(p̚)˥.tɛ̃˥ t͡ɕʰoʔ˥.t͡ɕuɾ˥ ɟɛ˩.pɛ˥] [d͡zam˩.liŋ˥ jaŋ˩.pɛː˥ ce˥.gu˩ ʑi˩.deː˩ pɛl˥.la˩ d͡ʑoɾ˩ ǁ] [pʰøʔ.ᶮd͡ʑoŋ˩ tɛ̃˥.ᶯʈ͡ʂøː˩ ɡe˩.t͡sʰɛ̃˥ ɲi˩.ʔ̞øʔ˩.ci˥ ǀ] [ʈ͡ʂa˥.ɕi˥ ʔ̞øʔ˩.naŋ˥ ᵐbum˩.tʰu˩ ʈ͡ʂʰo˥.wɛː˩ ziʔ˩ ǀ] [naʔ˩.t͡ɕʰoʔ˥ mỹ˩.pɛː˥ jyl˥ lɛʔ˩ ǀ ɟɛl˩.cʰuɾ˩ t͡ɕiʔ˥ ǁ]}}	The source of temporal and spiritual wealth of joy and boundless benefits The Wish-fulfilling Jewel of the Buddhaʼs Teaching, blazes forth radiant light The all-protecting Patron of the Doctrine and of all sentient beings By his actions stretches forth his influence like an ocean By his eternal Vajra-nature His compassion and loving care extend to beings everywhere May the celestially appointed Government of Gawa Gyaden achieve the heights of glory And increase its fourfold influence and prosperity May a golden age of joy and happiness spread once more through these regions of Tibet And may its temporal and spiritual splendour shine again May the Buddhaʼs Teaching spread in all the ten directions and lead all beings in the universe to glorious peace May the spiritual Sun of the Tibetan faith and People Emitting countless rays of auspicious light Victoriously dispel the strife of darkness

Haqiqiy matn

Birinchi Tibet madhiyasi 18-asrda yaratilgan. Taniqli tibet olimi Tashi Tseringning soʻzlariga koʻra, uni Pholanas taxminan 1745-yilda, 7-Dalay Lama davrida bastalagan. Ser Charlz Bell buni Tibetning „milliy madhiyasi“ deb taʼriflagan.

Tibet tilida	Tibet-Lotin alifbosida	Inglizcha tarjima
གངས་རིས་སྐོར་བའི་ཞིང་ཁམས་འདི། ཕན་ཐང་བདེ་བ་མ་ལུས་འབྱུང་བའི་གནས་། སྤྱན་རས་གཟིགས་བ་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་ཡིན། ཞབས་པད་སྲིད་མཐའི་བར་དུ་བརྟན་གྱུར་ཅིག་།།}}	Ghang ri ra kor we shingkham di Phen thang dewa ma loe jungwae ne Chenrezig wa Tenzin gyatso yin Shelpal se thae bhardu ten gyur chig.}}	Circled by ramparts of snow-mountains, This sacred realm, this wellspring of all benefits and happiness. Tenzin Gyatso, the enlighted existence of compassion, May his reign endure till the end of all existence.

Havolalar

• The Central Tibetan Administration has a page about "Gyallu" that includes audio instrumental and vocal versions.
• Tibetan National Anthem by Kelsang Chuki Tenthong (YouTube)