Kontent qismiga oʻtish

Veymar uchburchagi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
„Veymar uchburchagi“ ning siyosiy xaritasi

"Veymar uchburchagi" — bu Fransiya, Germaniya va Polshadan iborat guruh. Guruh inqiroz zonalarida uch mamlakat oʻrtasidagi hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan[1]. Guruh asosan ushbu uch davlat rahbarlari va tashqi ishlar vazirlarining sammit uchrashuvlari shaklida mavjud. Liderlarning soʻnggi sammiti 2022-yil 8-fevralda Berlinda boʻlib oʻtdi. Oldingi uchrashuvlar Varshava (2011), Poznan, Polsha (1998), Nansi, Fransiya (1999), Gambax, Germaniya (2001) va Fransiyaning Nansi (2005) shaharlarida boʻlib oʻtgan[2]. Tashqi ishlar vazirlarining sammitlari muntazam bo‘lib, kamida 2016-yilgacha davom etdi.

2011-yilda Polsha Prezidenti Bronislav Komorovskiy mezbonlik qilgan va Prezident Nikolya Sarkozi (Fransiya) va kansler Angela Merkel (Germaniya) ishtirok etgan sammitda davlat rahbarlari Veymar uchburchagining muntazam uchrashuvlarini yangilash, Misrdagi vaziyat va Rossiya bilan munosabatlarni yaxshilash masalalarini muhokama qilishgan (boshqa mavzular qatorida). Germaniya ham, Fransiya ham Polshani raqobatbardoshlik uchun paktga qoʻshilishga chaqirdi[3].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Veymar jangovar guruhining emblemasi.

Veymar uchburchagi 1991-yilda Germaniyaning Veymar shahrida tashkil etilgan boʻlib, uning maqsadi Polshaning kommunistik boshqaruvdan chiqishiga yordam berishdir. Uchrashuvda har bir davlat tashqi ishlar vazirlari: Fransiyadan Rolan Dyuma, Germaniyadan Xans-Ditrix Gensher va Polshadan Kshishtof Skubishevskiy ishtirok etdi. Nom uchun Veymarni tanladi, chunki u sobiq Sharqiy Germaniyada joylashgan edi[4].

1992-yilda Fransiyada boʻlib oʻtgan Veymar uchburchagi yigʻilishida Polsha Germaniya va Fransiyadan NATOning Yevropa boʻlimi boʻlgan Gʻarbiy Yevropa Ittifoqida maxsus assotsiatsiya maqomiga ega boʻlishi kerakligi toʻgʻrisida kelishuvga erishdi.

2011-yilning 5-iyulida Fransiya, Germaniya va Polsha Bryusselda 2013-yildan boshlab inqirozli hududlarga joylashtiriladigan Veymar jangovar guruhi deb nomlangan 1700 nafar askardan iborat bo‘linmani birlashtirish to‘g‘risida shartnoma imzoladilar. Polsha guruhga qoʻmondonlik qiladi, asosiy jangovar qoʻshinlar va mexanizatsiyalashgan batalonni taʼminlaydi, Germaniya moddiy-texnik yordam beradi va Fransiya tibbiy yordamga hissa qoʻshadi. Operativ qoʻmondonlik markazi Parij chekkasida joylashgan Mont-Valerien shahrida joylashgan.

2014-yil 16-martda boʻlib oʻtgan Qrimning maqomi boʻyicha referendumdan koʻp oʻtmay, „Veymar uchburchagi“ parlamentining tashqi ishlar boʻyicha qoʻmitalari raislari — fransiyalik Elizabet Gigu, germaniyalik Norbert Ryottgen va polshalik Grzegorz Sketina oʻz mamlakatlari fikrlarini ifodalash uchun Kiyevga tashrif buyurishdi. Ukrainaning hududiy yaxlitligi qoʻllab-quvvatlashdi[5]. Bu Veymar uchburchagi parlamentariylari uchinchi davlatga birinchi marta birgalikda sayohat qilishlari edi[6].


2016-yil aprel oyida Polsha tashqi ishlar vaziri Vitold Vashchikovski Gazeta Wyborcza gazetasiga bergan intervyusida Veymar uchburchagi uning mamlakati uchun ahamiyatini yoʻqotganini aytdi[7].

2016-yil 28-avgustda uch davlat vakillari Veymar uchburchagini „jonlantirishga“ vaʼda berishdi. Germaniya tashqi ishlar vaziri Frank-Valter Shtaynmayer guruh 2016-yil oxirigacha yig‘ilishini aytdi, Fransiya tashqi ishlar vaziri Jan-Mark Eyro esa Fransiya 2016-yil noyabrida sammitga mezbonlik qilishini aytdi. Ushbu jonlanishning sabablari Buyuk Britaniyaning Yevropa Ittifoqini tark etish qarori, shuningdek, davom etayotgan Yevropa muhojirlari inqirozi edi.

2022-yil 8-fevral kuni Berlinda prezidentlar Emmanuel Makron, Anjey Duda va kansler Olaf Shols o‘rtasida davom etayotgan Rossiya-Ukraina inqirozi sharoitida xavfsizlik sohasidagi hamkorlikni muhokama qilish uchun uchrashuv bo‘lib o‘tdi. Bu uch davlat rahbarlarining ko‘p yillardagi birinchi shunday uch tomonlama uchrashuvi bo‘lib, Veymar uchburchagi formatini mustahkamlash yo‘lidagi qadam sifatida baholandi. Prezident Duda qoʻshma matbuot anjumanida Yevropa yetakchilarini birdamlikka chaqirdi va „Biz bir ovozdan o‘zimizni koʻrsatishimiz kerak“ dedi. Germaniya kansleri Ukrainaning suvereniteti va hududiy yaxlitligining har qanday buzilishi „qabul qilib bo‘lmaydigan“ ekanligini va „Rossiya uchun siyosiy, iqtisodiy va geostrategik jihatdan keng ko‘lamli oqibatlarga olib kelishini“ taʼkidladi. Prezident Makron esa Fransiyaning diplomatik saʼy-harakatlarini qo‘llash qatʼiyatini kuchaytirdi. „Ukraina atrofdagi mojaroga barham berishning yagona yoʻli“ edi[8].

Tashqi ishlar vazirlarining sammitlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Veymar uchburchagining 20 yilligi, 2011-yil 29-avgustda Veymarda Xans-Ditrix Gensher (Germaniya), Tadeush Mazovetski (Polsha), Klaus-Gaynrix Standke (moderator) va Roland Dyuma (Fransiya) o‘rtasidagi sahna suhbati.
  1. 1991-yil 28-29-avgust, Veymar, Germaniya[9]
  2. 1992-yil 23-24-aprel, Berjerak, Fransiya
  3. 1993-yil 11-12-noyabr, Varshava, Polsha
  4. 1994-yil 14-15-sentyabr, Bamberg, Germaniya
  5. 1995-yil 26-oktyabr, Parij, Fransiya
  6. 1996-yil 19-dekabr Varshava, Polsha
  7. 1997-yil 19-noyabr Frankfurt/Oder, Germaniya
  8. 1999-yil 6-yanvar, Parij, Fransiya
  9. 1999-yil 30-avgust, Veymar, Germaniya
  10. 2000-yil 7-iyun, Krakov, Polsha
  11. 2002-yil 16-yanvar, Parij, Fransiya
  12. 2004-yil 15-may, Berlin, Germaniya
  13. 2005-yil 27-iyun, Fransiyaning Nensi shahrida
  14. 2005-yil Varshava, Polsha
  15. 2008-yil iyun, Parij, Fransiya
  16. 2009-yil iyun, Veymar, Germaniya
  17. 2010-yil 26-27-aprel, Bonn, Germaniya
  18. 2011-yil 20-may, Bydgoshcz, Polsha
  19. 2012-yil 29-fevral, Berlin, Germaniya
  20. 2012-yil 23-iyun Varshava, Polsha
  21. 2014-yil 31-mart-1 aprel Berlin va Veymar, Germaniya[10]
  22. 2015-yil 3-aprel, Vrotslav, Polsha[11]
  23. 2016-yil 28-29-avgust kunlari Veymar va Berlin, Germaniya [12]
  24. 2020-yil 15-oktyabr, Parij, Fransiya[13]
  25. 2021-yil 10-sentabr, Veymar, Germaniya[14]
  26. 2022-yil 1-mart, Lodz, Polsha

Davlat rahbarlarining sammitlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Varshavada Veymar uchburchagi va Visegrad guruhi rahbarlarining uchrashuvi, 2013-yil
  1. 1993-yil 21-sentyabr, Gdansk, Polsha
  2. 1998-yil 21-fevral, Poznan, Polsha
  3. 1999-yil 7-may, Fransiyaning Nensi shahrida
  4. 2001-yil 27-fevral, Gambax, Germaniya.
  5. 2003-yil 9 may, Vrotslav, Polsha. Polshaning Yevropa Ittifoqiga kirishi boʻyicha referendumdan bir necha kun oldin oʻtkazildi.
  6. 2005-yil 19-may, Nensi, Fransiya
  7. 2006-yil 5-dekabr, Mettlax, Germaniya
  8. 2011-yil 7-fevral Varshava, Polsha
  9. 2013-yil 6-mart Varshava, Polsha. Veymar uchburchagi va Visegrad guruhi rahbarlarining uchrashuvi
  10. 2022-yil 8-fevral, Berlin, Germaniya. Prezident Emmanuel Makron, prezident Anjey Duda va kansler Olaf Sholsning uchrashuvida Ukraina suvereniteti va hududiy yaxlitligiga Rossiyadan tahdid solayotgani muhokama qilindi[15].

2006-yil 3-iyulda Germaniyaning Veymar shahrida boʻlib oʻtgan sammit Polsha prezidenti Lex Kachinskiyning noroziligi sababli qoldirildi.

Mudofaa vazirlari sammitlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. 2006-yil 25-iyul, Polshaning Wieliczka shahrida
  2. 2007-yil 18-dekabr, Berlin, Germaniya

2015-yil mart oyida Germaniya Mudofaa vaziri Ursula fon der Leyen inqiroz zonalarida uch mamlakat o‘rtasidagi hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan uchrashuv formatini jonlantirish maqsadida o‘zining hamkasblari fransiyalik Jan-Iv Le Drian va polshalik Tomaş Simonyakni qabul qildi; Bu Veymar uchburchagi mudofaa vazirlarining 2007-yildan beri birinchi uchrashuvi edi[16].

Yevropa ishlari boʻyicha vazirlar sammitlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. 2015-yil 30-sentyabr, Parij, Fransiya

2020-yil yanvar oyida Yevropa ishlari vazirlari Parijda yana uchrashib, qonun ustuvorligi va Yevropa Ittifoqining 10 yillik byudjetini muhokama qilishdi. Shuningdek, ular Luvrdagi Polsha tarixiga oid maxsus rasmlar ko‘rgazmasiga tashrif buyurishdi. [17]

Yevropa masalalari boʻyicha qoʻmitalarning qoʻshma yigʻilishlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. 2014-yil 14-noyabr, Berlin, Germaniya
  2. 2013-yil Gdansk, Polsha
  3. 2012-yil Parij, Fransiya

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ AFP, Germany, France and Poland form EU battlegroup EUbusiness. Retrieved 5 July 2011.
  2. ↑ „Leaders in Warsaw canʼt cover up EU budget rift“ Thenews.pl, News from Poland. Retrieved 7 February 2011.
  3. ↑ „Szczyt Trójkąta Weimarskiego w Warszawie“ (pl). Qaraldi: 2022-yil 9-fevral.
  4. ↑ Sarah Helm (23 May 1996), 'Weimar Triangleʼ takes shape for power The Independent.
  5. ↑ Weimar Triangle countries support the territorial integrity and European integration of Ukraine Ministry of Foreign Affairs of Ukraine, press release of 11 April 2014.
  6. ↑ Parlamentarier des Weimarer Dreiecks: Röttgen, Guigou und Schetyna in Kiew Bundestag, press release of 8 April 2014.
  7. ↑ Matthias Szczerbaniewicz (6 April 2016), „Weimarer Dreieck“ beendet: Polens Abkehr vom alten Europa (Wayback Machine saytida 2016-09-13 sanasida arxivlangan) ZDF.
  8. ↑ „Polish, French, German leaders meet to discuss Ukraine“. Qaraldi: 2022-yil 9-fevral.
  9. ↑ „France-Diplomatie - Ministry of Foreign Affairs and International Development“. diplomatie.gouv.fr. 2014-yil 8-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 5-dekabr.
  10. ↑ Timothy Jones (23 May 1996), Germany, France, Poland call for new EU approach to eastern neighbors Deutsche Welle.
  11. ↑ Joint Communique of the Weimar Triangle Foreign Ministers Frank-Walter Steinmeier (Germany), Laurent Fabius (France), and Grzegorz Schetyna (Poland) in Wrocław, 3 April 2015 Federal Foreign Office of Germany, press release of 3 April 2015.
  12. ↑ Weimar Triangle — Meeting between Jean-Marc Ayrault and his German and Polish counterparts (Weimar and Berlin, 28-29 August 2016) (Wayback Machine saytida 2017-07-11 sanasida arxivlangan) Ministry of Foreign Affairs and International Development, press release of 26 August 2016.
  13. ↑ „Polish FM says perception of EU future in Weimar Triangle is similar“. Qaraldi: 2020-yil 15-oktyabr.
  14. ↑ „Germany will not abandon Poland in face of border crisis - minister“. Qaraldi: 2021-yil 10-sentyabr.
  15. ↑ „Polish, French, German leaders meet to discuss Ukraine“. Qaraldi: 2022-yil 9-fevral.
  16. ↑ MoD Siemoniak: EU needs new security strategy Polskie Radio, 31 March 2015.
  17. ↑ „Weimar Triangle – Amélie de Montchalin’s meeting with her German and Polish counterparts (Lens, 21 Jan. 2020)“. France Diplomate. Ministry for Europe and Foreign Affairs (France). Qaraldi: 2020-yil 25-aprel. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Veymar_uchburchagi&oldid=3720069" dan olindi