Vladimir Sinzerling
| Vladimir Vladimirovich Sinzerling | |
|---|---|
| Tavalludi |
1884-yil 31-avgust |
| Vafoti |
1954-yil 15-mart Moskva, SSSR |
| Fuqaroligi | Rossiya Imperiyasi va SSSR |
| Kasbi | Geograf, klimatolog, gidrolog |
Vladimir Vladimirovich Sinzerling (1884–1954) – sovet sayyohi, tadqiqotchi, olim, professor. Ilmiy yoʻnalishlari: geografiya, gidrologiya, iqlimshunoslik.
SSSRning turli mintaqalarida suvni tejashning nazariy va amaliy muammolariga bagʻishlangan asarlari bilan tanilgan.
Tarjimayi holi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vladimir Sinzerling 1884-yil 31-avgustda Sankt-Peterburgda fransuz tilida soʻzlashuvchi Shveytsariyadan kelgan ruslashgan muhojirlar oilasida tugʻilgan. Otasi – Vladimir Karlovich Sinzerling (1854-1899). Onasi – Yekaterina Yakovlevna Sinzerling (1864-1922)
V. V. Sinzerlingning singlisi Yekaterina Vladimirovna Sinzerling (1887-1979) Petrishule va Bestujev kurslarini tamomlagan, kristallografiya sohasida taniqli mutaxassis, geologiya-mineralogiya fanlari doktori[1][2][3] boʻlgan.
1902-yilda Vladimir Sinzerling Imperator oʻrmon xoʻjaligi institutiga oʻqishga kirdi, ammo mablagʻ yetishmasligi tufayli oʻqishni toʻxtatishga majbur boʻldi[4][5]. 1904-1905-yillarda Germaniyada taniqli tadbirkor Siemens oilasida uy oʻqituvchisi boʻlib ishlagan. 1909-yilda u Atlantika va Tinch okeanlarida dengizchi sifatida suzdi. Keyin Vladimir Sinzerling bir necha yil AQShda turli xil sugʻorish inshootlarida, jumladan Kolorado daryosi deltasidagi obyektda ishchi, texnik va muhandis boʻlib ishladi.
1913-yilda oʻrmon xoʻjaligi institutini, 1916-yilda esa qishloq xoʻjaligi institutining muhandislik fakultetini tugatgan.
1913-yildan Amudaryo deltasida gidrologik tadqiqotlarga rahbarlik qilgan, Turkman bosh kanali loyihasida ishtirok etgan.
1917-yilda u Murmanskdan Pasvik daryosigacha boʻlgan yoʻlning yoʻnalishini oʻrganish bilan shugʻullangan. 1918-yilda V. V. Sinzerling Davlat qurilish qoʻmitasining tashkiliy byurosi aʼzosi boʻlib, irrigatsiya, melioratsiya va oʻrmonlarni qayta tiklash loyihalarini tuzgan. 1924-yilning bahorida Orolbo'yi havzasida vujudga kelgan suv muammolarini hal qilishga yordam berish maqsadida O‘rta Osiyo Iqtisodiy Kengashi tomonidan Xorazm vohasiga taklif qilingan V.V. Sinzerling mavjud sharoit bilan yaqindan tanishdi va daryo suvlarini so‘l qirg‘oq tomon yo‘naltirish yuzasidan zarur amaliy maslahatlar berdi. Keyinchalik tahlil qilgan ma’lumotlarini 1927-yilda “Amudaryo deltasida sug‘orish va paxtachilik istiqbollari” nomli maqolasida aks ettirdi[6]. 800 sahifalik ushbu ilmiy ish uni SSSRning qurgʻoqchil yerlarini tadqiq etuvchi olimlari qatoriga qoʻydi.
1920-1930-yillarda Moskva va Qozon oʻrmon xoʻjaligi va Voronej qishloq xoʻjaligi institutlarida dars bergan.
1933-yilda Qoraqum choʻli boʻylab oʻtkazilgan afsonaviy avtorallida qatnashdi.
1933-yilda Voronej oʻrmon xoʻjaligi institutida professor boʻldi. „Oʻrmon gidrologiyasi“ monografiyasini nashr etadi.
1940-1950-yillarning boshlarida Vladimir Sinzerling SSSR Fanlar akademiyasining ishlab chiqarish kuchlarini oʻrganish kengashiga (SOPS) ishga kirdi va oʻzining ilmiy faoliyatini SSSRning Yevropa tekisligidagi ichki namlik aylanishini oʻrganish bilan bogʻladi[7]. Uning nashrlari va Davlat reja komiteti va SSSR Vazirlar Sovetiga yoʻllagan maktublari sugʻorishni optimallashtirish va suvni tejashga bagʻishlangan. Yozgi yogʻingarchilikning shakllanishida tabiiy oʻsimliklarning rolini koʻrsatib, V. V. Sinzerling tabiatni oʻzgartirish boʻyicha beparvo rejalarga, shu jumladan Polesie botqoqlarini quritishga qarshi chiqdi.
1952-yil 30-31-mayda SSSR Fanlar akademiyasining Geografiya institutida atmosferada namlik aylanishi muammolariga bagʻishlangan yigʻilishda u „Tabiiy suv aylanishi va ularning SSSR iqlimiga taʼsiri“ maʼruzasini taqdim etdi.
Vladimir Sinzerling 1954-yilda vafot etgan. U Sankt-Peterburgda Smolensk Lyuteran qabristoniga dafn etilgan[8].
Xotini (1920-yildan) – Mariya Vladimirovna (1899-1969), chet tillari oʻqituvchisi[9][10].
Oʻgʻillari – Maksim (1927) va Vladimir (1931).
Uning hayot yoʻlining asosiy bosqichlari va mahalliy geografiya va iqlimshunoslikka qoʻshgan hissasi, shuningdek V. V. Sinzerlingning asosiy asarlari roʻyxati A. A. Tishkovning „Ichki namlik aylanishi haqida munozara: ichki geografiya tarixiga qoʻshimcha teginishlar“ maqolasida keltirilgan".
Olimning samarali faoliyati namlik aylanishi va insonning tabiatga taʼsirini oʻrganish muammolariga keng mutaxassislarni jalb qildi. V. V. Sinzerling iqlim oʻzgarishining koʻp asrlik va dunyoviy sikllarini aniqlash orqali oʻzining ilmiy faraz va bashoratlarini qurdi.
Uning soʻnggi asarlari nashr etilmagan holda qoldi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Музыкальное движение в истории Петришуле“. Музей Айседоры Дункан.
- ↑ „История в лицах - Цинзерлинг Е. В.“. Институт кристаллографии имени А. В. Шубникова РАН.
- ↑ „Награждение работников АН СССР“. РАН. 2013-yil 6-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 4-aprel.
- ↑ Sredi arxivnix dokumentov Imperatorskogo lesnogo instituta (fond 994 v TsGIA SPb) soxranilos delo 2669 Tsinzerlinga Vladimira Vladimirovicha, dokumenti v kotorom otnosyatsya k periodu s 14.06.1902 po 08.04.1913 godi.
- ↑ „ЦГИА СПб. Фонд 994. Опись 4. Дело 2669 — Архивы Санкт-Петербурга“.
- ↑ Tsinzerling V. V. Oroshenie na Amu-Dare – M.: Upr. vodnogo xozyaystva Sredney Azii. 1927. – 808 s.
- ↑ Fedoseev I. A. Istoriya izucheniya osnovnix problem gidrosferi – M.: Nauka, 1975. – 208 s. – S. 184
- ↑ „Цинзерлинг Владимир Владимирович / Захоронения / Смоленское Лютеранское Кладбище“.
- ↑ M. V. Tsinzerling, urojdyonnaya Polyakova – doch izvestnogo terapevta, doktora meditsini, generala – glavnogo terapevta rossiyskoy armii i professora MGU Vladimira Fyodorovicha Polyakova (1866—1917).
- ↑ „Поляков Владимир Фёдорович / Летопись Московского университета“.