Xoja Saʼd xazirasi

Xoja Saʼd xazirasi
Muqobil nomlari	Xoja Saʼd xazirasi Kalonxoja
Umumiy maʼlumot
Maqomi	Tarixiy obida
Turi	xazira
Shahar	Buxoro
Mamlakat	Oʻzbekiston
Qurilishi boshlangan	XVI asr
Texnik holati
Material	pishgan gʻisht, yogʻoch, ganch

Xoja Saʼd xazirasi (Kalonxoja) — Buxorodagi meʼmoriy yodgorlik. Mazkur xazira Chor Bakr meʼmoriy majmuasida joylashgan boʻlib, XVI asrda qurilgan. Xazira Oʻzbekiston moddiy va madaniy meʼrosining koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan. Xoja Saʼd xazirasi Moh Sultonxonim xazirasining sharq tomondagi devori bilan yonma-yon joylashgan boʻlib, XVI asrda shayboniylar davrida bunyod etilgan. Xaziraga peshtoq eshigidan kiriladi va uzun yoʻlakdan soʻng chap tomonga burilish yoʻlakchasi bor. Xazira devor bilan oʻralgan va peshtoqidan oʻtib pillapoyalar orqali hazirga chiqiladi. Xaziraga kelgan ziyoratchilar chillaxonayi torik, qiroatxona, qorixonaga oʻtirib tilovat qilganlar. Xoja Saʼd xazirasi tagxonaga yaʼni dahma ichkarisiga qoʻyilgan. Dahma ustiga chillaxona, qiroatxona, oldi ayvonli qorixona ham bunyod etilgan. Xoja Saʼd Nosiriddin qabri ustiga marmartosh boʻlgan ammo hozirgi kunda u saqlanib qolmagan. Hozirgi kunda 3 ta xazira ustiga martosh saqlanib qolgan. Birinchi qabrtoshda marmar yuzida „Al-kursi“ oyati bitilgan va atrofida Ollohning 99 ta sifati oʻyib yozilgan. Qabrtosh Qudratulla Xoja ibn Abdi Xoja. Mazkur qabrtosh Bibijon xonim va Abduhojining 14 yoshga yetmay vafot etgan oʻgʻliga tegishli boʻlib, bobosi Xoja Saʼd xazirasiga dafn qilingan. Ikkinchi qabrtoshda shaxsning ismi uchramaydi, faqatgina vafot etgan oyi „Tarixi shahri al-muborak“ keltirilgan. Xazira uchun Joʻyboriy xojalari tomonidan yerlar vaqf qilingan. Xoja Saʼd xazirasi vaqf mablagʻlari hisobiga xazira taʼmirlangan. Xazira Oʻrta Osiyo uslublarida bunyod etilgan.

Adabiyotlar

Ilmiy adabiyotlar

• Ҳусенов С, Ражабова И.. Чор Бакр. Tошкент: Шарқ нашриёти, 2001 — 144-bet. 
• Тўраев Ҳ. Бухоро хонлигининг XVI–XVII асрлар ижтимоий сиёсий ва маънавий-маданий ҳаётида Жўйбор хожаларининг тутган ўрни тарих фанлари доктори илмий даражасини олиш учун ёзилган диссертация, Тошкент, 2007 — 309-bet.