Yoqub (Oq qo‘yunli)

Yoqub Sulton davrida zarb ettirilgan tanga

Abul Muzaffar Sulton Yoqub (1464 - 24 dekabr 1490) - Oq qoʻyunlilar davlatining 3-hukmdori va shoir. 1478-yil 15-iyundan 1490-yil 24-dekabrgacha hukmronlik qilgan.

Hayoti

U 1464 yilda Diyorbakirda tug‘ilgan. Uning otasi Uzun Hasan, onasi Saljuqshoh Begum. Otasining vafotidan keyin katta akasi Sulton Xalil taxtga o‘tirdi va shahzoda Yoqubni Diyarbakirga hokim qilib tayinladi. Shunga qaramay, u akasi bilan taxt uchun kurash olib bordi. Mehmed Ali Terbiyatning “Azarbayjon donishmandlari” kitobida Sulton Yoqub haqida shunday deyiladi:

“U akasi tomonidan Diyorbakirga hokim qilib tayinlandi, akasi shoh boʻlgach, Ozarbayjonga qaytib, unga qarshi urush eʼlon qildi. U urushda g'alaba qozondi va akasi Sulton Xalil dushanba kuni14 Robiul-avval (Milodiy 15 iyun 1478) kuni qatl qilindi.’’

Hukmronligi

Uning hukmronligi yillari qisman tinch o‘tdi. Hukmronligining ilk yilida Kermonda qo‘zg‘olon ko‘tarilgan bo‘lsa-da, u bostirilgan. 1480-yilda 40.000 kishilik mamluk qoʻshini Oqqoʻyunli davlatiga hujum qilib, Urfani olishga harakat qildi. Sulton Yoqubning a’yoni Sulaymon bek va Bayandur bek boshchiligida Oq qoʻyunli qo‘shini dushman ustidan g‘alaba qozondi, Mamluk qo‘mondoni Yashbey o‘ldirildi, boshqa Mamluk sarkardalari esa asirga olindi. Ammo keyingi yili Bayandur bey Hamadonda isyon ko‘tardi va Bayandur bek Qum shahri yaqinidagi jangda halok bo‘ldi.

Shirvonshohlar bilan munosabatlar

Sulton Yoqub Shirvonshohlar bilan do‘stona munosabatlar o‘rnatgan va Shirvonshoh Farruh Yasarning qizi Gavharshoh Sultonga uylandi. 1488 yilda Ardabil shayxi Haydar Shirvonshohlar davlatiga hujum qilganda, Farruh Yasar kuyovi Sulton Yoqubdan yordam so‘radi. Oqqo‘yunlilar yordamida bilan Shayx Haydar 1488-yil 30-iyulda Tabasaranda mag‘lubiyatga uchratildi va o‘ldirildi.

O‘limi

1490-yil 24-dekabrda Sulton Yoqub to‘satdan, sirli tarzda vafot etdi. Ayrim taxminlarga ko‘ra, u xotini tomonidan zaharlagan. Bu taxminga ko'ra , Gavharshoh hukmdor Yoqubni o‘ldirgan.

Farzandlari

1. Boysung‘ur Mirzo
2. Murod Mirzo

Adabiyotlar

1. George Sale, George Psalmanazar,Archibald Bower, George Shelvocke,John Campbell,John Swinto - An Universal history, from the earliest account of time, 6.vol, p.114
2. B. Fragner, "Economic and Trade Affairs from the Mid-Fourteenth Century to the End of the Safavids," Camb. Hist. Iran VI