Yosh kamonchi
Yosh kamonchi (italyancha: Giovane arciere) — Nyu-Yorkdagi Metropolitan sanʼat muzeyi kolleksiyasidan olingan marmar haykal. Muzey ishchilari Mikelanjeloni[1] tugab borayotgan kvatrochento haykalining muallifi deb bilishadi, garchi bunday atributsiya umumiy qoʻllab-quvvatlanmaydi (xususan, Uilyam Uolles tomonidan bahsli)[2].
Mikelanjeloning muallifligi tarafdorlari yaqinda bu asarni „Manxetten Amuri“ deb atashdi va uni Yakopo Galli[3] buyurtmasi asosida Mikelanjelo tomonidan tayyorlangan „haqiqiy oʻlchamdagi Kupidon“[4] haykali bilan tenglashtirishdi.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]"Yosh kamonchi" haykalini meʼmor Stenford Uayt (inglizcha: Stanford White) Peyn Uitni (inglizcha: Payne Whitney) oilasining Manxettendagi qarorgohi uchun sotib olgan. Bu uy Fransiyaning AQShdagi elchixonasi Madaniyat departamentining Nyu-Yorkdagi ofisi edi[5]. Haykal qabulxonada, Uayt tomonidan ishlab chiqilgan favvora tepasida oʻrnatilgan.
1990-yilda uni Metropolitan sanʼat muzeyi kuratori Jeyms Devid Draper sinchkovlik bilan tekshirgan (inglizcha: James David Draper). Draper bu Mikelanjeloning ustozi Bertoldo di Jovanni texnikasi bilan yaxshi tanish boʻgan florensiyalik haykaltaroshning ishi deb qaror qildi.
1996 va 1997-yillarda Sanʼat instituti va Nyu-York universiteti Fan va sanʼat kolleji professori Ketlin Vayl-Xarris Brandt (inglizcha: Kathleen Weil-Garris Brandt) tomonidan nashr etilgan „Burlington Magazine“ jurnalida bu haykalning muallifligini Mikelanjeloga bogʻlagan[2].
2009-yildan beri haykal Nyu-York Metropolitan Sanʼat muzeyida, Fransiyadan olingan maxsus ijara asosida saqlanadi. Ijara muddati — 10-yil[5].
Tavsif
[tahrir | manbasini tahrirlash],_giovane_arciere,_1491-92_ca._02.JPG)
Bu yalangʻoch bolaning tugallanmagan marmar figurasi. Haykalning tizzadan qoʻllari va oyoqlari yoʻq. Yuz ifodasi oʻzgarmas, bosh chapga biroz egilgan.
Brandt yosh kamonchining jingalak sochlari Mikelanjelo muallifligidan dalolat beradi, Kolumbiya universiteti professori Jeyms Bek esa (inglizcha: James Beck) uning gʻayritabiiyligini, impressionizmini taʼkidladi[1]. Toʻqmoqning toʻliqligi ham savollar tugʻdiradi, chunki Mikelanjelo uchun ikkibchi darajali detallarni tugallanmagan holda qoldirib, mayda detallarni bajarish odatiy hol emas edi[1]. Shuningdek, haykal kompozitsiyasida kontraposto yoʻq, bu Mikelanjeloning (Draper) yoshligi va tajribasizligidan dalolat beradi.
Bolaning orqa tomoni ham savollar tugʻdiradi. Brandtning fikricha, bu Mikelanjeloning tajribasizligining yana bir dalilidir, ammo Leo Staynbergning soʻzlariga koʻra, „juda uzun dumgʻaza suyagi belning normal uzunligiga zid keladi“[1].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Miranda Siegel. „Is This a Michelangelo? Or a persuasive nineteenth-century fake?“ (2009-yil 25-oktyabr). 2011-yil 31-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 29-iyun.
- ↑ 2,0 2,1 Ann Landi. „Little Archer, Big Mystery“ (2009-yil 1-dekabr). 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 29-iyun.
- ↑ Adrian Darmon. „Michelangelo in Paris“ (2000). 2015-yil 18-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 29-iyun.
- ↑ Вазари 1970.
- ↑ 5,0 5,1 „Marble Sculpture Attributed to Michelangelo on Loan to Metropolitan Museum from French Republic“. 2012-yil 7-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 29-iyun.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Jean-René Gaborit.. Le Cupidon de Manhattan : un Michel-Ange retrouvé ?. Paris: Réunion des Musées Nationaux, 2000. (Fransuzcha)
- Вазари Д.. Жизнеописания наиболее знаменитых живописцев, ваятелей и зодчих.. ISBN 978-5-9922-0101-7.
- Вазари Д.. Жизнеописания прославленных живописцев, скульпторов и архитекторов. (Ukraincha)