Graf Sen-Jermen

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Graf Sen-Jermen

Graf Sen-Jermen (fransuzcha: Le Comte de Saint-Germain, 1784-yil 27-fevralda vafot etgan [1]) fransuz maʼrifatparvari, sayohatchi, alkimyogar va okkultist edi. Graf Sen-Jermenning kelib chiqishi, uning haqiqiy ismi va tugʻilgan yili nomaʼlum. U ispan, portugal, italyan va fransuz tillarini yaxshi bilgan, polyak va ingliz tillarini tushungan[2], arab va ibroniy tillarini ham bilgan. U tarix va kimyo sohasida keng bilimga ega edi[3]. U olmoslarni „tarkibini yaxshilash“, alkimyo orqali oltin olish bilan shugʻullangan. U bir vaqtlar qirol Lyudovik XV ishonchidan foydalanib, diplomatik missiyalarni amalga oshirdi. Koʻpincha u oʻzini Graf Sen-Jermen deb atagan, garchi u baʼzan oʻzini boshqa nomlar bilan odamlar orasida tanishtirgan. Koʻplab fantastika va afsonalar Graf Sen-Jermen nomi bilan bogʻliq boʻlib, u 18-asrda Fransiya tarixidagi eng sirli shaxslardan biri boʻlib qoldi.

Tarjimai hol[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tashqi koʻrinishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sen-Jermen chorpaxil va keng yelkali odam edi, zamondoshlarining fikriga koʻra, u „ajoyib nafis soddalik“ (Baron de Gleichen), „kamtarona, ammo did bilan“ (Madam de Pompadour) bilan kiyingan.

Kelib chiqishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sen-Jermenning kelib chiqishi haqida ishonchli maʼlumot yoʻq. Eng ishonchli maʼlumotlarga koʻra — portugaliyalik yahudiy[3].

Ferens II Rakosi. Adam Magnoki portreti (1724)

Parij tomon yoʻl[tahrir | manbasini tahrirlash]

1737 yildan 1742 yilgacha Sen-Jermen Forsda Nodirshoh saroyida boʻlgan. Fon Bartold, shuningdek, Lamberg bu yerda ilmiy izlanishlar bilan shugʻullanganligini taʼkidlagan.

1745 yilda ingliz yozuvchisi Horasa Uolpolning (1717-1797) maktubiga koʻra, Sen-Jermen Angliyada yakobitlar uchun josuslikda gumonlanib hibsga olingan va keyin qoʻyib yuborilgan. Oʻsha paytdagi gazetalarda ushbu holat tushunmovchilik ekanligini bildirishdi. Uning aybsizligi isbotlandi va ozodlikka chiqqanidan keyin u Gʻaznachilik kotibi va parlament gʻaznachisi lord Xarrington bilan kechki ovqatga taklif qilindi[4].

1745-yildan 1746-yilgacha Sen-Jermen Vena shahrida yashab, u yerda yuqori lavozimni egallagan[5]. Uning eng yaqin doʻsti imperator Frans I ning bosh vaziri, knyaz Ferdinand Lobkovits edi. U, shuningdek, uni qirol Lyudovik XV tomonidan Vena sudiga topshirilgan fransuz marshali Belle-Ile bilan tanishtirdi. Belle-Ile va Sen-Jermenni Parijga tashrif buyurishga taklif qildi[6].

1750-1758 yillarda u yana bir necha marta Vena shahriga borib, u yerda nafaqat Fransiya qiroli, balki Karl Lotaringiy[7] ishlari bilan shugʻullangan.

1757-yilda harbiy ishlar vaziri marshal graf Belle-Ile yuqori jamiyatli Parij jamiyatiga tanishtirildi. Parijda Sen-Jermenning yaqin doʻstlari orasida Angalt-Serbtskaya malikasi Ioganna Elizabet (Rossiya imperatori Yekaterina II ning onasi), shuningdek, Daniya xizmatidagi nemis diplomati baron Karl Gleyxen va Markiz d’Urfe bor edi.

Yetti yillik urush davridagi diplomatik missiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Markiza de Pompadur

1760-yil boshida graf Sen-Jermen qirol tomonidan Gaagaga maxfiy topshiriq bilan yuborilgan. Baron de Gleyxenning xabar berishicha, fransuz marshali Belle-Ile, yetti yillik urush avjida, Angliya va Prussiya bilan alohida shartnoma tuzishga harakat qildi va shu bilan Fransiya va Avstriya oʻrtasidagi ittifoqni buzishga harakat qildi, bu esa fransuz hokimiyatiga tayangan tashqi ishlar vaziri — Shuazyolga bogʻliq edi. Luidovik XV, Pompadur xonim kabi, Shuazyoldan yashirincha, Belle-Ilening niyatlarini oʻz razvedkasi - „Qirol siri“ orqali qoʻllab-quvvatladi, bu orqali tashqi ishlar vazirligi bilan tortishuv-toʻqnashlar paydo boʻlishiga sabab boʻldi. Qirol shaxsan ularni maxsus shifr bilan birga Sen-Jermenga topshirdi[8].

Etyen Fransua de Shuazyol
Fransiya vaziri

Alkimyo va boshqa izlanishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fransiya qiroli Luidovik XV

Osse xonim oʻz xotiralarida qirolning iltimosiga binoan Sen-Jermen olmosdagi nuqsonlarni qanday bartaraf etgani haqida gapirib berdi va bu uni quvontirdi.

Graf Sen-Jermen Pyotr Ivanovich Paninga xat yozib, unga oltin olish sirini ochishni taklif qiladi.

Sen-Jermenning raqibi, risolalarda tanqid qilgan yana bir mashhur sarguzashtchi Jakomo Kazanova Sen-Jermen haqida shunday yozgan: „ Bu gʻayrioddiy shaxs (Sen-Jermen), tugʻma yolgʻonchi, u hech ikkilanmasdan, oʻzining 300 yoshda ekanligini, barcha kasalliklarga davosi borligini, tabiatning undan hech qanday siri yoʻqligini, olmosni eritib, oʻn-oʻn ikki olmosdan bitta yirik olmos yasashni bilishini aytdi.“[9].

Germaniya. Sen-Jermenning oʻlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1776-yilda Sen-Jermen Leyptsigga yoʻl oldi, u erda graf Markolini unga Drezdenda yuqori davlat lavozimini taklif qildi. Sen-Jermen taklifni qabul qilmadi[10].

1777-yilda Germaniyada Sen-Jermen D. I. Fonvizin bilan uchrashdi. 1777-yil 1-dekabrda Fonvizin oʻz qarindoshlariga yozgan maktubida uni „dunyodagi birinchi sharlatan“ deb atagan va 1778-yil 20-(31) martda u P. A. Panin : „Boshqa bir mo''jiza yaratuvchisi Sen-Jermen tufayli men u bilan doʻstona xayrlashdim va u menga oltin togʻlarni vaʼda qilgan taklifiga minnatdorchilik bilan javob berdim va agar uning Rossiya uchun foydali loyihalari boʻlsa, deb aytdim., u oʻzlari bilan Drezdendagi bizning muvaqqat ishlar vakilimiz oldiga olib borishi mumkin edi. Xotinim dori-darmonlarni qabul qildi, ammo hech qanday natija bermadi; Men uning davosi uchun Monpelye iqlimi va yongʻoq yogʻidan qarzdorman.“

1780-yilda graf ziyofat uyushtirdi, unga Ekkernferde dunyoviy jamiyat taklif qiladi, mehmonlar roʻyxatiga Germaniyaga ish bilan kelgan fransuz biznesmeni Amauri Dikers ham kiradi.

Oʻsha yerda, Shlezvig gersogligida 1784-yil 27-fevralda, Ekkernförde cherkov kitobiga kiritilgan yozuvga koʻra, Sen-Jermen vafot etdi. Gessen-Kassellik Karl „Memuarlarim“ asarida bu sanani tasdiqlaydi, garchi Karlning oʻzi oʻsha paytda Kasselda boʻlgan boʻlsa ham.

Graf Sen-Jermen va maxfiy jamiyatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Deshan Sent-Jermenga haqida tampliyer sifatida gapirardi. Shuningdek, Kagliostro Tampliyerlarning ritsar unvonini Sen-Jermendan olgani haqida xabar berilgan. 1785-yilda Kaliostro va qirolichaning marjonlari bilan bogʻliq janjal Sen-Jermenga italiyalik avantyuristning „choʻqintirgan otasi“ sifatida eʼtiborni tortdi. Sen-Jermen XVII asr boshidan beri kelajak va oʻtmish orasidagi davom etuvchi butun sarguzashtchilar sulolasi tarkibiga kiradi. Kadening soʻzlariga koʻra, Sent-Jermen ular oʻrtasida maʼnaviy aloqalarni oʻrnatish va mustahkamlash uchun lojama -loja sayohat qilgan sarguzashparast tampliyer edi[11].

Fransiyaning Buyuk Sharqi arxivlarida Sen-Jermen (shuningdek, Russo) 1775-yil[12] avgustdan 1789-yil 19-yanvargacha " Sent-Jean d’Ecosse du Contrat social " mason lojasi aʼzosi sifatida roʻyxatga olingan.[13].

1785-yildagi mason yigʻilishlarida graf Sent-Jermenning „paydo boʻlishi“ haqida maʼlumot mavjud, yaʼni uning oʻlimining umumiy qabul qilingan sanasidan kechroq maʼlum qilingan.

Ismlar va taxalluslar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Evropaning turli mamlakatlarida graf Sent-Jermen quyidagi nomlardan foydalangan: general Saltikov, shahzoda Rakosi, graf Sarogi, Markiz de Monferat, graf de Bellami, graf de Veldon.

  • Kazanovaning xotiralari[9] 10 jildda, 1789-1798.
  • Umberto Eko, " Fuko mayatnik ": muallif Sen-Jermen shaxsiga katta eʼtibor beradi; bosh qahramonlardan biri oʻzini Sen-Jermen deb koʻrsatadi.
  • Jorj Sand, " Grafinya Rudolshtadt ": Sent-Jermen qahramonlardan biri.
ommaviy adabiyotda:
  • Herman Kesten. „Kazanova“ romani, 1952: Sen-Jermen qahramonlardan biri.
  • Irina Saburova. Fantastik hikoya-distopiya „Keyin“, 1960: Sen-Jermen — bosh qahramonlardan biri.
  • Boris Akunin. Sent-Jermen oynasi.
  • Diana Gabeldonning " Amberdagi ninachi" filmidagi qahramonlardan biri, 18-asrda Parijda.
  • Nikolay Dubov. „Omad gʻildiragi“: Sen-Jermenning Rossiyaga sayohati haqida roman.
  • Irena Tetzlaf. Graf Sent-Jermen. Zulmatdagi yorugʻlik"
  • Mixail Ishkov. „Sen-Jermen“
  • Mixail Volkonskiy. „Taqdir irodasi“: Sen-Jermen ishtirokida Ketrin II taxtiga oʻtirish hikoyasi.
  • Graf Klod Farrerning „Tirik odamlar uyi“ romanida toʻgʻridan-toʻgʻri uning antagonist shogirdi Markiz Gaspard tomonidan oʻzlashtirilgan umrni uzaytirish sirini saqlovchi sifatida tilga olinadi.
  • Ketrin Kurtsning „Amerika uchun ikki toj“ Amerika inqilobi romanidagi qahramonlardan biri.
  • „Qizil sher“ filmidagi qahramonning doʻsti: Abadiy hayot eliksiri Mariya Sepish.
  • Raymond Xourining „Maʼbad“ romanidagi qahramon.
  • Chelsi Quinn Yarbrou. „Transilvaniya mehmonxonasi“, 1978. Mistik roman. Sent-Jermen nomi qorongʻu kuchlarga qarshi kurashga kirgan abadiy vampirdir. Xuddi shu muallifning ushbu turkumni davom ettiradigan yana yigirmaga yaqin romanlari mavjud.
  • Vadim Panovning „Qirollik xochi“ romanining qahramoni va „Qora kitob“ saqlovchilaridan biri.
  • Bulver-Littonning Zanoni romani qahramonining prototipi, tanqidchilarga koʻra, Sen-Jermen edi.
  • Tarixiy roman qahramonlaridan biri E. Kapandu „Tovuqxona ritsari“
  • „Mesadier Jerald“ romanidagi bosh qahramon „Sent-Jermen. Oʻlishni xohlamagan odam.“
  • Edvard Radzinskiy. „Temir niqob va graf Sen-Jermen“ romani, 2010-yil.
  • Darya Dontsovaning „Patlardagi Matryoshka“ kitobida Veniamin Podolskiy oʻzini graf Sen-Jermen deb daʼvo qilgan.
  • Timeless trilogiyasining qahramonlaridan biri (2009-2011) Kerstin Gere, vaqt sayohatchilaridan biri, Maʼbaddagi maxfiy lojaning asoschisi.
Kinematografiyada:
  • Molière pour rire va pour pleurer, 1965-yil. Molyer, Sen-Jermen haqidagi teleseriallar qahramonlardan biridir.
  • Les Compagnons de Baal, 1965-yil. TV seriallar.
  • "La Dame de pique", Pushkin hikoyasining fransuzcha moslashuvi
  • "Malakalar malikasi" (1970). Hisob rolida — Aleksandr Kalyagin
  • "Qonli", 1995-yil, dahshatli film. Qahramonlardan biri Sen-Jermen deb ataladi.
  • Le Collectionneur des cerveaux (The Brain Collector) — 1976-yilda, Sent-Jermen nomi ostida aqldan ozgan olim ishtirokidagi fransuz dahshatli filmi.
  • Timeless — 2013-16 yillarda yaratilgan nemis filmlarining trilogiyasi. Kerstin Gere trilogiyasi asosida.
  • " Ombor 13 " epizod 4x11
  • „Nicolas le Floch“ („Nicolas le Floch“), — fransuz detektiv teleseriali, 2008-…, Sen-Jermen ikki seriyada markaziy qahramon sifatida namoyon boʻladi va afsonalarda rivojlangan tavsifga yaqin.
  • Outlander — amerikalik ilmiy-fantastik teleserial (2014-yildan hozirgi kungacha). ichida.), Sen-Jermen ikkinchi mavsumning bir nechta epizodlarida tasvirlangan.
  • „Vaqt chegarasi“ (2015) — rus seriali, 1x03-qism.
  • Castlvania (2021), Netflix animatsion seriali qahramonlardan biri.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Строев 1998.
  2. ↑ The Yale edition of Horace Walpole correspondence (1712—1784), vol 26, pp20-21
  3. ↑ 3,0 3,1 „Comte de Saint-Germain“ (en). Encyclopedia Britannica. 2008-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 26-mart.
  4. ↑ Gazeta „Yejenedelniy jurnal ili Britanskiy jurnalist“ za 17 maya 1760 goda.
  5. ↑ Reskoll L. Zamechatelnie priklyucheniya.
  6. ↑ Harinneringen, van J. H.E. C.A. van Sypsteyn; s Gravelenhage, 1869
  7. ↑ Wittemans Fr. Histoire des Rose-Croix.
  8. ↑ Gleihen (E. H. Baron de) Souvenirs. — Paris, 1868. — XV, P. 130.
  9. ↑ 9,0 9,1 Kazanova „Memuari“
  10. ↑ Hezekiel G. Adtntuerliche Gesellen, I. 35, Berlin, 1862.
  11. ↑ Cadet de Gassicourt, Le Tombeau de Jacques Molai (Paris, 1793)
  12. ↑ Katalog opublikovannix rabot i rukopisey, sostavlyayuщix Masonskuyu biblioteku Velikogo vostoka Fransii, 1882 god. // Kuper-Oukli. Sen-Jermen. Tayni koroley.
  13. ↑ Katalog opublikovannix rabot i rukopisey, sostavlyayuщix Masonskuyu biblioteku Velikogo vostoka Fransii, 1882 god. // Kuper-Oukli. Sen-Jermen. Tayni koroley.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Graf_Sen-Jermen&oldid=3964253" dan olindi