Kontent qismiga oʻtish

IShID va Tolibon mojarosi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
IShID va Tolibon mojarosi
To'xtovsiz davom etayotgan Afg'oniston mojarosining bir qismi

Darzob jangidan so'ng taslim bo'lgan "IShID" jangchilari.
Sanalar 2015-yil 2-fevraldan – hozirgacha

(7 yil, 2 oy va 6 kun)

Urush yeri Afg'oniston
Natija Davom etayotgan
  • Darzob va Nangarhor janglarida Tolibonning dastlabki g‘alabalari[1]
  • 2019-yilda Afg‘oniston sharqidagi „ISHID“ qal’asining qulashi[2]
  • IS-KP(Pokiston ISHIDchilari) 2021-yilda yana kuchayib, Afg‘oniston sharqidagi hududlarni qaytarib oladi
  • Tolibon butun Afgʻoniston hududini nazorat qiladi
  • ISIS-K tomonidan tinch aholi nishonlariga hujumlar, jumladan, xudkush portlashlar
Raqiblar
Tolibon

Al-Qoida[4]
Oʻzbekiston Islomiy Harakati (Tolibon va IShIDga qarshi guruhlar)[5]
Hezb-e-Islami Gulbiddin[6]

Qoʻllab-quvvatlash:
Qoʻshma Shtatlar AQSh (cheklangan)[7][8][9][10]
Eron Eron[11][12]
Pokiston Pokiston[13]
Rossiya Rossiya [14]

IShID

Mullah Dadullah [16]
Fidai Mahaz[17]

Afgʻoniston Islom Amirligi Oliy Kengashi (HCIEA)[18] (2021 gacha)[19][20]

Qoʻllab-quvvatlash:
Afgʻoniston Islom Respublikasi (allegedly, until 2021)[lower-alpha 1]

Qoʻmondonlar
Afgʻoniston Hibatullah Oxundzoda (2016-)
Afgʻoniston HasanOxund[23]
Afgʻoniston Abdul G'ani Baradar[23]
Afgʻoniston Abdul Salam Hanafi[23]
Afgʻoniston Yaqoob Umar[23]
Afgʻoniston Qari Fasihuddin
Afgʻoniston Mohammad Bashir[24]
Afgʻoniston Sirajuddin Haqqani[23]
Afgʻoniston Zabiullah Mujahid
Afgʻoniston Abdul Haq Wasiq[23]
Afgʻoniston Haji Nasarv
Afgʻoniston Neda Mohammad[25]
 Abu al-Hasan al-Hashimi al-Qurashi (2022-)
Shahab al-Muhajir[29]
Mavlaviy Habib Ur Rahman[30]
Ismatullah XalozaiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name
Sanaullah GʻafariManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name
Sultan Aziz Azam[31]
Mavlaviy RajabManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name
Najibullah
Muhammad Rasul

Abu Bakr al-Bag'dodiy † (2019-yilda oʻldirilgan)
Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurashi † (2019-22, Suriyada oʻldirilgan)
Hafiz Saeed Xon †
Abdul Haseeb Logari †[32][33]
Abdul Rahman G'olib †[34][35]
Abu Saad Erhabi †[36]
Abdul Rauf Aliza †
Mavlavi Ziya ul-Haq[37]
Abdullah Orokzai[38][39]
Nematullah Qaveem (taslim boʻldi)
Qari Hekmat †
Farooq Bengalzai †[40]
Hoji Qomandan †[27]
Mansoor Dadullah †[41]
Abdul Manan Niazi †[42]
Nangialai Khan † }}

Kuchlar
Tolibon: IShIDning Xuroson provinsiyasi va uning ittifoqchilari
1,000-8,500 jangchilar (2016)[lower-alpha 2]
2,000-3,500 jangchilar (2021)[24][44]
Afgʻoniston Islom Amirligi Oliy Kengashi (HCIEA):
3,000-3,500[48]
Yoʻqotishlar
Nomaʼlum Nomaʼlum
1547 umumiy oʻlim (2015-2020)[49]

"IShID" va „Tolibon“ mojarosi Afgʻonistondagi „Iroq va Shom Islom davlati“ va „Tolibon“ oʻrtasida davom etayotgan qurolli toʻqnashuvdir. 2015-yilning 2-fevralida IS-Kga (IShID ning Xuroson provinsiyasi) aloqador jangarilar Tolibonning Logar viloyatida yuqori martabali qo‘mondoni Abdul G‘anini o‘ldirganidan keyin mojaro avj oldi. O‘shandan beri Tolibon va IS-K asosan Afg‘oniston sharqidagi hududni nazorat qilish uchun to‘qnashuvlar olib bormoqda, biroq shimoli-g‘arb va janubi-g‘arbda joylashgan Tolibon va IShID-K guruhlari o‘rtasida ham to‘qnashuvlar sodir bo‘lgan.

Haqqoniy tarmogʻi, Al-Qoida va boshqalar Tolibonni qoʻllab-quvvatlaydi, IShIDni esa Afgʻoniston Islom Amirligi Oliy Kengashi[50][51] Mulla Dadulla fronti va Oʻzbekiston Islomiy Harakatining IShID tarafdorlari fraksiyasi qoʻllab-quvvatlaydi. 2021-yilda Kobul Tolibon tomonidan egallab olinganidan so‘ng, Afg‘oniston razvedka boshqarmasi va Afg‘oniston milliy armiyasining bir necha xodimlari ham „IShID“ — Xuroson viloyati safiga qo‘shildi. 2022-yil fevral oyida pokistonlik rasmiylar davom etayotgan zo‘ravonliklar mintaqani beqarorlashtirayotganini tan oldi[52].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1996-2001-yillarda Afgʻoniston Islom Amirligining hokimiyat tepasiga kelgan ilk davrida hukmron Tolibon qatʼiy tamoyillar asosida salafiylikni bostirish siyosatini olib bordi. Bu davrda salafiy ulamolarning asosiy masalasi Tolibonga Moturidiy so‘fiylar rahbarlik qilganligi edi. 1996-2001-yillarda Tolibonning Ahli Hadisni norasmiy taqiqlashi natijasida bir qancha salafiylar Peshovar shahriga koʻchib oʻtishgan. Biroq, 2001-yilda AQSh Afgʻonistonga bostirib kirganidan soʻng, Tolibon va Ahl-i Hadis bosqinga qarshi turish uchun umumiy jihod e‘lon qilish uchun ittifoq tuzdilar. Afgʻon salafiylari Tolibon bilan oʻzaro kelishmovchiliklarni chetga surib, AQShga qarshi „katta jihod“da ularga qoʻshilishga qaror qilishdi. Al-Qoida safidagi bir qancha arab salafiylari, afgʻon salafiylari va Tolibon oʻrtasidagi kelishmovchiliklarda vositachilik qildilar. Afgʻonistondagi AQSh va uning ittifoqchilariga qarshi kurashda diniy burch ularning birlashishiga imkon berdi. Koʻplab salafiy qoʻmondonlar va Ahl-i Hadis tashkilotlari Afgʻoniston Tolibon qoʻmondonligi ostidagi Tolibon qoʻzgʻolonida (2001-2021) qatnashgan[53][54].

Tolibon qoʻzgʻoloni paytida, 2015-yilning yanvar oyida IShID Xurosonda oʻz hukmronligini oʻrnatdi va IS-Kni tuzdi[55]. IS-K ning asosiy maqsadi Afgʻoniston davlatini oʻz ichiga olgan Xuroson yerlarini egallab bosib olish edi[56]. Dastlabki IS-Kni Tolibon va Pokiston Tehrik-i-Tolibon (TTP) siyosatchilari tashkil etgan va shu tariqa mafkuraviy jihatdan oʻxshash boʻlsa ham, unda salafiylar hukmronlik qilgan[57]. TTPning norozi aʼzolari IS-KPni tuzib, Nangarhor viloyatiga koʻchib ketishgan. Pokistonning asoschisi boʻlgan TTPni tark etgan yetakchilar AQSh dronlari hujumida halok boʻlgach, afgʻon salafiylari TTPni boshqargan[58].

IS-Kning paydo boʻlishi jangari afgʻon salafiylariga raqib kuchlar yaratish imkoniyatini berdi, keyinchalik salafiylarning guruhni qoʻllab-quvvatlashi pasayib ketdi, chunki bu koʻpchilik afgʻon salafiylari uchun gʻoyaviy jihatdan ular „oʻta shafqatsiz“ boʻlib chiqdi[57]. Bundan kelib chiqib afgʻon salafiylarining aksariyati Tolibonni qoʻllab-quvvatlagan. 2020-yil mart oyida yirik pushtun Ahl-i hadis ulamolari Peshovar shahrida Shayx Abdul Aziz Nuristoniy va Hoji Hayatulloh boshchiligida Tolibonga bay’at (sodiqlik qasamyodi) qilish va IS-Kni ochiq qoralash uchun yig‘ilishdi. Ulamolar, shuningdek, Ahl-i Hadis jamoati uchun Afg‘oniston Tolibonidan himoya so‘rashdi[59].

Tolibon Afgʻonistondagi urushda gʻalaba qozonib, Islom Amirligi tiklanganidan soʻng, yuzlab Ahli Hadis ulamolari Afgʻoniston Islom Amirligiga bay’at qilish (sodiqlik qasamyodi) uchun yigʻilishdi. Ko‘p sonli Ahl-i Hadis ulamolari va ularning vakillari Afg‘onistonning turli viloyatlarida toliblarni qo‘llab-quvvatlaganliklarini yana bir bor tasdiqlash va Tolibonning IS-Kga qarshi kurashini qo‘llab-quvvatlashlarini rasman eʼlon qilish uchun yig‘ilishlar o‘tkazdilar[60].

Qarama-qarshi kuchlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2016-yilga kelib IS-K asosan sharqiy afgʻonlar, pokistonliklar va Markaziy Osiyodan kelgan xorijiy jangchilardan iborat edi. Keyingi aʼzolari asosan Islomiy Jihod Ittifoqi va Turkiston Islomiy partiyasining sobiq aʼzolari edi. Bundan tashqari, oz sonli arablar ham bor edi[61]. Oʻzining butun faoliyati davomida IS-K juda cheklangan hududda, asosan Afgʻonistonning sharqiy qismidagi ayrim viloyatlarda[61], eng muhimi Nangarhor va Kunarda toʻplangan edi[61]. 2016-yilga kelib, u boshqa mintaqalarda ham yordamchilarini tayinladi, ammo anʼanaviy bazalaridan tashqarida uncha faollik bilan katta taʼsir koʻrsatmadi[61]. Maʼlumki, guruh „IShID“ markaziy qoʻmondonligi tomonidan pul[61] va Iroq hamda Suriyadan jangovar murabbiylar koʻrinishida yordam olib turgan[61]. IS-Kning jangovar kuchi yillar davomida sezilarli darajada oʻzgarib turdi[61].

Tolibon qoʻzgʻolonlari paytida

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2015-yil

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2-fevral kuni IS-Kga aloqador jangarilar Logar viloyatida Tolibon qoʻmondoni Abdul Gʻanini oʻldirdi.

26-may kuni Farah viloyati gubernatori Osif Nang so‘nggi uch kundan beri Farah viloyatida Tolibon jangarilari IShID jangarilariga qarshi kurash olib borayotganini aytdi. To‘qnashuvda 10 nafar Tolibon aʼzosi va 15 nafar IShID jangarisi halok bo‘ldi[62].

May oyida IS-K jangarilari Nangarhor viloyatida isyonchi jangchilardan iborat kichik otryad bilan Tolibon qo‘mondoni Maulvi Abbosni qo‘lga olgan edi[63].

Iyun oyida IS-K jangarilari Afg‘oniston armiyasi korpusining mintaqa uchun mas’ul afg‘on harbiylari hujumidan qochgan 10 nafar Tolibon jangchisining boshini tanasidan judo qilgan[63].

9-noyabr kuni Afg‘onistonning Zobul viloyatida Tolibonning turli guruhlari o‘rtasida janglar boshlandi. Tolibonning yangi rahbari Axtar Mansurga sodiq jangarilar Mulla Mansur Dadulloh boshchiligidagi IShID tarafdori bo‘lgan fraksiyaga qarshi kurashni boshladilar. Afg‘on xavfsizlik va mahalliy rasmiylarga ko‘ra, Axtar Mansur Zobuldagi mulla Mansur va „IShID“ jangchilarini tor-mor etish uchun 450 ga yaqin Tolibon jangarisini yuborgan[16]. To‘qnashuvlar paytida Dadullohning fraksiyasi IShID tomonidan qo‘llab-quvvatlandi va IShID jangarilari ham, jumladan Checheniston va O‘zbekistondan kelgan xorijiy jangchilar ham, Dadulloh guruhi bilan birga raqiblarga qarshi janglarda qatnashdi. Dadulloh va IShID oxir-oqibat Mansur qoʻshinlari tomonidan magʻlubiyatga uchradi[64]. Arg‘andab tumani hokimi Hoji Momand Nusratyorning aytishicha, janglar Zobul viloyatining uchta tumanida bo‘lib o‘tgan va to‘qnashuvda 86 nafar IShID jangarisi va 26 nafar Tolibon jangarisi halok bo‘lgan. Tolibon, shuningdek, bir necha kun muqaddam yetti nafar tinch aholining boshini kesib tashlagan bir necha IShID jangarisini oʻldirgani haqida xabar berdi[16].

Zobul viloyati kengashi raisi Hoji Atta Janning aytishicha, Mulla Mansur jangchilarining hujumi shu qadar shiddatli bo‘lganki, „IShID“ning kamida uch qo‘mondoni taslim bo‘lgan, ularning barchasi etnik o‘zbeklardir. Ular, shuningdek, boshqa IShID jangarilaridan ham shunday qilishni so‘rashgan[16]. Ozodlik radiosi Afg‘oniston janubidagi manbalarga tayanib, Tolibon tomonidan to‘qnashuvda 70 ga yaqin IShID jangarisi ham qo‘lga olingani haqida xabar qildi[65].

13-noyabr kuni Afgʻoniston politsiyasi boshligʻi Gʻulom Jelani Farahiy mulla Mansur Dadulloh Tolibon bilan toʻqnashuvda halok boʻlganini xabar berdi[41].

2016-yil

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yanvar oyida yuzlab Tolibon jangarilari Afgʻoniston sharqidagi IShID bazalariga hujum boshladi. Tolibon jangarilari Afg‘oniston sharqidagi ikkita tumanni IShIDdan tortib olishga muvaffaq bo‘lishdi, biroq bu guruhni Nangarhor viloyatining Nazyan tumanidagi qarorgohidan haydab chiqara olmadi[66]. Viloyat gubernatori matbuot kotibi Ataulla Xogyaniyning aytishicha, Nangarhordagi to‘qnashuvlarda IShIDning 26 nafar jangarisi va 5 nafar Tolibon jangarisi ham halok bo‘lgan[67].

2-fevral kuni AQSh Afg‘oniston sharqidagi IShID radiostansiyasiga havodan zarbalar bergan. Zarba radiostansiyani vayron qildi va 29 nafar IShID jangarisi yo‘q qilindi[68].

Mart oyida Muhammad Rasul boshchiligidagi va Mansurga qarshi boʻlgan Tolibon jamoalari guruhdagi uning askarlariga qarshi kurash boshladi. Janglar davomida o‘nlab odamlar halok bo‘lgani xabar qilingan[51].

26-aprel kuni viloyat politsiyasi vakili Hazrat Husayn Mashriqvol Nangarhordagi to‘qnashuvda IShIDning 10 nafar jangarisi, jumladan IShID qo‘mondoni va 6 nafar Tolibon jangarisi halok bo‘lganini aytdi. Vakilning soʻzlariga koʻra, xuddi shu toʻqnashuvda IShIDning 15 nafar jangarisi va 4 nafar Tolibon jangarisi ham yaralangan[69].

19-may kuni mahalliy hukumat rasmiylari Nangarhor viloyatining Achin va Xogyani tumanida IShID va Tolibon o‘rtasida to‘qnashuv bo‘lganini maʼlum qildi. 15 nafar IShID jangarisi va 3 nafar Tolibon jangarisi Achin tumanida, qolganlari esa Xogyanida yo‘q qilingan. Oʻlganlar orasida 4 nafar Tolibon qoʻmondoni ham boʻlgan[70].

13-avgust kuni AQSh mudofaa rasmiylari IShID yetakchisi Hofiz Said Xon 26-iyul kuni Nangarhor viloyatida dron hujumi natijasida o‘ldirilganini maʼlum qildi[71].

30-oktabr kuni Guliston tumani hokimi Ajmal Zohid IShID qoʻmondoni Abdul Razoq Mehdi Farah viloyatida Tolibon jangarilari tomonidan oʻldirilganini aytdi[72].

2017-yil

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2017-yil 13-aprelda Amerika Qo‘shma Shtatlari[73] GBU-43/B Massive Ordnance Air Blast (MOAB) deb nomlanuvchi bombani Afgʻoniston sharqidagi qishloq hamda Iroq va Shom Islom Davlati — Xuroson viloyati (ISIL-KP yoki ISIS-K) tomonidan foydalanilgan tunnel majmualarini yoʻq qilish uchun[74][75] Momand yaqinidagi Nangaharning Achin qishlog‘iga tashlagan. Guardian gazetasining xabar berishicha, zarbadan so‘ng AQSh va Afg‘oniston kuchlari hududda tozalash operatsiyalari va havo hujumlari o‘tkazgan va yetkazilgan zararni baholagan[76].

26-aprel kuni IShID Juzjon viloyatida Tolibonga afyun sotish bilan shugʻullangan 3 nafar giyohvand moddalar sotuvchisini qoʻlga olganidan keyin mushtlashuv sodir boʻldi. Afg‘oniston Milliy politsiyasi so‘zlovchisining aytishicha, Tolibon bunga javoban IShIDga hujum qilgan. "To‘qnashuv bir guruh qurollangan toliblar Daish jangarilariga 10 million afg‘oni [14,780 dollar] to‘lash uchun kelgan 3 nafar narkotik kontrabandachisini ozod qilish uchun hujum qilganida boshlangan. Tolibonning matbuot kotibi Zabihulloh Mujohid ham oʻsha paytda IShID bilan toʻqnashuvlar davom etayotganini tasdiqlagan, ammo jangning mohiyati va sabablari haqida ochiq maʼlumot bermagan[77]. Viloyat gubernatori matbuot kotibi Muhammad Rizo G‘aforiyning aytishicha, Tolibon va IShID o‘rtasidagi to‘qnashuvlarda 76 nafar Tolibon va 15 nafar IShID jangarisi halok bo‘lgan. Shuningdek, IShID jangarilari Tolibondan 2 ta tumanni tortib olgan, dedi matbuot kotibi[78].

24-may kuni Tolibon va IShID oʻrtasida toʻqnashuv sodir boʻlgan va oʻsha paytda bu toliblar oʻrtasida yaqin orada roʻy bergan eng yirik toʻqnashuv boʻlgan. Jangda 22 ta qurbon boʻlgan, ulardan 13 nafari IShID jangarisi va 9 nafari Tolibon jangarisi, deydi Tolibon rasmiysi. To‘qnashuv Eronning Afg‘oniston bilan chegarasi yaqinida sodir bo‘lgan. Tolibon hududdagi IShID lageriga hujum qilgan, ilgari Tolibon aʼzosi boʻlgan IShID qoʻmondoni Tolibon va IShID oʻrtasida muloqot boʻlmaguncha bir-biriga hujum qilmaslik toʻgʻrisida kelishuv borligini aytgan. Qo‘mondonning taʼkidlashicha, Tolibon kelishuvni buzgan va IShID lageriga hujum qilgan. IShID qo‘mondoni, shuningdek, hujum Eron harbiylari bilan kelishilganini va o‘lgan IShID jangarilarini suratga olgan eronliklar borligini ham taʼkidladi. Tolibonning parchalangan fraksiyasidan Fidai Mahaz ham Tolibonni Eron bilan aloqalari uchun tanqid qildi. Jangdan bir necha kun oldin Tolibon Eron rasmiylari bilan uchrashib, mintaqaviy muammolarni muhokama qilgan. Fidai Mahaz matbuot kotibining taʼkidlashicha, uchrashuv Tolibon talabi bilan oʻtkazilgan, chunki u IShIDning mamlakatda kengayishidan charchagan va bu Eron hukumatini ham tashvishga solgan. Shuningdek, matbuot kotibining aytishicha, Tolibon Eron chegarasi yaqinida IShIDga qarshi kurashish uchun Eron razvedka xizmatlaridan 3 million dollar naqd pul, 3000 dona qurol, 40 ta yuk mashinasi va o‘q-dorilar olgan, biroq Tolibon vakili bu daʼvolarni rad etgan[79][80].

27-noyabr kuni esa Tolibon o‘zining yuqori martabali qo‘mondonlaridan birini IShID bilan til biriktirgani uchun qatl ettir. Viloyat hukumati vakiliga ko‘ra, bir hafta oldin Ochin tumanida IShID jangarilari o‘z safdoshlari tomonidan ommaviy qatl etilgan. Biroq, matbuot kotibi qoʻshimcha tafsilotlarni keltirmadi va IShID oʻz aʼzolarini oʻldirgani haqida hech qanday rasmiy bayonot bermadi[81].

2018-yil

[tahrir | manbasini tahrirlash]

20-iyun kuni esa Rossiya hukumati va „Tolibon“ harakati oʻrtasidagi muzokaralardan soʻng, AQSh davlat kotibi yordamchisi Elis Uells Rossiya hukumatining Tolibonga nisbatan pozitsiyasini qoralab, bu Tolibonga qonuniylik berganini va tan olingan Afgʻonistonga qarshi chiqqanini aytdi[82].

Iyul oyida Tolibon Juzjon viloyatida IShIDga qarshi hujum boshladi. Taslim bo‘lgan IShID qo‘mondonining maʼlumotiga ko‘ra, Tolibon IShIDga qarshi hujum uchun 2000 jangchi to‘plagan. IShID safida Tolibonga qarshi kurashayotgan O‘zbekiston Islomiy Harakatidan IShIDga sodiqlik qasamyod qilgan jangchilar ham qatnashgan. Janglar davomida 3500 dan 7000 nafargacha tinch aholi oʻz uylarini tark etgan. Iyul oyi oxiriga kelib, IShIDning mintaqadagi roli 2 ta qishloqqa qisqardi, buning hammasi Tolibonning hujum kampaniyasi tufayli roʻy bergan. Bunga javoban ular Afgʻoniston hukumatidan yordam soʻrashdi, shuningdek, Tolibondan himoya evaziga qurollarini topshirishga rozi boʻlishdi. Afg‘oniston havo kuchlari keyinchalik mintaqada IShIDning taslim bo‘lishi evaziga Tolibonga qarshi havo hujumlarini amalga oshirdi. Afgʻoniston hukumati va IShID oʻrtasidagi kelishuv shundan soʻng tortishuvlarga sabab boʻldi[83][84]. 17-iyul kuni IShID jangarilari Sari Puldagi toliblar qo‘mondoniga tegishli uyga uyushtirgan reyd chog‘ida 15 nafar Tolibon jangarisini yo‘q qildi, yana 5 nafarini yaraladi. Sari Pul politsiyasi boshlig‘i Abdul Qayum Boqizoiyning Associated Press agentligiga aytishicha, Tolibon va IShID jangarilari ikki oydan ortiq vaqtdan beri Juzjon va Sari Pulda o‘zaro jang olib borishgan va ikki tomondan yuzlab odamlar halok bo‘lgan[85].

Avgust oyida Dohada AQSh hukumati va Tolibon oʻrtasida boʻlib oʻtgan muzokaralar chogʻida Tolibon AQShdan Tolibonga havo hujumlarini toʻxtatish, shuningdek, IShIDga qarshi kurashda guruhga yordam koʻrsatishni soʻragan edi[86].

2019-yil

[tahrir | manbasini tahrirlash]

22-iyun kuni Kunar shahrida Tolibon va IShID oʻrtasida toʻqnashuvlar boʻlgani haqida Afgʻoniston hukumati rasmiysi xabar bergan. Rasmiy, shuningdek, afg‘on harbiylari hududda IShID jangarilarining bir qismini yo‘q qilgani, Tolibon ham hududda faol ekanini iddao qilgan[87].

29-iyun kuni IShID Tolibondan tortib olingan qurol-yarogʻlarning suratlarini eʼlon qildi. Shu kuni IShID oʻz jangchilari Abu Bakr al-Bagʻdodiyga bay’atlarini yangilagani aks etgan videoni eʼlon qildi. Videoda jangchilar Tolibon aʼzolarini tinchlik muzokaralarida qatnashgani uchun tanqid qilgan va Tolibon jangarilarini IShIDga qo‘shilishga chaqirgan[88].

1-avgust kuni Amaq axborot agentligi IShID Kunardagi to‘qnashuvlar chog‘ida 5 nafar Tolibon aʼzosini o‘ldirganini daʼvo qildi.

1-oktabr kuni IShID Tora-Borada 20 nafar Tolibon jangarisini o‘ldirgan va yaralaganini eʼlon qildi[89].

2020-yil

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2020-yil mart oyida uning amiri Shayx Abdul Aziz Nuristoniy qo‘l ostidagi Afg‘oniston Salafiylar kengashi Tolibon yetakchilari bilan uchrashib, ularning harakatiga sodiqlik vaʼdasini berdi. Salafiylar avvalroq IS-Kga muhim yordam ko‘rsatgan, biroq Nangarhor va Kunardagi mag‘lubiyatlaridan so‘ng uning mavqei sezilarli darajada pasayib ketganini tan olishgan[57]. 32 nafar olim va harbiy rahbardan iborat Salafiylar Kengashi ular hech qanday tarzda IS-Kga sodiq emasliklarini va „IShID“-Tolibon mojarosidan chetda qolishni istashlarini bildirdilar. Tolibon rahbariyati sodiqlik vaʼdasini qabul qilib, undan oʻz targʻibotida foydalangan[57].

2020-yil oktabr oyida Politico nashrining sobiq muxbiri Uesli Morgan Tolibonning azaliy dushmanlari bo‘lgan Qo‘shma Shtatlar maxsus amaliyot kuchlari Tolibonga bu sohada ustunlik berish uchun IS-Kga qarshi uchuvchisiz havo hujumlari uyushtirganini maʼlum qildi. Morganning so‘zlariga ko‘ra, operatorlarni hazil bilan „Tolibon havo kuchlari“ deb atashgan va ular Tolibon qo‘mondonlari bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqot qilish o‘rniga, Tolibon aloqalarini kuzatib, qachon zarba berish uchun eng yaxshi vaqt ekanligini hal qilishgan[90]. 2020-yil 10-dekabrda AQSh Markaziy qo‘mondonligi rahbari, general Kennet Makkenzi AQSh Tolibonga opportunistik uchuvchisiz havo hujumlari orqali yordam berganini tasdiqlab, ular Tolibon bilan operatsiyalarni muvofiqlashtirmaganini, ammo dushman" oʻz operatsiyalarini oʻtkazish uchun"umumiy kuch"ga qarshi kurashda ulardan foydalanganligini aytdi. Makkenzining aytishicha, zarbalar bir necha oy oldin IS-K Nangarhor viloyati va Afg‘oniston sharqidagi boshqa joylarda joylashgan paytda sodir bo‘lgan[91].

Tolibon Afgʻonistonni egallab olgandan keyin

[tahrir | manbasini tahrirlash]

"IShID"ning yangi hujumlari va salafiylarga qarshi tozalash

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tolibon nihoyat 2021-yil yozidagi keng ko‘lamli hujum davomida Afg‘onistonni Islom Respublikasidan tortib olishga muvaffaq bo‘ldi. Kobul 2021-yil 15-avgustda qulab tushdi, bu esa IS-K yetakchilarini Tolibonning Afgʻonistonni egallab olganini qoralashiga sabab boʻldi[92]. Tolibon zudlik bilan potentsial raqiblarini, jumladan, „IShID“ tarafdorlari va salafiylarni jilovlash yoki tozalash uchun harakat qildi. Butun mamlakat boʻylab Tolibon salafiy masjidlari seminariyalarini yopishni buyurdi va salafiylarning taniqli ulamolarini hibsga olishga harakat qildi, bu esa koʻpchilikni yashirinishga majbur qildi. Tolibonning yangi hukumati nishonga olganlar orasida IS-Kga ochiqchasiga qarshi chiqqan salafiy ulamolari ham bor edi[57]. Tadqiqotchi Abdul Sayidning taʼkidlashicha, tozalash Tolibon ichidagi salafiylarga qarshi qatʼiy unsurlar tomonidan uyushtirilgan va salafiylarning kelajakdagi IS-K isyonini qoʻllab-quvvatlashidan qoʻrqishlari sabab boʻlgan[57]. 16-avgust kuni Tolibon 150 ga yaqin IS-K jangchilarini, shu jumladan uning sobiq rahbari Abu Umar Xurosoniyni, mahbuslar Kobuldagi qamoqxonadan ozod qilinayotganda oʻldirganini daʼvo qildi[40]. Biroq, koʻplab IS-K jangarilari Tolibon tomonidan uyushtirilgan butun mamlakat boʻylab qamoqxonalardan qochish tufayli IS-K saflariga qayta qoʻshilishga muvaffaq boʻlishdi[40].

26-avgust kuni Afg‘onistonning Kobul shahridagi Hamid Karzay xalqaro aeroportidagi Abbey darvozasi yaqinida xudkush portlash va ommaviy otishma sodir bo‘ldi[93][94][95][96][97]. Hujum AQSh Davlat departamenti aeroport tashqarisidagi amerikaliklarga terror tahdidi tufayli chiqib ketishni aytganidan bir necha soat o‘tib boshlangan[98]. Hujumlarda kamida 185 kishi halok bo‘lgan, ulardan 13 nafari amerikalik harbiylardir[99]. Tolibon hujumni qoralab, „yovuz doiralar qatʼiyan toʻxtatiladi“ dedi[100]. Keyinroq Tolibon IS-KP yetakchisi Shahab al-Muhojirni qo‘lga olish uchun barcha choralarni ko‘rishini maʼlum qildi[101]. Shu kuni Tolibonning CID boshligʻi Sayfulla Muhammad The Times nashriga Kobulning gʻarbiy tomonidagi otishma natijasida IS-Kga tegishli 6 nafar jangari qoʻlga olinganini aytdi[102].

Tolibon jangarilari salafiylarning nufuzli ulamosi mulla Abu Obaydulloh Mutavakilni 28-avgust kuni oʻgʻirlab ketishdi; u bir hafta oʻtib „shafqatsizlarcha“ oʻldirilgan[57]. Tolibon matbuot kotibi Zabiulloh Mujohid Mutavakilning oʻldirilishida Tolibonning rolini rad etdi, lekin qotillikni qoralamadi[57]. Mutavakil IS-K tarafdori sifatida taʼriflangan va uning koʻp sonli shogirdlari IS-Kning bir qismi boʻlgan boʻlsa ham[40], u „IShID“ni rasman qoʻllab-quvvatlamagan. IS-K oʻlimidan soʻng u uchun ibodat qilmagangan va „IShID“ xalifaligiga sodiq boʻlmaganini taʼkidlagan[57]. 2021-yil 9-noyabrda Reuters jurnalisti Jeyms MakKenzi mojarodagi „tez-tez, kichikroq vahshiyliklar“ haqida „kamroq xabar qilinayotganini“ aytdi[103]. IShIDning tayanch jangchilari Nangarhordan tashqari, Afg‘onistonning markaziy qismidagi G‘azni, g‘arbdagi Hirot, shimoldagi Balx, janubi-sharqidagi Paktiya, Paktika va Xostda ham jabrlangan[103].

"IShID" qoʻzgʻoloni

[tahrir | manbasini tahrirlash]

6-sentabr kuni Tolibonning Nangarhor viloyati gubernatori Neda Muhammad IS-K jangarilariga qarshi kurashni davom ettirishga vaʼda berdi. Nangarhor viloyati IS-Kning tayanch nuqtasi hisoblanadi va gubernatorning aytishicha, Nangarhorni egallab olgandan beri uning kuchlari Nangarhor viloyatida IS-Kga tegishli 70-80 nafar gumonlanuvchi jangarilarni hibsga olgan[25].

8-sentabr kuni Afg‘onistonning Nimroz shahrida Tolibon Pokiston viloyatining ISKP rahbari Faruk Bengalzayni o‘ldirdi[40].

18-sentabr kuni Jalolobodda Tolibon patrullarini nishonga olgan IS-KP aʼzolari tomonidan oʻrnatilgan 4 ta bomba portlashi oqibatida 7 kishi halok boʻldi[104].

22-sentabr kuni Jalolobodning G‘avchak tumanidagi nazorat-o‘tkazish punktiga hujum qilgan IShID jangarilari tomonidan 2 nafar Tolibon jangarisi va bir tinch fuqaro halok bo‘ldi, deya xabar beradi xavfsizlik manbalari va guvohlar[105].

1-oktabr kuni Tolibon kuchlari Kobul shimolida joylashgan Charikar shahridagi ISKP bazasiga reyd uyushtirdi. Tolibon bir qancha ISKP aʼzolarini oʻldirib, hibsga olganini daʼvo qildi[106].

2-oktabr kuni ISKP jangarilari gumon qilinayotgan Jalolobodda 2 nafar Tolibon jangchisi va 2 nafar tinch aholini otib oʻldirgan[107].

3-oktabr kuni Kobuldagi Eydgoh masjidiga kiraverishda sodir bo‘lgan portlashda kamida 5 kishi halok bo‘ldi, u yerda Tolibon matbuot kotibi Zabihulloh Mujohidning onasi xotirasiga bag‘ishlangan marosim o‘tkazilayotgan edi[108][109][110][111][112][113]. Keyinroq ISKP hujum uchun mas’uliyatni oʻz zimmasiga oldi va Tolibon jangarilarini oʻldirganini daʼvo qildi[114].

4-oktabr kuni Tolibon kecha masjidda Tolibon matbuot kotibi Zabihulloh Mujohidning onasi xotirasiga bag‘ishlangan portlashdan so‘ng Kobulda „ISh-K“ guruhini yo‘q qilganini aytdi. Mujohidning aytishicha, operatsiyani Tolibonning maxsus bo‘linmasi amalga oshirgan va baza vayron qilingan, ichidagi hamma o‘ldirilgan[115].

6-oktabr kuni Xostdagi diniy maktabga granata otilgan hujumda 7 kishi, jumladan, kamida 1 Tolibon jangchisi halok bo‘lgan edi. Hujum uchun javobgarlikni ISKP oʻz zimmasiga oldi[116][117].

7-oktabr kuni Tolibon Kobul g‘arbidagi Pag‘mon tumanida uyushtirgan reyddan so‘ng 4 nafar ISKP aʼzosini hibsga olganini eʼlon qildi[118]. Shu kuni IShID Jalolobodning 2-okrugida Tolibon jangarisini qo‘lga olish va qatl qilish uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oldi[119].

8-oktabr kuni Muhammad al-Uyg‘uriy ismli „IShID“ uyg‘ur jangarisi Qunduzdagi shia masjidida xudkush tomonidan portlash uyushtirib, 55-100 kishini o‘ldirgan, yana o‘nlab kishilarni yaralagan[120][121][122][123].

9-oktabr kuni Tolibon matbuot kotibi Suhail Shohin ISKPga qarshi kurashda AQSh bilan hamkorlik qilinmasligini eʼlon qilib, Tolibon „IShID bilan mustaqil kurasha olishi“ni aytdi[124].

10-oktabr kuni ISKP Jalolobodning 7-okrugida 2 nafar Tolibon jangarisining o‘ldirilishi uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oldi[125].

14-oktabr kuni Afg‘onistonning Kunar viloyati markazi Asadobod shahrida Tolibon politsiyasi boshlig‘i portlash oqibatida halok bo‘ldi. Ular, shuningdek, 11 kishi, jumladan, 4 nafar Tolibon askari yaralanganini daʼvo qilmoqda[126][127].

15-oktabr kuni Qandahorda shialarning „Imom Bargah“ masjidida portlash sodir bo‘lib, kamida 65 kishi halok bo‘ldi, 70 ga yaqin kishi jarohatlandi. Hujum uchun javobgarlikni IShID o‘z zimmasiga oldi[128][129].

20-oktabr kuni Tolibon 2021-yil sentabr o‘rtalari va oktabr o‘rtalari oralig‘ida ISKPning kamida 250 nafar xodimini hibsga olganini eʼlon qildi[130].

23-oktabr kuni ISKP Jalolobod shahrining 1-okrugida 2 nafar Tolibon jangarisini otib oʻldirish uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi[131].

24-oktabr shanba kuni Afg‘onistonda sodir bo‘lgan bombali hujumda kamida 2 tinch fuqaro halok bo‘ldi, to‘rt nafar yaralanganlarning 1 nafari bola,. Afg‘oniston sharqidagi yo‘lga o‘rnatilgan qurilma Tolibon mashinasiga qaratilgan[132]. Oʻsha kuni ISKP Uruzgan viloyatidagi qishloqda bayroq koʻtargani va jangarilar yaqin qishloqlardagi masjidlarda varaqalar tarqatayotgani xabar qilingan[133].

25-oktabr kuni Hirotda qurolli shaxslar va Tolibon kuchlari o‘rtasidagi to‘qnashuvda 17 kishi halok bo‘ldi[134]. Oʻsha kuni Tojikiston va Xitoy bilan yangi tojik harbiy bazasi qurilishini moliyalashtirish boʻyicha kelishuvga erishildi va Xitoy kuchlari Afgʻoniston chegarasi yaqinidagi harbiy bazani toʻliq boshqarishi mumkinligi eʼlon qilindi[135].

31-oktabr kuni mamlakatdagi isyonchilar tuzilmasini bostirish amaliyoti doirasida Nangarhor viloyatida kamida yuz nafar IShID jangarisi Tolibon xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lgan[136].

Oktabr oyida yaqinda ISKP safiga qoʻshilgan, Afgʻoniston milliy armiyasining sobiq zobiti, Tolibon jangarilari bilan toʻqnashuvda halok boʻlgan edi. Sobiq zobit Tolibon hokimiyatni egallashidan oldin afg‘on harbiylarining Gardezdagi qurol va o‘q-dorilar omboriga qo‘mondonlik qilgan.

Tolibon hokimiyatni egallab olganidan beri Nangahar viloyatidagi zo‘ravonliklar „ISHID“ o‘z zimmasiga olgan har kuni sodir bo‘layotgan hujumlar bilan kuchaydi. Tolibon bunga javoban oktabr oyida viloyatda ISKP jangchilariga qarshi o‘tkazilayotgan amaliyotlar sonini ko‘paytirish maqsadida viloyatga qo‘shimcha 1300 jangchini joylashtirgan. Tolibonlar viloyatda ISKP jangarilarida gumon qilinganlarga qarshi tungi reydlar ham uyushtirgan va bu reydlar davomida hibsga olingan yuzlab odamlarning ko‘pchiligi yo g‘oyib bo‘lgan yoki o‘lik holatda topilgan. Nangahor aholisining so‘zlariga ko‘ra, Tolibonning viloyatda ISKP jangarilarida gumon qilinganlarga qarshi keskin tazyiqlari Tolibon jangarilari tomonidan bir qator inson huquqlari buzilishiga olib kelgan. „IShID“ Nangahar aholisini qoʻzgʻolonga va Tolibonga qarshilik koʻrsatishga chaqirib, oʻzining yollash tashviqotining bir qismi sifatida Tolibonning qattiq taʼqiblaridan ham foydalangan. Nangahor aholisining aytishicha, viloyatdagi Tolibon jangarilari bu hudud bilan tanish emas va „ISHID“ nishonlari haqida olgan razvedka maʼlumotlarini tekshirish imkoni yoʻq. Shu bois Tolibon jangarilari „ISHID“da ishlaganlikda gumon qilgan har qanday odamni o‘ldirishga kirishgan, deydi aholi. „Vashington Post“ gazetasining yozishicha, faqat bir nechta Tolibon jangarilari shaharlarda aniq amaliyotlar oʻtkazish uchun zarur tayyorgarlik yoki tajribaga ega. Tolibon partizanlar urushiga koʻproq moslashgani bois, ular hali ham tinchlik davrida xavfsizlikni saqlashga koʻnikmoqda.

Noyabr oyi boshiga kelib Nangahardagi IS-KP sobiq respublikachilar va Tolibon tarafdorlari bir necha bor o‘ldirildi va patrullarga shunday tez-tez hujum uyushtirdiki, Tolibon hukumati viloyatdagi o‘z jangchilariga endi tunda aholi punktlarini tark etmaslikni buyurdi[137].

2021-yilning 2-noyabrida Kobul kasalxonasiga hujum sodir bo‘lib, hujumchilar Dovud Xon harbiy gospitaliga qurollar va xudkush-terrorchilar bilan hujum qilishgan, kamida 25 kishi halok bo‘lgan va yana kamida 50 kishi yaralangan. Tolibonning yuqori martabali qo‘mondoni Mavlaviy Hamdulloh Muxlis hujumda halok bo‘lgan. U Kobul harbiy korpusining boshlig‘i edi va 15-avgust kuni kimsasiz Afg‘oniston prezident saroyiga kirgan birinchi „katta“ Tolibon qo‘mondonlaridan biri edi Tolibon hujumda ISKPni aybladi va ular otishmada kamida 4 jangarini oʻldirganini daʼvo qildi[138][139]. Shu kuni IShID Jalolobodning PD-2 shahrida toliblar sudyasini qurolli hujumda o‘ldirish uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oldi[140].

7-noyabr kuni Jaloloboddagi qator hujumlarda Tolibon xavfsizlik kuchlarining kamida 3 nafar xodimi halok bo‘ldi, yana 3 nafari yaralandi. „Tolibonga qarshi ikki portlash sodir bo‘ldi, keyin ISKP jangarilari otishmaga kirishdi va nihoyat qochishga muvaffaq bo‘ldi“[141].

10-noyabr kuni Tolibon hukmronligi ostidagi afgʻon josuslik agentligining yangi nomi boʻlgan Bosh razvedka boshqarmasi matbuot kotibi Kobulda jurnalistlarga ISKPning 600 ga yaqin aʼzosi, jumladan „yuqori martabali“ qoʻmondonlar ham hibsga olinganini aytdi.

13-noyabr kuni Kobul shahrining shialar yashovchi qismida avtobus portlashi oqibatida kamida 3 kishi, jumladan afg‘on jurnalisti Hamid Sayg‘oniy halok bo‘ldi. Keyinchalik portlash uchun mas’uliyatni ISKP oʻz zimmasiga oldi[142].

14-noyabr kuni ISKP jangarilari Nangarhorda Tolibon jangarisini otib oʻldirgan[143].

15-noyabr kuni Qandahorda ISKP gumon qilingan maskanga toliblar uyushtirgan bosqinda 4 nafar ISKP aʼzosi va 3 nafar tinch fuqaro halok boʻldi[144].

18-noyabr kuni BMT bahosiga koʻra IShID-KP aʼzolari Afgʻonistonning 34 ta viloyatining barchasida hozir boʻlgan degan xulosaga keldi[145].

20-noyabr kuni Jalolobod shahrida ISKP jangarilari ularning mashinasiga o‘t ochishi oqibatida 3 nafar Tolibon jangarisi halok bo‘ldi[146].

22-noyabr kuni Qoʻshma Shtatlar ISKPning toʻrtta asosiy rahbari, shu jumladan tashkilotning moliyachisi nomini oshkor qildi va ularni maxsus tayinlangan global terrorchilar (SDGTs) deb eʼlon qildi[147]. Oʻsha kuni ISKP Jalolobodda Tolibon jangarisi va sobiq afgʻon razvedkasi xodimining mashinasiga oʻq uzilganidan keyin otib oʻldirilgani uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi.

25-noyabr kuni Jalolobod shahrida ISKP jangarilari tomonidan 2 nafar Tolibon otib oʻldirilgan[148].

30-noyabr kuni Tolibonning Jalolobod shahridagi uylardan biriga uyushtirgan bosqinida ISKPning 3 nafar jangarisi yo‘q qilindi. Operatsiyada Tolibonning to‘rt nafar jangarisi yaralangan[149].

4-dekabr kuni ISKP telegramda Kobulda Tolibon patrul mashinasi nishonga olingan portlash tasvirlangan fotosuratni eʼlon qildi[150].

5-dekabr kuni ISKP Jalolobod shahrida ikki Tolibon jangarisining mashinasida otib oʻldirganlik uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi[151].

6-dekabr kuni ISKP Taloqonda Tolibon jangarisini otib oʻldirish uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi. Bu ISKPning Tolibon hokimiyatni egallab olganidan keyin Taxar viloyatidagi birinchi masʼuliyatli daʼvosi edi[152].

9-dekabr kuni Afgʻoniston Islom Amirligi matbuot kotibi Zabiulloh Mujohid intervyusi chogʻida Islom Amirligi qayta tashkil etilganidan buyon ISKPning 25 ta boshpanasi yoʻq qilinganini va ISKPning 670 nafar jangarisi hibsga olinganini daʼvo qildi. U, shuningdek, „IShID jangarilari endi Afg‘onistonda katta tahdid emas. Bu hozir Kobul va Jalolobodda demontaj qilingan kichik guruh edi“[153].

14-dekabr kuni BMTning inson huquqlari boʻyicha oliy komissar oʻrinbosari Nada Al-Nashif toliblar ISKP aʼzoligida gumon qilinganlardan kamida 50 ta qatl, jumladan, osib oʻldirish va boshini kesish uchun javobgar boʻlganini eʼlon qildi. Xuddi shu hisobotda, shuningdek, Tolibon afg‘on xavfsizlik xizmatining sobiq xodimlarini kamida 72 nafarini qatl qilgan[154].

2022-yil

[tahrir | manbasini tahrirlash]

4-yanvar kuni ISKP Nangarhorning Mamandra viloyatida Tolibon „josusini“ oʻgʻirlab ketib, qatl qilganini daʼvo qildi[155].

16-yanvar kuni ISKP oʻz xodimlaridan biri Hirotda Tolibon jangarisini otib oʻldirgani tasvirini eʼlon qildi[156].

23-yanvar kuni ISKP Taloqonda Tolibon jangarisini otib oʻldirish uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi[157].

30-yanvar kuni Afg‘oniston-Pokiston chegarasidagi Kunarning Sarkani tumanida ISKP qurolli kuchlari tomonidan ikki Tolibon jangarisi nishonga olingan. Tolibon jangarilaridan biri halok bo‘ldi, ikkinchisi yaralandi[158].

13-fevral kuni Pokiston Bosh vaziri Imron Xon CNN muxbiri Farid Zakariyaga bergan intervyusida butun dunyoni toliblar bilan qisman mojaro natijasida davom etayotgan mintaqaviy gumanitar inqirozni hal qilish uchun hamkorlik qilishga chaqirdi[159].

2022-yil 22-fevralda Pokiston rasmiylari davom etayotgan mojaro Afg‘onistonni beqarorlashtirayotganini, shuningdek, Pokiston barqarorligiga tahdid solayotganini tan oldi[52].

2022-yil 4-mart kuni ISKP xudkush terrorchisi Pokistonning Peshovar shahridagi shia masjidiga hujum qilib, 63 namozxonni o‘ldirdi.

2 aprel kuni ISKP Kobulning 5-okrugida Tolibon jangarilari boʻlgan mashinani portlash bilan bombalaganini daʼvo qildi[160].

2022-yil 11-aprelda „IShID“ Pokiston va Afgʻonistonda qatʼiy pozitsiyani egallamagan. IShID Xuroson oʻzlarining „Xuroson ovozi“ jurnalida Tolibonning boshqaruvi va tafakkurini tanqid qilgan[161].

2022-yilning 19-aprelida Kobuldagi ikkita maktabda sodir etilgan portlashlar oqibatida kamida 6 kishi halok bo‘ldi va 17 kishi yaralandi. Bir necha yaradorning ahvoli og‘ir. Hujumlar uchun javobgarlikni zudlik bilan hech kim o‘z zimmasiga olgani yo‘q, biroq voqealarda „IShID“ning afg‘on bo‘linmasi aybdor ekanligi gumon qilinmoqda[162].

„IShID“ ekstremistik guruhining Afg‘onistondagi bo‘limi 2022-yilning 18-24-aprel kunlarida mamlakatdagi shia ozchilikka qarshi uyushtirilgan qator hujumlar uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oldi. 22-aprel kuni esa Afg‘oniston shimolidagi masjid va diniy maktabga uyushtirilgan portlash oqibatida 33 kishi, jumladan, talabalar halok bo‘ldi. Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, Kobul gʻarbidagi Dashte Barchi shahridagi mahallada ikkita taʼlim markazida sodir boʻlgan, kamida olti kishi halok boʻlgan va 25 kishi jarohat olgan. Afgʻonistonning turli hududlarida soʻnggi kunlarda bir necha kichikroq portlashlar, jumladan, bugun Kobul mahallasida sodir boʻlgan yana bir portlash va uning dastlabki qurbonlari keltirmagan. Kecha sharqdagi Nangarhor viloyatida ham yo‘l chetidagi mina portlashi sodir bo‘lgan, natijada Tolibon xavfsizlik kuchlarining kamida to‘rt nafar aʼzosi halok bo‘lgan va bir kishi yaralangan. Qunduz shahrida yana bir mashina portlashi oqibatida to‘rt kishi halok bo‘ldi, yaralangan 18 kishining bir nechtasi bolalar edi. Tolibon poytaxti Mozori Sharif boʻlgan Balx viloyati shimolida IS-K sobiq yetakchisi hibsga olinganini eʼlon qildi[163][164][165].

2022-yil 29-aprel, juma kuni, muborak Ramazon oyining so‘nggi kuni, Afg‘onistonda mamlakatni qamrab olgan zo‘ravonlik to‘lqini doirasida so‘fiylar masjidiga yangi hujum uyushtirildi. Poytaxt Kobul g‘arbida namoz vaqtida sodir bo‘lgan portlash 50 kishining hayotiga zomin bo‘ldi[166][167][168]. Parvon viloyatidagi ikkita yuqori voltli minora 29-aprel, jumaga o‘tar kechasi jangarilar tomonidan bombardimon qilindi. 2022-yil 30-aprel, shanba kuni Afg‘onistonning 11 ta viloyatida millionlab odamlar poytaxt Kobulning g‘arbida ikkita elektr uzatish minorasi portlatib yuborilganidan so‘ng svetsiz qoldi[169].

25-may kuni Mozori Sharif shahrida mikroavtobuslarni nishonga olgan kuchlarning uchta portlashi oqibatida kamida 9 kishi halok bo‘lgan. Keyinchalik IS-KP mas’uliyatni oʻz zimmasiga oldi[170].

18-iyun kuni bir guruh qurollangan shaxslar Kobuldagi sikxlar ibodatxonasiga hujum qilishi oqibatida ikki kishi halok bo‘ldi, yetti kishi yaralandi. Mas’uliyatni ISKP oʻz zimmasiga oldi va hujum „Hindistonning hukmron Bharatiya Janata partiyasi aʼzolarining Muhammad paygʻambarga nisbatan qilgan haqoratlari“ uchun qasos boʻlganini daʼvo qildi. Hujum ortidan Tolibon kuchlari bilan otishmada ISKPning yetti nafar qurollisi halok bo‘ldi[171].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Seldin, Jeff. „US Admits Taliban Offensive Is Whittling IS's Grip on Afghanistan“. Voice of America (2020-yil 20-mart).
  2. ↑ Gibbons-Neff, Thomas; Mashal, Mujib. „ISIS Is Losing Afghan Territory. That Means Little for Its Victims.“ (2019-yil 2-dekabr).
  3. ↑ „Afghanistan Faces Tough Battle as Haqqanis Unify the Taliban – ABC News“. ABC News (2016-yil 8-may). 2016-yil 8-mayda asl nusxadan arxivlangan.
  4. ↑ Roggio, Bill. „Taliban advances as U.S. completes withdrawal“. FDD's Long War Journal (2021-yil 12-iyul). 2021-yil 24-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 16-iyul.
  5. ↑ Roggio, Bill; Weiss, Caleb. „Islamic Movement of Uzbekistan faction emerges after group's collapse“. Long War Journal (2016-yil 14-iyun). Qaraldi: 2017-yil 6-avgust.
  6. ↑ 6,0 6,1 „ISIS Violence Dents Taliban Claims Of Safer Afghanistan“. NDTV.com (2021-yil 9-noyabr).
  7. ↑ „Taliban fought IS with 'limited' US military support, US general reveals“. France 24 (2020-yil 10-mart).
  8. ↑ Sisk, Richard. „US Has Given 'Limited Support' to Taliban in ISIS Fight, General Says“. Military.com (2020-yil 11-mart).
  9. ↑ Clark, Dartunorro; Da Silva, Chantal; Kube, Courtney „2 High Profile ISIS Targets Killed in US Drone Strike in Afghanistan, Pentagon Says“. NBC News (2021-yil 28-avgust). Qaraldi: 2021-yil 30-avgust.
  10. ↑ Liebermann, Oren; Sidhu, Sandi; Smith-Spark, Laura; Vandoorne, Saskya; Walsh, Nick Paton „Nine Family Members, Including Children, Killed in US Strike in Kabul Targeting Suspected IS-K Suicide Bomber, Relative Says“. CNN (2021-yil 30-avgust). Qaraldi: 2021-yil 30-avgust.
  11. ↑ „The Odd Couple: Why Iran Is Backing the Taliban“. Stratfor.
  12. ↑ Dreazen, Yochi „Exclusive: Iran Teams With Taliban to Fight Islamic State in Afghanistan“.
  13. ↑ Pillalamarri, Akhilesh „Revealed: Why ISIS Hates the Taliban“. thediplomat.com (2016-yil 29-yanvar).
  14. ↑ Noorzai, Roshan; Sahinkaya, Ezel; Gul Sarwan, Rahim. „Afghan Lawmakers: Russian Support to Taliban No Secret“. Voice of America (2020-yil 3-iyul).
  15. ↑ Johnson 2016, s. 1.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Mashal. „Afghan Fighters Loyal to ISIS Beheaded 7 Hostages, Officials Say“. The New York Times (2015-yil 9-noyabr).
  17. ↑ „Taliban leader Dadullah joins Afghanistan's ISIL | Pakistan Today“. archive.pakistantoday.com.pk (2015-yil 10-sentyabr). 2022-yil 7-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
  18. ↑ Qazi, Shereena „Deadly Taliban infighting erupts in Afghanistan“ (en). www.aljazeera.com (2015-yil 9-noyabr).
  19. ↑ „پسر ملامنان نیازی به طالبان پیوست“ [The son of Mullah Manan Niazi joined the Taliban]. farsnews. Qaraldi: 2022-yil 12-may.
  20. ↑ „تاجیک‌ها به تاجیکستان، ازبک‌ها به ازبکستان و هزاره‌ها به گورستان بروند! - بهار نیوز“ [Tajiks to Tajikistan, Uzbeks to Uzbekistan and Hazaras to the grave!] (fa). پایگاه خبری بهار نیوز (2021-yil 9-sentyabr). — „حافظ خالد نیاز پسر ملا عبدالمنان نیازی (معروف به قصاب شیعیان افغانستان) با انتشار ویدئیی، با امارت اسلامی طالبان اعلام بیعت كرد. [Hafiz Khalid Niazi, son of Mullah Abdul Manan Niazi (known as the Shiite butcher of Afghanistan) released a video declaring his allegiance to the Islamic Emirate.]“. Qaraldi: 2022-yil 12-may.
  21. ↑ Shah, Taimoor; Nordland, Rod; Sukhanyar, Jawad „Afghan Government Quietly Aids Breakaway Taliban Faction“. The New York Times (2017-yil 19-iyun).
  22. ↑ Donati, Jessica; Totakhil, Habib Khan „Afghan Government Secretly Fosters Taliban Splinter Groups“. Wall Street Journal (2016-yil 23-may).
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 23,5 „Factbox: Taliban announces makeup of new Afghan government“ (en). Reuters (2021-yil 7-sentyabr).
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 George, Susannah. „Taliban sends hundreds of fighters to eastern Afghanistan to wage war against Islamic State“ (2021-yil 23-noyabr).
  25. ↑ 25,0 25,1 „Taliban Provincial Governor Vows To Fight ISIS“. NDTV.com (2021-yil 6-sentyabr).
  26. ↑ Panda, Ankit „Islamic State in Afghanistan: Start of a Turf War?“. thediplomat.com (2015-yil 3-fevral).
  27. ↑ 27,0 27,1 „The Taliban Takes on Islamic State: Insurgents Vie for Control of Northern Afghanistan; Terrorism Monitor Volume: 16 Issue: 16“. ecoi.net (2018-yil 10-avgust).
  28. ↑ „Senior Taliban commander, several civilians killed in Kabul hospital attack“ (en). France 24 (2021-yil 2-noyabr).
  29. ↑ „Who are Isis-K, and what is their relationship with the Taliban?“. The Telegraph (2021-yil 28-avgust). 2022-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
  30. ↑ Shalizi, Hamid. „Afghan air strike kills Islamic State commander“ (2018-yil 7-aprel).
  31. ↑ „US sanctions four ISIS-K operatives working in Afghanistan“. alarabia.net (2021-yil 22-noyabr).
  32. ↑ „Army Rangers killed in Afghanistan were possible victims of friendly fire“. Army Times (2017-yil 28-aprel).
  33. ↑ Barbara Starr; Ralph Ellis „ISIS leader in Afghanistan was killed in raid, US confirms“. CNN (2017-yil 8-may). 2017-yil 8-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 8-may.
  34. ↑ Browne, Ryan „US kills leader of ISIS in Afghanistan“. CNN (2017-yil 14-iyul). 2017-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 15-iyul.
  35. ↑ „Statement by Chief Pentagon Spokesperson Dana W. White on death of ISIS-K leader in Afghanistan“. U.S. Department of Defense. 2017-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 15-iyul.
  36. ↑ „ISIL leader in Afghanistan killed in air raids“. aljazeera.com. 2018-yil 27-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-avgust.
  37. ↑ „Taliban takes on ISKP, its most serious foe in Afghanistan“. Al Jazeera (2021-yil 27-sentyabr).
  38. ↑ „UN: Islamic State replaced leader in Afghanistan after visit from central leadership | FDD's Long War Journal“. longwarjournal.org (2019-yil 30-iyul). 2019-yil 31-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 31-iyul.
  39. ↑ „Afghan forces announce arrest of local ISIL leader“. 2020-yil 5-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 5-aprel.
  40. ↑ 40,0 40,1 40,2 40,3 40,4 Rehman. „Afghan chaos mounts as ISIS-K tries to tarnish Taliban triumph“. Nikkei Asia (2021-yil 15-sentyabr).
  41. ↑ 41,0 41,1 „'Leader of breakaway Taliban faction killed'“ (en). DAWN.COM (2015-yil 13-noyabr).
  42. ↑ Khan, Tahir „Rebel Taliban leader dies of injuries days after attack“. Daily Times (2021-yil 16-may).
  43. ↑ „Why Taliban special forces are fighting Islamic State“. BBC News (2015-yil 18-dekabr).
  44. ↑ 44,0 44,1 Walsh, Joe „What Is ISIS-K Or IS-K? This Afghan Terror Group — And Taliban Enemy — Is Suspected In Kabul Airport Bombing.“ (en). Forbes (2021-yil 27-avgust).
  45. ↑ „Taliban Sweep in Afghanistan Follows Years of U.S. Miscalculations“. The New York Times (2021-yil 14-avgust). 2021-yil 17-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 17-avgust.
  46. ↑ 46,0 46,1 Johnson 2016, s. 2.
  47. ↑ Philp, Catherine; Charter, David. „Isis-K an acute and growing risk“ (en) (2021-yil 27-avgust).
  48. ↑ „Red on Red: Analyzing Afghanistan's Intra-Insurgency Violence“. Combating Terrorism Center at West Point (2018-yil 24-yanvar). 2018-yil 16-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
  49. ↑ „UCDP – Uppsala Conflict Data Program“. ucdp.uu.se. Qaraldi: 2020-yil 3-dekabr.
  50. ↑ „Afghan Taliban Group Backs IS, But Only Abroad“ (en). RadioFreeEurope/RadioLiberty. Qaraldi: 2021-yil 18-avgust.
  51. ↑ 51,0 51,1 Rasmussen. „Dozens killed in clashes between rival Taliban factions in Afghanistan“ (2016-yil 10-mart).
  52. ↑ 52,0 52,1 Masood, Salman; ur-Rehman, Zia. „To Preserve Its Own Stability, Pakistan Must Stabilize Afghanistan First“. New York Times (2022-yil 22-fevral). Qaraldi: 2022-yil 2-mart.
  53. ↑ Sayed. „Islamic State Khorasan Province's Peshawar Seminary Attack and War Against Afghan Taliban Hanafis“. The JamesTown Foundation (2020-yil 20-noyabr). — „"The Afghan Taliban’s scholars are strict Deobandis and suppressed the Salafist trend when they came to power in Afghanistan in the 1990s.... However, the post-9/11 U.S. invasion of Afghanistan provided Salafists with an opportunity to thrive because the religious duty of defensive war against ‘infidel’ American invaders forced the Afghan Taliban to ally with Salafists... Salafists, therefore, remained either foot soldiers or part of small groups under the Afghan Taliban’s command."“.
  54. ↑ Sayed 2021: Afghan Salafists had previously faced several bans by the Afghan Taliban during the Talibanʼs pre-9/11 rule,.
  55. ↑ „A.P. Buys Worldwide Television News“. The New York Times (1998-yil 3-iyun). Qaraldi: 2014-yil 30-oktyabr.
  56. ↑ Rana. „The Khorasan chapter threat“ (en). DAWN.COM (2021-yil 5-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 6-sentyabr.
  57. ↑ 57,0 57,1 57,2 57,3 57,4 57,5 57,6 57,7 57,8 Sayed 2021.
  58. ↑ Sayed 2021, ss. 10–11: "disgruntled members of Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP), or the Pakistani Taliban, founded ISKP, soon afterwards ISKP became a Salafist-dominated group and shifted to Nangarhar province in Afghanistan.
  59. ↑ Sayed. „Islamic State Khorasan Province's Peshawar Seminary Attack and War Against Afghan Taliban Hanafis“. The JamesTown Foundation (2020-yil 20-noyabr). — „"Pashtun Salafist figures convened in Peshawar under the leadership of Shaikh Abdul Aziz Nooristani and Haji Hayatullah, who is the nephew of Shaikh Jamil ur Rehman, and pledged an oath of loyalty to the Afghan Taliban and condemned IS-K. They requested protection from the Afghan Taliban for the Salafist community... Salafists ostensibly are now loyal to the Afghan Taliban"“.
  60. ↑ „Ahl-e-Hadith clerics announce allegiance to Taliban in Nangarhar“. Afghan Islamic Press (2021-yil 1-noyabr). 2021-yil 13-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  61. ↑ 61,0 61,1 61,2 61,3 61,4 61,5 61,6 Johnson 2016.
  62. ↑ „Bombs kill 11 in Afghanistan as Taliban, ISIS supporters clash“ (en). Al Arabiya English (2015-yil 26-may).
  63. ↑ 63,0 63,1 Goldstein. „In ISIS, the Taliban Face an Insurgent Threat of Their Own“. The New York Times (2015-yil 4-iyun).
  64. ↑ „Taliban-on-Taliban turf war erupts in Afghanistan“. www.worldbulletin.net/.
  65. ↑ „Afghan Taliban Detail Fight Against Uzbek IS Militants“. Radio Free Europe/Radio Liberty (2015-yil 30-noyabr).
  66. ↑ Kaplan. „Taliban Launches Anti-ISIS Offensive: Afghan Insurgents Capture Two Districts From Islamic State Group“. International Business Times (2016-yil 5-yanvar).
  67. ↑ Agency. „At least 31 militants killed in clashes between Taliban, Daesh in Afghanistan“. Daily Sabah (2016-yil 6-yanvar).
  68. ↑ Botelho. „Official: U.S. strikes ISIS radio station in Afghanistan“. CNN (2016-yil 2-fevral).
  69. ↑ „30 Killed as Taliban, ISIS Terrorists Clash in Afghanistan“. Alwaght.com (2016-yil 26-aprel).
  70. ↑ „27 killed, 11 wounded as clash erupts among Taliban and ISIS in Nangarhar“. The Khaama Press News Agency (2016-yil 19-may).
  71. ↑ „Top ISIS Leader in Afghanistan Killed in US Airstrike“ (en). ABC News (2016-yil 13-avgust).
  72. ↑ „Daesh Commander Killed By Taliban In Farah“ (en). TOLOnews (2016-yil 30-oktyabr).
  73. ↑ USA TODAY. „Drone footage shows MOAB drop in Afghanistan“ (2017-yil 14-aprel).
  74. ↑ „U.S. drops 'mother of all bombs' in Afghanistan, marking weapon's first use“. CBS News (2017-yil 13-aprel). Qaraldi: 2017-yil 13-aprel.
  75. ↑ Tomlinson. „US drops largest non-nuclear bomb in Afghanistan after Green Beret killed“. Fox News (2017-yil 13-aprel). Qaraldi: 2017-yil 13-aprel.
  76. ↑ „US 'mother of all bombs' killed 92 Isis militants, say Afghan officials“. the Guardian (2017-yil 15-aprel).
  77. ↑ „Nearly 100 dead as Taliban, Daesh clash in Afghanistan“.
  78. ↑ „ISIS in Afghanistan is attacking the Taliban, killing dozens“. Business Insider (2017-yil 26-aprel).
  79. ↑ Yousafzai, Sami. „Iran and the Afghan Taliban Teaming Up Against ISIS“. The Daily Beast (2015-yil 17-iyun).
  80. ↑ „Afghan Taliban Officials Pay 'Fruitful' Visit to Iran“. NBC News.
  81. ↑ „The Taliban executes one of its own commanders for colluding with ISIS“ (en). Newsweek (2017-yil 27-noyabr).
  82. ↑ Diplomat. „Why Has Russia Invited the Taliban to Moscow?“. The Diplomat.
  83. ↑ „Families flee as Taliban battle Islamic State in northern Afghanistan“. Reuters (2018-yil 20-iyul).
  84. ↑ Roggio. „Taliban says Islamic State has been 'completely defeated' in Jawzjan“. www.longwarjournal.org (2018-yil 1-avgust).
  85. ↑ „ISIS just ambushed and killed 15 Taliban fighters as the terror groups wage a bloody battle while the US watches“. Business Insider (2018-yil 17-iyul). 2021-yil 30-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
  86. ↑ Haroon Janjua, Islamabad, Hugh Tomlinson, Delhi. „Taliban asks US to stop airstrikes so it can crush Isis“. The Times (2018-yil 7-avgust).
  87. ↑ „Heavy clashes underway between Taliban, ISIS militants in two districts of Kunar“. The Khaama Press News Agency (2019-yil 22-iyun).
  88. ↑ „Islamic State: renewed bay'ah from Khorasan province – IFI Monitoring“ (2019-yil 1-iyul). 2019-yil 1-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  89. ↑ „Islamic State“ (2019-yil 1-oktyabr). 2019-yil 1-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  90. ↑ „Our secret Taliban air force“. The Washington Post (2020-yil 22-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 30-yanvar.
  91. ↑ „General confirms the US has helped the Taliban by launching drone strikes against ISIS“. Task & Purpose (2020-yil 10-dekabr). Qaraldi: 2022-yil 30-yanvar.
  92. ↑ „Explained: Who are Islamic State-Khorasan, the terror group that carried out Kabul Airport blast“. Firstpost (2021-yil 27-avgust).
  93. ↑ „Afghanistan news: Latest on blasts reported outside Kabul airport“ (2021-yil 26-avgust).
  94. ↑ „Biden on Kabul suicide bombings: 'We will hunt you down and make you pay“.
  95. ↑ „Sheer Chaos: At Least 13 U.S. Troops Killed as Blasts Rock Kabul Airport“. The Daily Beast (2021-yil 26-avgust).
  96. ↑ „US troops, Afghans killed in attacks outside Kabul airport“. CNN (2021-yil 27-avgust).
  97. ↑ Cooper, Helene; Schmitt, Eric; Gibbons-Neff, Thomas. „As U.S. Troops Searched Afghans, a Bomber in the Crowd Moved In“ (en-US). The New York Times (2021-yil 27-avgust). Qaraldi: 2021-yil 28-avgust.
  98. ↑ „Afghanistan explosions: 13 US service members killed in Kabul airport blast, more wounded, officials say“. Fox News (2021-yil 26-avgust).
  99. ↑ „Biden Vows to Finish Mission, Hunt Attackers: Afghanistan Update“. Bloomberg News (2021-yil 26-avgust).
  100. ↑ „Taliban condemns suicide bombing at Kabul airport“. Fox News (2021-yil 26-avgust). 2021-yil 26-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-avgust.
  101. ↑ Farmer, Ben. „Ambitious new Isis-K leader becomes Taliban's most wanted enemy after Kabul attacks“ (en-GB). The Daily Telegraph (2021-yil 27-avgust). 2021-yil 28-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 27-avgust.
  102. ↑ „Taliban claims to have caught two Malaysians fighting for IS-K in Kabul“ (en). The Star (2021-yil 28-avgust).
  103. ↑ 103,0 103,1 „Islamic State violence dents Taliban claims of safer Afghanistan“. Reuters (2021-yil 9-noyabr). Qaraldi: 2021-yil 13-noyabr.
  104. ↑ „Afghanistan: Several dead as blasts rock Jalalabad and Kabul“. Al Jazeera (2021-yil 18-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 19-sentyabr.
  105. ↑ Two Taliban among three killed in Jalalabad attack.
  106. ↑ „Taliban raid ISIS haven in Parwan province; kill, arrest several affiliates“. IndiaTVNews.com (2021-yil 3-oktyabr).
  107. ↑ „Gunmen kills two Taliban members in Jalalabad“. NewYorkPost (2021-yil 3-oktyabr).
  108. ↑ „Afganistán: Bomba en mezquita deja 5 civiles muertos“. AP NEWS (2021-yil 3-oktyabr).
  109. ↑ actualización. „Atentado contra una mezquita de Kabul en la que se encontraba el portavoz de los talibanes“. La Razón (2021-yil 3-oktyabr).
  110. ↑ „Afganistán: una explosión en Kabul deja al menos cinco muertos, informan los talibanes“. France 24 (2021-yil 3-oktyabr).
  111. ↑ Vega. „Varios muertos en un atentado en Kabul, según los talibanes“. El País (2021-yil 3-oktyabr).
  112. ↑ „Afganistán: Bomba en mezquita deja varios civiles muertos“. www.telemetro.com.
  113. ↑ „At least 5 killed after blast targets memorial service in Kabul“. www.aljazeera.com.
  114. ↑ „ISIS claims responsibility for bombing near a mosque in Kabul“. NINA News.
  115. ↑ „Taliban 'destroy' IS-K cell after Kabul mosque bombing | DW | 04.10.2021“. Deutsche Welle.
  116. ↑ „Picture of one of the Taliban militants killed in this evening's mosque blast in Khost, which was caused by a grenade, as per TB sources.“. liveuamap.com.
  117. ↑ „Afghanistan: Death toll from explosion at school in Khost reaches 7“. ANI News.
  118. ↑ „Taliban says four ISIS members captured in raid near Kabul“. TheStraitsTimes (2021-yil 7-oktyabr).
  119. ↑ „ISIS has claimed responsibility for the capture and summary execution of a rival Taliban militant in District 2 of the eastern Afghan city of Jalalabad“. liveuamap.com.
  120. ↑ „Afghanistan IS-K bomber (Muhammed al Uyghuri) that detonated his PBIED in Kunduz, killing 40–100 in a Shiite mosque. He is noted by ISIS to be a Uyghur, framed in response to the Taliban & their relations with China. He's holding a (likely local copy) Zigana T pattern pistol“. liveuamap.com.
  121. ↑ „Suicide bombing at Afghanistan's Kunduz mosque kills at least 55 worshippers“. South China Morning Post (2021-yil 8-oktyabr).
  122. ↑ „Shia mosque bombing kills dozens in Afghan city of Kunduz“. TheGuardian (2021-yil 8-oktyabr).
  123. ↑ „Islamic State-Khorasan claims responsibility for suicide bombing at Kunduz, 100 dead“.
  124. ↑ „Taliban: We will not work with the United States to contain ISIS“. AsumeTech.com (2021-yil 9-oktyabr).
  125. ↑ „ISIS has claimed responsibility for the assassination of two rival Taliban militants in District 7 of the eastern Afghan city of Jalalabad“. liveuamap.com.
  126. ↑ Press. „Muere un alto cargo de la policía de los talibán en un atentado con bomba en el este de Afganistán“. www.europapress.es (2021-yil 14-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 17-oktyabr.
  127. ↑ „Un jefe policial talibán muere en un ataque con explosivos en Afganistán“ (es). SWI swissinfo.ch. Qaraldi: 2021-yil 17-oktyabr.
  128. ↑ „Four suicide bombers kill and injure dozens of people in Kandahar mosque blasts“ (2021-yil 15-oktyabr).
  129. ↑ https://www.rfi.fr/es/oriente-medio/20211015-afganist%C3%A1n-decenas-de-muertos-tras-explosiones-en-la-mezquita-de-kandahar
  130. ↑ „Spotlight on Global Jihad (October 21-27, 2021)“. The Meir Intelligence and Terrorism Information Center (2021-yil 28-oktyabr).
  131. ↑ „ISIS has claimed responsibility for shooting and killing 2 rival Taliban militants in District 1 of the eastern Afghan city of Jalalabad“. liveuamap.com.
  132. ↑ „Dos civiles muertos en un nuevo ataque terrorista en Afganistán“ (2021-yil 23-oktyabr).
  133. ↑ „Spotlight on Global Jihad (October 21-27, 2021)“. The Meir Intelligence and Terrorism Information Center (2021-yil 28-oktyabr).
  134. ↑ „17 people killed in clash between Taliban, group of armed men in Herat“. aninews.in.
  135. ↑ Krishnan, Ananth. „Eye on Afghanistan, China to build military base in Tajikistan“. TheHindu.com (2021-yil 28-oktyabr).
  136. ↑ „Un centenar de yihadistas se entregan a los talibanes en Afganistán | DW | 31.10.2021“ (es-ES). DW.COM (2021-yil 31-oktyabr).
  137. ↑ Zenn (2021).
  138. ↑ More than 20 killed in attack on Kabul military hospital
  139. ↑ Reuters. „Explosions and gun attack on central Kabul hospital kill 25 people“ (en). the Guardian (2021-yil 2-noyabr). Qaraldi: 2021-yil 2-noyabr.
  140. ↑ „Today's second claim from ISKP: ISKP claiming to have assassinated a Taliban judge in a gun attack in PD-2, Jalalabad, Nangarhar“. liveuamap.com.
  141. ↑ „Taliban deaths in Islamic State clashes“. The West Australian (2021-yil 7-noyabr).
  142. ↑ „ISIS-K claims responsibility for Saturday's explosion in Kabul“. aninews.in.
  143. ↑ „Spotlight on Global Jihad (November 11-17, 2021)“. The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center (2021-yil 18-noyabr).
  144. ↑ „At least four killed as Taliban crack down on ISIS hideouts in southern Afghanistan“. thenationalnews.com (2021-yil 15-noyabr).
  145. ↑ „ISIS 'Everywhere' in Afghanistan - The UN Worries“. albawaba.com.
  146. ↑ „Spotlight on Global Jihad (November 18-24, 2021)“. The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center (2021-yil 25-noyabr).
  147. ↑ „US sanctions four ISIS-K operatives working in Afghanistan“. alarabia.net (2021-yil 22-noyabr).
  148. ↑ „Spotlight on Global Jihad (November 25 – December 1, 2021)“. The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center (2021-yil 2-dekabr).
  149. ↑ Lalzoy, Najibullah. „Taliban's ops on Daesh in Nangarhar province, three Daesh affiliates killed four Taliban wounded“. Khaama Press Agency (2021-yil 30-noyabr).
  150. ↑ „Spotlight on Global Jihad (December 2-8, 2021)“. The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center (2021-yil 9-dekabr).
  151. ↑ „Spotlight on Global Jihad (December 2-8, 2021)“. The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center (2021-yil 9-dekabr).
  152. ↑ „Spotlight on Global Jihad (December 2-8, 2021)“. The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center (2021-yil 9-dekabr).
  153. ↑ „No place for ISIS in Afghanistan, say Taliban“. Tribune.com (2021-yil 8-dekabr).
  154. ↑ „Taliban rule marked by killings, 'litany of abuses', UN says“. AlJazeera.
  155. ↑ „Spotlight on Global Jihad (January 5-12, 2022)“. The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center (2021-yil 13-yanvar).
  156. ↑ „Spotlight on Global Jihad (January 13-19, 2022)“. The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center (2021-yil 20-yanvar).
  157. ↑ „ISKP claiming two attacks against Taliban. - IED/MIED blast targeting Taliban vehicle in Kama district of Nangarhar, claiming to have wounded 4. - Targeted assassination of Taliban member in Taloqan, Takhar day before yesterday“. liveuamap.com. 2022-yil 12-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
  158. ↑ „Spotlight on Global Jihad (January 27 – February 2, 2022)“. The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Centre (2022-yil 3-fevral).
  159. ↑ Fareed Zakaria GPS. „On GPS: Pakistan's PM on the crisis in Afghanistan“. CNN (2022-yil 13-fevral). Qaraldi: 2022-yil 2-mart.
  160. ↑ „ISIS has claimed responsibility for an IED attack targeting a vehicle carrying rival Taliban militants in District 5 of the Afghan capital Kabul Kabul, Kabul“ (en). Afghanistan news map - security alerts from Afghanistan - afghanistan.liveuamap.com. 2022-yil 17-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
  161. ↑ „ISIS Calls for 'Social Media Warfare' to Counter 'Enchanting' Influencers and Incite - HS Today“ (2022-yil 11-aprel).
  162. ↑ „Dos atentados contra escuelas matan al menos a 6 personas en Kabul“ (2022-yil 19-aprel).
  163. ↑ „Suben a 33 los muertos en ataque a mezquita en Afganistán“. Los Angeles Times (2022-yil 22-aprel).
  164. ↑ „Afganistán sufre una de las semanas más sangrientas bajo el régimen talibán“.
  165. ↑ „Filial afgana de Estado Islámico reivindica varios ataques contra chiíes“.
  166. ↑ „Afghanistan: At least 10 killed in explosion at Kabul mosque“.
  167. ↑ „Mortal atentado en una mezquita sufí de Kabul“ (2022-yil 30-aprel).
  168. ↑ „Explosión contra mezquita en Kabul deja decenas de víctimas mortales“ (2022-yil 29-aprel).
  169. ↑ „Blasts cut power to millions in Afghanistan before Eid holiday“.
  170. ↑ „Islamic State claims responsibility for attack in Afghan city of Mazar-i-Sharif“. Reuters (2022-yil 25-may).
  171. ↑ „Islamic State says attack on Sikh temple is revenge for Prophet insults“. CNN (2022-yil 19-iyun).
  1. ↑ The Islamic Republic of Afghanistan has provided financial and military support to the High Council of the Islamic Emirate of Afghanistan (HCIEA), however, both the Islamic Republic and the HCIEA deny this.[21][22]
  2. ↑ Estimates of IS-K strength in 2016 varied widely. The United States Armed Forces estimated between 1,000 and 3,000, whereas Afghan officials judged IS-K to have around 3,000 fighters.[46] Jurnalistlar Ketrin Filipp va Devid Xartning taʼkidlashicha, bu 3000 dan 4000 gacha.[47] Tahlilchilardan biri „qoʻllab-quvvatlash elementlari“ boʻlsa, IS-K ning kuchini 8500 gacha deb hisoblaydi..[46]

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=IShID_va_Tolibon_mojarosi&oldid=4791880" dan olindi