Oʻzbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeks

Ishorat qoʻshish
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
(Iqtisodiy protsessual kodeksdan yoʻnaltirildi)

Iqtisodiy protsessual kodeks — iqtisodiy sudlar tomonidan odil sudlovni amalga oshirish jarayonida vujudga keladigan ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishga qaratilgan normalar yigʻindisi[1]. Iqtisodiy sud ishlarini yuritish toʻgʻrisidagi qonunchilik buyruqqa, daʼvo ishini yuritishga oid va alohida toifadagi ishlarni koʻrib chiqish tartibini belgilaydi[2]. Iqtisodiy protsessual huquq, garchi boshqa huquq sohalari kabi qadimiy va tarixiy boʻlmasa ham bugungi kunda odil sudlov tizimida oʻz oʻmiga va oʻziga xos protsessual mexanizmga ega. Iqtisodiy protsessual huquq oʻzining konstitutsiyaviy asoslariga ega va bu asoslar Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida oʻz ifodasini topgan. Iqtisodiy protsessual huquq predmeti doirasida qamrab olinayotgan munosabatlar, eng avvalo, tadbirkorlik subyektlari oʻrtasidagi tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish bilan bogʻliq nizolarni hal etish, mamlakatimiz iqtisodiyoti sohasida vujudga keladigan iqtisodiy nizolarni hal etish va mamlakatimiz iqtisodiyotini boshqarish jarayonida vujudga keladigan munosabatlar hisoblanadi[3].

Iqtisodiy sud ishlarini yuritishning turlariga quyidagilar kiradi:

  • daʼvo tartibida yuritiladigan ishlar;
  • sud buyrugʻini berishga oid ishlar;
  • bankrotlik toʻgʻrisidagi ishlar;
  • yuridik ahamiyatga ega boʻlgan faktlarni aniqlash toʻgʻrisidagi ishlar;
  • hakamlik sudining hal qiluv qarori bilan bogʻliq ishlar;
  • korporativ nizolar boʻyicha ish yuritish;
  • investitsiyaviy nizolar boʻyicha ishlar;
  • raqobatga oid ishlar;
  • huquqiy taʼsir choralarini qoʻllash toʻgʻrisidagi ishlar;
  • chet ellik shaxslar ishtirokidagi ishlarni yuritish.

Tarixi va tuzilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻzbekiston Respublikasining Iqtisodiy protsessual kodeksi 2018-yil 24-yanvarda qabul qilingan va 2018-yil 1-apreldan kuchga kirgan[4]. Qonun matni „Xalq soʻzi“ gazetasida eʼlon qilingan[5]. Kodeksga soʻnggi martta 2024-yil 1-yanvarda (Oʻzbekiston Respublikasining OʻRQ-888-sonli Qonuni bilan) oʻzgartirish kiritilgan[6]. Iqtisodiy protsessual kodeks 5 boʻlim, 37 bob va 347 moddadan tashkil topgan.

Iqtisodiy sud ishlarini yuritish vazifalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Iqtisodiy protsessual kodeksning 2-moddasida iqtisodiy sudda sud ishlarini yuritish vazifalari koʻrsatilgan boʻlib, unga koʻra:

  • iqtisodiyot sohasida korxonalar, muassasalar, tashkilotlar va fuqarolarning buzilgan yoki nizolashilayotgan huquqlarini yoxud qonun bilan qoʻriqlanadigan manfaatlarini himoya qilish;
  • iqtisodiyot sohasida qonuniylikni mustahkamlash va huquqbuzarliklarning oldini olishga koʻmaklashish;
  • qonunga va sudga nisbatan hurmatda boʻlish munosabatini shakllantirishdan iborat.

Iqtisodiy protsessual huquqining prinsiplari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Iqtisodiy protsessual huquqining prinsiplari qonunda mustahkamlangan, protsessual institutlarning barcha tizimlari uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega boʻlgan, iqtisodiy ishlarini toʻgʻri, oʻz vaqtida koʻrib chiqish va hal etishda odil sudlovni taʼminlaydigan asosiy rahbariy qoidalardir.

Iqtisodiy protsessual huquqining konstitutsiyaviy prinsiplariga:

  • odil sudlovning faqat sud tomonidan amalga oshirilishi;
  • qonun va sud oldida tenglik;
  • sudyalarning mustaqilligi va ularning faqat qonunga boʻysunishi;
  • sud muhokamasining oshkoraligi;
  • sud ishlari yuritiladigan til;
  • sudda ish koʻrishning oshkoraligi kiradi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Egamberdiyev, Dilshodjon. Iqtisodiy protsessual huquq tushunchasi, predmeti va tizimi. Toshkent: TDYU, 2023 — 6 bet. ISBN 978-9943-9298-2-1. 
  2. ↑ „O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASINING IQTISODIY PROTSESSUAL KODEKSI“. lex.uz. Adolat. Qaraldi: 17-may 2024-yil.
  3. ↑ Imomov, N. Iqtisodiy protsessual huquq tushunchasi, predmeti, tizimi va manbalari. Toshkent: TDYU, 2020 — 14-15 bet. ISBN 978-9943-9298-2-3. 
  4. ↑ „IQTISODIY PROTSESSUAL KODEKS TASDIQLANDI PODROBNEYE: HTTPS://WWW.NORMA.UZ/OZ/QONUNCHILIKDA_YANGI/IQTISODIY_PROCESSUAL_KODEKS_TASDIQLANDI“. norma.uz. «NORMA» MChJ. Qaraldi: 17-may 2024-yil.
  5. ↑ „IQTISODIY PROTSESSUAL KODEKS PODROBNEYE: HTTPS://WWW.NORMA.UZ/OZ/QONUNCHILIKDA_YANGI/IQTISODIY_PROCESSUAL_KODEKS_TASDIQLANDI“. Xalq so'zi. “Xalq soʻzi” va “Narodnoye slovo”. Qaraldi: 17-may 2024-yil.
  6. ↑ „SUD QARORLARINING QONUNIYLIGI VA ASOSLILIGINI TEKSHIRISH TARTIBI TAKOMILLASHTIRILISHI MUNOSABATI BILAN O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASINING IQTISODIY PROTSESSUAL KODEKSIGA O‘ZGARTIRISH VA QO‘SHIMCHALAR KIRITISH TO‘G‘RISIDA“. lex.uz. Adolat. Qaraldi: 17-may 2024-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Oʻzbekiston_Respublikasi_Iqtisodiy_protsessual_kodeks&oldid=4322460" dan olindi