Kontent qismiga oʻtish

Kanada — Ukraina munosabatlari

Vikipediya, erkin ensiklopediya
Kanada — Ukraina munosabatlari

Kanada
Ukraina

Kanada-Ukraina munosabatlari[1] Kanada va Ukraina oʻrtasidagi ikki tomonlama aloqalardir.

Kiyevdagi Kanada elchixonasi
Ottavadagi Ukraina elchixonasi

Kanada va Ukraina oʻrtasida 1991-yil 2-dekabrda diplomatik munosabatlar oʻrnatilgan[2]. Kanada Ukrainaning SSSRdan mustaqilligini tan olgan birinchi gʻarbiy davlat, dunyoda esa Polshadan keyingi ikkinchi davlat boʻldi[3]. Kanada 1992-yil aprel oyida Kiyevda oʻz elchixonasini ochdi va oʻsha yilning oktyabr oyida Ukrainaning Ottavadagi elchixonasi ochildi. Ukraina 1993-yilda Torontoda bosh konsullik ochgan va 2008-yilda Edmontonda boshqa konsullik ochish rejasini eʼlon qilgan. Kanadaning Lvovda konsulligi ham bor. 

Ikki davlat hukumatlari oʻrtasida tuzilgan asosiy ikki tomonlama shartnoma 1994-yilda imzolangan va 2001-yilda yangilangan „Maxsus sheriklik“ qoʻshma deklaratsiyasidir[4].

Kanadalik harbiy texnikani Ukrainaga sotishga 2017-yil dekabr oyida Jastin Tryudo hukumati ruxsat bergan, chunki Kanadaning global ishlar vaziri Kristia Friland nomaʼlum muddatga qoʻyilgan cheklovlarni bekor qilgan[5].

Erkin savdo shartnomasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2009-yil 22-sentabrda Kanada va Ukraina oʻrtasida erkin savdo shartnomasi boʻyicha muzokaralar boshlandi[6][7].

2015-yil iyul oyida Ukraina Bosh vaziri Arseniy Yatsenyuk Kanada Bosh vaziri Stiven Xarper bilan Kanada-Ukraina erkin savdo shartnomasi muvaffaqiyatli tuzilganligini eʼlon qildi[8].

Kanada-Ukraina Erkin savdo shartnomasi 2016-yil iyul oyida imzolangan va 2017-yil 1-avgustda kuchga kirgan[9][10].

Yuqori darajadagi tashriflar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1992-yilda Kanada general-gubernatori Ramon Xnatishin oʻzining ajdodlari vatani boʻlgan[11] Ukrainaga vitse- regent sifatida tashrif buyurdi. Buning ortidan 2005-yilda general-gubernator Adrienne Klarkson va yana 2009-yilda general-gubernator Mishel Janning rasmiy davlat tashrifi amalga oshirildi. 1994-yilda Ukraina Prezidenti Leonid Kuchma Ukraina-Kanada munosabatlarining ahamiyatini eʼtirof etgan holda, Kanadaga borgan, bu prezidentning chet elga birinchi davlat tashrifi boʻlgan. Kanada Bosh vaziri Jan Kretyen 1999-yilda Ukrainaga tashrif buyurdi. 2008-yilda Ukraina prezidenti Viktor Yushchenko davlat tashrifi doirasida Ottava va boshqa markazlarga bordi. Ottavada boʻlganida, Kanada parlamenti Jamoatlar palatasi va Senatining qoʻshma yigʻilishida nutq soʻzladi, bu chet ellik shaxslar uchun kamdan-kam imtiyozdir.

Qrimning Rossiya Federatsiyasi tomonidan anneksiya qilinishi 2014-yil mart oyida sodir boʻlgan. 2014-yil sentabr oyida ukrainaliklar Ottavaga tashrif buyurib, Rossiya bilan chegarada sharqiy ayirmachilarni boʻysundirish uchun tankga qarshi raketalar, kuzatuv moslamalari va zirhli transport vositalari kabi qurollarni soʻrashdi. Mudofaa vaziri Jeyson Kenni bunga rozilik bermagan. 2015-yil iyul oyida Stiven Xarper hali ham hokimiyat tepasida boʻlganida maʼlum boʻldiki, 5400 dan ortiq tankga qarshi Eryx raketalari, 10 ta Husky va Buffalo avtomobillari, toʻrtta ixtisoslashtirilgan minalarni aniqlash tizimi va 194 ta LAV-2 yengil zirhli transport vositalari Kanada harbiylari tomonidan ortiqcha deb eʼlon qilindi[12].

2016-yil iyul oyida Kanada bosh vaziri Jastin Tryudo sharqda Rossiya bilan chegaradagi ayirmachilarni boʻysundirish maqsadida Ukraina gʻarbida boʻlgan kanadalik harbiy murabbiy huzuriga tashrif buyurdi. Bir necha kundan keyin Kiyevda Petro Poroshenko Kanadaga qoʻshgan hissasi uchun minnatdorchilik bildirdi. Rahbarlar shu sanada erkin savdo shartnomasini imzoladilar[13].

Arseniy Yatsenyuk, oʻsha paytda Ukrainaning sobiq bosh vaziri, 2017-yil may oyida Ottavadan qurol-yarogʻ olish samarasiz boʻlgani uchun u Kristia Friland va Ralf Gudale bilan uchrashdi[14].

2019-yil iyul oyida Kanada hukumati Torontoda uch kunlik Ukraina islohoti boʻyicha uchinchi konferetsiyani[15] oʻtkazdi, unda 36 mamlakatdan 800 dan ortiq kishi va XVJ kabi xalqaro moliya tashkilotlari ishtirok etdi[16][5]. Mavzu Ukrainaning Yevro-Atlantika integratsiyasi edi[16]. Inauguratsiya qilingan prezident Vladimir Zelenskiy Kanadaning Ukrainaga harbiy texnika yetkazib berish boʻyicha yangi kelishuvini eʼlon qildi. Qurol sharqda Rossiya bilan chegarada ayirmachilarni boʻysundirish harakatlarining bir qismi sifatida qoʻllanilishini xabar berdi. Biroq Jastin Tryudo shartnomani imzolashdan bosh tortdi[17][18]. Tryudo va Zelenskiy „talabalar almashinuvi va yoshlarning ishlash ruxsatnomalarini yaxshilashdan oʻzaro manfaatdor ekanliklarini eʼlon qilishdi“, ammo „gender tengligini targʻib qilish“ uchun mablagʻ yigʻilgan boʻlsa-da, hech narsa qilinmadi[18].

2022-yil yanvar oyida tashqi ishlar vaziri Melani Joli Ukraina va Rossiya oʻrtasidagi kuchli keskinlik fonida Bosh vazir va Prezident Vladimir Zelenskiy bilan uchrashish uchun Ukrainaga bordi. U, shuningdek, UNIFIER operatsiyasi doirasida Ukraina armiyasini tayyorlayotgan kanadalik instruktorlar oldiga ham tashrif buyurdi. 

Siyosat

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kanadaning asosiy siyosiy partiyalari Ukrainada demokratik islohotlar tashabbuslarini ilgari surish, Ukrainani Rossiyadan uzoqlashgan holda Yevropa Ittifoqi, NATO[1] kabi Gʻarb institutlariga kirishga va ehtimol ularga qoʻshilishga undashini koʻrishni juda xohlaydi.Toʻgʻridan-toʻgʻri ishtirok etish xalqaro protokolni buzadi (Ukrainaning ichki ishlariga aralashish sifatida koʻriladi) va ehtimol mamlakatdagi gʻarbparast kuchlarni tormozlashi ham mumkin. Shunga qaramay, koʻplab kanadaliklar (jumladan, parlament aʼzolari va sobiq bosh vazir Jon Tyorner) Ukrainadagi 2004-yilgi prezidentlik saylovlarini kuzatgan xalqaro kuzatuvchilar guruhining bir qismi edi[1]. Kanada ommaviy axborot vositalari odatda toʻq sariq inqilob kuchlariga xayrixoh edilar, Macleanʼs milliy jurnali norozilik namoyishlari haqida birinchi sahifada eʼlon qildi. Kuzatuvchilar guruhlari tomonidan hujjatlashtirilgan saylov qonunbuzarliklari gʻarbparast Viktor Yushchenkoning prezidentlik saylovlarida gʻalaba qozonishi bilan yakunlangan saylovning qayta oʻtkazilishiga olib keldi. Kanada general-gubernatori, Kanada shtat boshligʻi Adrien Klarkson Yushchenkoning investitsiya marosimida gʻarbparast harakat rangidagi toʻq sariq sharf taqqan holda qatnashgan[1].

Kanada Bosh vaziri oʻrinbosari Kristia Frilandning onasi va buvisi Ukrainadan koʻchib borgan. Ular 1980-yillarning oxirlarida Ukrainadagi demokratiya va gʻarbparast harakatlar bilan faol ishtirok etgan[19].

Submilliy aloqalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
„Kanoraga xush kelibsiz“ haykali. „Lesia“

Oʻzaro munosabatlar haqida koʻp narsa migratsiya merosiga asoslanadi. Biroq, Kanadaga koʻchib oʻtayotgan ukrainaliklar Ukrainaning barcha qismlaridan Kanadaning barcha qismlariga proporsional ravishda koʻchib oʻtmadilar. Oʻn toʻqqizinchi asr oxiri va XX asr boshlarida ukrainalik muhojirlarning eng koʻp soni Kanada preriyalarida joylashdi va bu mintaqaning Ukraina bilan, xususan, koʻpchilik kelgan Gʻarbiy Ukraina bilan kuchli madaniy va tarixiy aloqalarini tashkil qiladi. Ontario, ayniqsa, urushdan keyingi davrda ukrainalik muhojirlarni oʻziga jalb qilgan viloyat boʻlgan[20]. Mustaqillikdan keyingi Ukrainadan Kanadaga yaqinda immigratsiya (1991-yildan keyin) qayta tiklangan immigratsiya oqimi (Sovet davrida oldi olingan) va maqsadli viloyat immigratsiya dasturlari funksiyasidir. Ikkinchisi muhojirlarning oʻsha viloyatlarga (Saskachevan, Manitoba) kelishiga olib keldi. Bu hududlar Ukrainani malakali ishchilar uchun immigrantlarni yollashning potensial muhim hududi sifatida aniqladi.

1893—1929-yillarda Kanadaning Alberta provinsiyasiga koʻchib kelgan ukrainaliklarning aksariyati Ukraina gʻarbidagi bir necha kichik tumanlardan, aksariyati hozirgi Ivano-Frankivsk viloyatidan kelgan. Shunday qilib, Alberta bosh vaziri Ralf Klein 2002-yilda Ivano-Frankivskga tashrif buyurdi, bunga Ivano-Frankivsk gubernatori Mixaylo Vishivanyukning Edmontonga keyingi tashrifi javob berdi va oʻsha paytda ikki hukumat oʻrtasida savdo va hamkorlik shartnomasi imzolandi[4]. Alberta qoʻshni Lvov viloyati bilan ham xuddi shunday hujjat imzolashi kutilmoqda[4] [yangilash kerak]. Viloyat darajasidagi boshqa muhim aloqalarga 1995-yilda Bosh vazir Roy Romanovning Ukrainaga rasmiy tashrifi[21] va Ukraina Prezidenti Leonid Kuchmaning Bosh vazir Romanov taklifiga binoan Saskachevanga tashrifi (2000), shuningdek, Ukrainaga tashrif buyurgan delegatsiyalar kiradi. Alberta, Manitoba va Saskachevan vazirlar darajasida, bularning barchasi madaniyat, taʼlim va iqtisodiy masalalar boʻyicha bir qator kelishuvlar va anglashuv memorandumlariga olib keldi. Istiqbolli munosabatlarni oshirish vositasi sifatida bir qator viloyat yurisdiksiyalarida rasmiy maslahat qoʻmitalari tashkil etilgan (Saskachevan-Ukraina maslahat qoʻmitasi, Manitoba -Ukraina kotibiyati, Alberta-Ukraina munosabatlari boʻyicha maslahat kengashi).

Nihoyat, bir qator qardosh mintaqaviy kelishuvlardan tashqari, masalan Saskachevan-Chernivtsi viloyati, Kanadaning bir qator shaharlari ham ukrainalik munitsipal hamkasblar bilan birlashgan boʻlib, mahalliy darajada madaniy va ijtimoiy aloqalarni mustahkamlaydi. Qardoshlashgan shaharlarga Toronto / Kiyev, Vinnipeg / Lvov, Vankuver / Odesa va Saskatoon / Chernivtsi kiradi.

Ukrainaga insonparvarlik va taraqqiyot yordami

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kanada tashkilotlari, shu jumladan nohukumat, Ukrainaga turli xil yordam koʻrsatishda faol. Kanada Xalqaro taraqqiyot agentligi (CIDA) Ivano-Frankivskda Kichik biznes va iqtisodiy rivojlanish markazini (SBEDIF) tashkil etishni moliyalashtirgan[1]. Gʻarbiy Ukrainaning xuddi shu viloyatidagi qoʻshimcha beshta jamoada kichik biznesning oʻsishi va iqtisodiy rivojlanishini qoʻllab-quvvatlash uchun mintaqaviy tarmoq loyihasi uchun qoʻshimcha CA$3.8 million ajratilgan[1].

Kanada-Ukraina Savdo palatasi (CUCC) ikki mamlakat oʻrtasidagi savdo va ishbilarmonlik aloqalarini rivojlantirishda muhim rol oʻynaydi[22].

2016-yilda Global Affairs Canada Kanada-Ukraina savdo va investitsiyalarni qoʻllab-quvvatlash (CUTIS) loyihasini yaratdi, u besh yilga moʻljallangan va „Ukrainadan Kanadaga eksport va Kanadadan Ukrainaga investitsiyalarni koʻpaytirish orqali Ukrainada qashshoqlikni kamaytirish“ uchun moʻljallangan[23].

2016-yil iyul oyida Kanada nodavlat tashkilotlari ham Ukraina armiyasiga katta yordam koʻrsatdi va Donbassdagi urush paytida ukrainalik askarlar uchun reabilitatsiya klinikalarini tashkil etgan[24].

2022-yilning 22-martida Frilendni oʻn yil davomida ishlagan Reuters News „Ukrainadagi qochqinlar inqirozi haqida, Kanadani tomosha qiling“[25] sarlavhali maqolasi bor edi, keyin esa 2022-yil aprel oyi boshida Tryudo hukumati ukrainalik qochqinlar uchun immigratsiya toʻsiqlarini olib tashladi[26][27].

Taʼlim aloqalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻrta maktabdan keyingi taʼlim sohasidagi eng uzoq davom etgan hamkorlik Saskachevan universiteti va Chernivtsi milliy universiteti oʻrtasidagi hamkorlikdir. Ikki hamkor oʻrtasida universitetlararo shartnoma 1977-yildan beri mavjud.  Biroq, bu munosabatlar hozirda Ramon Xnatishyn Kanada tadqiqotlari markazi, 2003-yilda yaratilgan va Chernivtsi Milliy universitetida Kanada tadqiqotlariga bagʻishlangan tadqiqot va oʻquv boʻlimi orqali ishlaydi. Kiyev Milliy universiteti-Mohyla akademiyasi Kanadani oʻrganishni osonlashtirish va universitetlararo aloqa va ilmiy almashinuvni kuchaytirish uchun 2009-yilda Kanada tadqiqotlari markazini tashkil etgan. 

Kanada va Ukraina universitetlari oʻrtasida turli sohalarda fanlar, ijtimoiy va gumanitar fanlar boʻyicha ikki tomonlama almashinuvlar mavjud. Faol almashinuv dasturlariga ega Kanada universitetlari va kollejlari qatoriga quyidagilar kiradi: Alberta universiteti, Manitoba universiteti, Saskachevan universiteti, Toronto universiteti, Qirolicha universiteti, Sent-Tomas More kolleji va MakEvan universiteti.

1991-yilda Torontoning Ukraina tadqiqotlari jamgʻarmasi kafedrasi koʻmagida Kanada-Ukraina parlament dasturi (CUPP) yaratildi. CUPP barcha partiyalarning Kanada parlamenti aʼzolari bilan yaqindan hamkorlik qilib, ukrainalik universitet talabalariga Kanadada demokratiya qanday ishlashini oʻrganish imkoniyatini berdi. Ukraina talabalari Ukrainadagi 48 ta oliy taʼlim muassasalari orasidan tanlov asosida tanlanadi[28].

Rossiya-Ukraina urushidagi aralashish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2014-yil fevral oyida Qrim Rossiya Federatsiyasi tomonidan anneksiya qilinganidan beri mamlakatlar oʻrtasidagi munosabatlar harbiy jihatdan faollashdi. Anneksiya 41-Kanada parlamenti paytida roʻy berdi, bu davrda mamlakat Rob Nikolson Mudofaa vaziri boʻlib ishlagan Harper vazirligi tomonidan boshqarilgan.

2014-yil 17-aprelda Kanada Qurolli Kuchlari (CAF) NATOga aktivlar va aʼzolarni taklif qildi va bu mashgʻulotni REASSURANCE operatsiyasi deb nomladi[29].

2014-yil sentabrida ukrainaliklar Ottavaga tashrif buyurib, Rossiya bilan chegarada sharqiy ayirmachilarni boʻysundirish uchun tankga qarshi raketalar, kuzatuv moslamalari va zirhli transport vositalari kabi qurollarni talab qilishdi. Ularning izlanishlari natija bermadi[12].

2015-yil fevral oyida Bryusseldagi NATO vazirlar konferensiyasida Nikolson Ukrainaga hech qanday qurol taklif qilmadi; bu borada u oʻsha paytda Germaniya mudofaa vaziri boʻlgan Ursula fon der Leyen bilan hamfikr edi. „Biz Ukrainani qoʻllab-quvvatlaganimizni aniq aytdik. Biz mudofaa sohasida hamkorlik shartnomasini imzoladik va soʻnggi oylarda Ukrainaga katta noharbiy yordam, shuningdek, boshqa shakllarda yordam joʻnatdik va biz buni davom ettiramiz“[30] deyildi.

2015-yil 14-aprelda yangi lavozimga tayinlangan Milliy mudofaa vaziri Jeyson Kenni Kanada harbiy xizmatchilari UNIFIER operatsiyasi deb nomlangan 700 million dollarlik sovgʻa doirasida Ukraina kuchlarini oʻqitishini eʼlon qildi[31].

2015-yil iyul oyida Stiven Xarper hokimiyat tepasida boʻlganida maʼlum boʻldiki, 5400 dan ortiq Eryx tankga qarshi raketalari, 10 ta Husky va Buffalo avtomobillari, toʻrtta ixtisoslashtirilgan minalarni aniqlash tizimi va 194 ta LAV-2 yengil zirhli transport vositalari Kanada harbiylari ukrainaliklarga yordam berishi uchun ortiqcha deb eʼlon qilingan edi[12].

2015-yil 4-noyabr kuni Jastin Tryudo 42-Kanada parlamentiga boʻlib oʻtgan saylovlarda koʻpchilik oʻrinni qoʻlga kiritib, oʻzining 9-Kanada vazirligini ishga tushirdi. U Harjit Sajjanni birinchi mudofaa vaziri etib tayinladi.

Kanadaliklarga harbiy texnikani Ukrainaga sotishga 2017-yil dekabr oyida Tryudo hukumati ruxsat berdi, chunki Kanada global ishlar vaziri Kristia Friland nomaʼlum muddatga qoʻyilgan cheklovlarni bekor qilga edi[5].

2019-yilgi Kanada federal saylovlarida Kanada tinchlikparvar kuchlarini Ukrainaga yuborish tarafdori Endryu Sheerga duch kelgan Tryudo gʻalaba qozonganidan koʻp oʻtmay, Volodimir Zelenskiy hukumatidagi Ukraina tashqi ishlar vaziri oʻrinbosari Vasil Bodnar Kanada tinchlikparvar kuchlarini urushga yuborish gʻoyasini qayta tikladi[32].

Friland Moliya vaziri etib 2020-yil avgust oyida oldingi vazir Bill Mornyo Tryudoning vertolyot uchun qoʻshimcha pul soʻrash soʻrovini qabul qilishdan bosh tortgani va WEF maqsadlariga iliq munosabatda boʻlmagani uchun tayinlangan edi. Lavozim unga FINTRAC kabi vositalarga buyruq berdi. Friland KGB tomonidan 1980-yillarning oxirida Kievda antisovet kayfiyatini qoʻzgʻatgani uchun qayd etilgan[19].

2022-yil 1-fevralda ochiq mojaro haqida mish-mishlar tarqaldi va maslahatchi advokatlar tomonidan Kanada sanksiyalari vositalarining foydali roʻyxati taqdim etildi. Oʻshanda „Sanksiyalar rejimi“ni birgalikda shakllantirgan uchta ikkinchi darajali qonun hujjatlari mavjud edi:[33]

  • Maxsus iqtisodiy chora-tadbirlar (Rossiya) qoidalari (SEMRR)
  • Maxsus iqtisodiy chora-tadbirlar (Ukraina) qoidalari (SEMUR)
  • Korruptsion xorijiy amaldorlarning aktivlarini muzlatish (Ukraina) qoidalari (FACFOUR)

23-fevral kuni Kanada Ukraina inqirozi tufayli Rossiyaga qarshi yangi iqtisodiy sanksiyalarning birinchi bosqichini eʼlon qildi. AQSh, Yevropa Ittifoqi, Germaniya va Buyuk Britaniya ham Rossiyaga nisbatan moliyaviy jazo choralarini eʼlon qildi. Tryudoning aytishicha, uning hukumati „kanadaliklarga“ DPR va LPR deb ataladigan barcha moliyaviy operatsiyalarni taqiqlaydi. U, shuningdek, „kanadaliklarga Rossiya suveren qarzlarini sotib olishni taqiqlashi“ kerak edi. Tryudo „Rossiya parlamentining Donetsk va Luganskni mustaqil deb tan olish qaroriga ovoz bergan aʼzolariga sanksiya qoʻllashga“ vaʼda berdi[34].

24-fevralda Rossiya Ukrainaga bostirib kirdi.

27-fevral kuni Umar Alghabra Transport Canada kompaniyasiga Kanada havo hududini Rossiyaga tegishli samolyotlar uchun yopishni buyurdi[35]. Ertasi kuni Rossiya samolyotlarining „gumanitar“ parvozlari boʻyicha biroz chalkashlik paydo boʻldi[36].

3-mart kuni Freeland Rossiyaning Rosneft va Gazprom kompaniyalariga sanksiyalar kiritdi[37]. Kanada allaqachon Rossiya kemalarini oʻz hududiy suvlariga kirishni taqiqlagan edi[37].

5-mart kuni Freeland qoʻshimcha sanksiyalar kiritdi, masalan, Rossiya va Belarusni „ eng qulay davlat maqomi“ dan olib tashladi, bu ikki mamlakatdan import qilinadigan barcha mahsulotlarga avtomatik ravishda 35 % majburiy boj qoʻygan[38].

6-mart kuni Kanada transport vazirligi ruslar tomonidan ijaraga olingan samolyot egalarini jarimaga tortdi. Ruslar hali ham yoʻlovchi sifatida sayohat qilishlari mumkin[39].

7-mart kuni kanadaliklar Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi munosabati bilan 10 nafar rossiyalik shaxsga nisbatan sanksiya kiritdi[40].

Kanada transporti 12-mart kuni Rossiyaning Volga Dnepr aviakompaniyasi bilan shartnoma tuzgan An-124 laynerini uchirmay qoʻydi[35], chunki u ushbu voqea uchun maxsus ishlab chiqilgan Harbiy xizmatchilarga bildirishnomani amalga oshirishni maqsad qilgan. Regulyator „qoidalar va cheklovlarga rioya qilmaslik boʻyicha qoʻshimcha hodisalar aniqlansa, qoʻshimcha choralar koʻrishdan tortinmaydi“ dedi[41].

15-mart kuni yana rossiyalik amaldorlarga sanksiya qoʻyildi. Oʻsha paytgacha 900 dan ortiq „jismoniy va yuridik shaxslar“ nishonga olingan[42]. Ruslar 15-mart kuni javob qaytarishdi va 313 kanadalik shaxsga sanksiya eʼlon qildi[43].

18-mart kuni Kanada (va boshqa) bayroqli samolyotlarning Rossiya tomonidan qoʻlga olingani haqidagi hisobot hujjatlashtirilgan[44].

Ukrainlarning uchuvchisiz samolyotlari uchun Bayraktar UAV ishlab chiqaruvchisi ekanligi maʼlum boʻlganida, Turkiyaga qarshi foofaralarni keltirib chiqargan L3 Harris Wescam gyro-kompensatsiyalangan kameralari mart oyi oxirida Trudeau hukumati tomonidan vaʼda qilingan[45].

24-mart kuni parlament qoʻmitasiga maʼlum boʻlishicha, Mudofa vazirligi oʻzining faol harbiy xizmatchilariga Ukraina xorijiy legioniga kirishni taqiqlagan[46].

21-aprelgacha Kanada Ukrainaga 4500 ta M-72 raketa-tashuvchisi va 100 ta Karl Gustaf tankga qarshi tizimini yuborgan[47].

22-aprel kuni Kanada oʻzining 37 dona nomaʼlum raqamli 155 mm M777 gaubitsalarini yubordi[48].

26-aprel kuni Kanada Ukrainaga sakkizta Rohsel yengil zirhli mashinalarini yuborishga vaʼda berdi[49].

8-may kuni bosh vazir Jastin Tryudo kutilmaganda Kiyevga tashrif buyurib, Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy bilan uchrashdi[50].

8-iyun kuni Tashqi ishlar vaziri Melani Joli neft, gaz va kimyo sanoati faoliyati uchun muhim boʻlgan 28 ta xizmat, jumladan, texnik, boshqaruv, buxgalteriya va reklama xizmatlarini eksport qilishni taqiqlaganini eʼlon qildi[51].

Mamlakatni taqqoslash

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ukraina Kanada
Bayroq
Gerb
Aholisi 42.00 million 38.05 million
Hududi 603,628 km 9,984,670  km
Aholi zichligi 73.8/km2 (191.1/sq mi) 3.92/km2 (10.2/sq mi)
Poytaxti Kiyev Ottava
Katta shaharlari Kiyev (2,988,176) Toronto — 2,731,571
Hukumat Unitar yarim prezidentlik konstitutsiyaviy respublika Federal parlament konstitutsiyaviy monarxiya
Birinchi rahbar Mykhailo Hrushevsky (UNR)

Leonid Kravchuk (post-Sovet) 		John A. Macdonald
Hozirgi rahbar Volodymyr Zelenskyy Justin Trudeau
Rasmiy tili Ukrain tili Ingliz, fransuz tillari
Asosiy dinlar 87.4 % Xristianlik, 11.0 % Ateizm, 0.4 % Yahudiylik, 1.2 % boshqa 67.2 % Xristianlik, 23.9 % Ateizm, 3.2 % Islom, 1.5 % Hinduizm, 1.4 % Sikxism, 1.1 % Buddizm, 1.0 % Yahudiylik
Etnik guruhlar 77.8 % ukrainlar, 17.3 % ruslar, 0.6 % beloruslar, 0.5 % moldavanlar, 0.5 % qrim-tatarlar,

0.4 % bulgʻorlar, 0.3 % vengrlar, 0.3 % ruminlar, 0.3 % polyaklar, 1.7 % boshqa

76.7 % Oq tanlilar, 14.2 % osiyoliklar, 4.3 % Aborigenlar, 2.9 % negrlar, 1.2 % Lotin amerikaliklar, 0.5 % aralash irqli, 0.3 % boshqa

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Canadau. „Insert the English title - Insérer le titre en anglais“.
  2. ↑ For a detailed discussion of Canadaʼs early diplomatic engagement with Canada, see Bohdan Kordan, "Canadian Ukrainian Relations: Articulating the Canadian Interest, " in L. Hajda, ed. (1996), Ukraine in the World: Studies in the International Relations and Security Structure of a Newly Independent State. Cambridge: Harvard University Press.
  3. ↑ Goncharova. „How Canada became first in West to recognize Ukraine's independence“. Kyiv Post (24-avgust 2021-yil). Qaraldi: 25-fevral 2022-yil.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 „Embassy of Ukraine in Canada - Political Affairs“.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 „Ukraine reform hindered by corruption, U.S. says, as new leader makes North American debut in Toronto“. National Post, a division of Postmedia Network Inc. The Canadian Press (2-iyul 2019-yil).
  6. ↑ Minister Day Announces Free Trade Talks with Ukraine (Wayback Machine saytida 16-fevral 2012-yil sanasida arxivlangan), Government of Canada (September 22, 2009)
  7. ↑ Tymoshenko hopes for more effective cooperation with Canada after creation of free trade area (Wayback Machine saytida 14-mart 2012-yil sanasida arxivlangan), Interfax-Ukraine (September 23, 2009)
  8. ↑ Milewski, Terry. „Canada-Ukraine trade deal announced by Arseniy Yatsenyuk, Stephen Harper“. CBC (13-iyul 2015-yil).
  9. ↑ „Text of the Canada–Ukraine Free trade agreement – Table of contents“. Global Affairs Canada (15-sentabr 2016-yil).
  10. ↑ „Minister Carr hosts Canada-Ukraine Free Trade Agreement Joint Commission meeting“. Global Affairs Canada (19-oktabr 2018-yil).
  11. ↑ „The Right Honourable Ramon John Hnatyshyn“. 2009-yil 11-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-iyul 2009-yil.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 „Millions in military gear goes to scrap heap instead of Ukraine“. Ottawa Citizen (5-iyul 2015-yil).
  13. ↑ „Justin Trudeau visits Canadian military trainers in western Ukraine“. Canadian Broadcasting Corporation (12-iyul 2016-yil).
  14. ↑ „Ukraine seeks weapons from Ottawa to help fend off Russia-backed rebels“. The Globe and Mail Inc (18-may 2017-yil).
  15. ↑ „Defence Minister Sajjan Concludes Trip to Ukraine“. Government of Canada (22-may 2019-yil).
  16. ↑ 16,0 16,1 „Ukraine Reform Conference July 2-4, 2019 - Toronto, Canada“. Global Affairs Canada (2-iyul 2019-yil). 30-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-oktabr 2019-yil.
  17. ↑ „Zelenskiy: Ukraine, Canada to sign agreement on supply of military hardware“. Ukrainian Independent Information Agency (2-iyul 2019-yil).
  18. ↑ 18,0 18,1 „Trudeau and Ukraine's new president agree to talk about expanding free trade“. Canadian Broadcasting Corporation (2-iyul 2019-yil).
  19. ↑ 19,0 19,1 Miles, Simon. „KGB archives show how Chrystia Freeland drew the ire (and respect) of Soviet intelligence services“. The Globe and Mail (11-oktabr 2021-yil). Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  20. ↑ See Lubomyr Y. Luciuk and Bohdan S. Kordan (1989), Creating a Landscape: A Geography of Ukrainians in Canada. Toronto: University of Toronto Press.
  21. ↑ „PREMIER SIGNS SASKATCHEWAN-UKRAINE CO-OPERATION AGREEMENT“. 17-sentabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-iyul 2009-yil.
  22. ↑ Calendar of events, Canada-Ukraine Chamber of Commerce
  23. ↑ „Our Focus“. Canada-Ukraine Trade and Investment Support. 29-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-sentabr 2022-yil.
  24. ↑ Burridge, Tom. „Canadian-Ukrainian relations: As thick as blood?“. BBC News (11-iyul 2016-yil).
  25. ↑ Lam, Sharon. „On the Ukraine refugee crisis, watch Canada“. Reuters (22-mart 2022-yil).
  26. ↑ „Feds announce additional measures for refugees fleeing Ukraine“. CTV News (9-aprel 2022-yil).
  27. ↑ „Ukrainians begin to settle in Canada as Russia's war continues: 'More comfortable here'“. Global News (9-aprel 2022-yil).
  28. ↑ „:: Uportal by WebServiceCenter“.
  29. ↑ „Operation REASSURANCE“. Government of Canada (25-mart 2022-yil).
  30. ↑ „Top NATO General Warns of Russian Reaction to Arming Ukraine“. The New York Times (5-fevral 2015-yil). 20-fevral 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  31. ↑ Johnson, Richard. „Canada's colder war in Ukraine“. The Washington Post (27-noyabr 2015-yil).
  32. ↑ „Canadian-led peacekeeping mission in Ukraine 'Plan B' for Kyiv, official says“. Canadian Broadcasting Corporation (1-noyabr 2019-yil).
  33. ↑ „Canada considers amendments to sanctions regime targeting Russia“. Borden Ladner Gervais S.E.N.C.R.L., S.R.L. (1-fevral 2022-yil).
  34. ↑ „Canada announces first round of economic sanctions on Russia over Ukraine crisis“. Reuters (23-fevral 2022-yil).
  35. ↑ 35,0 35,1 „Canada Impounds Russian An-124“. Canadian Aviator Magazine (12-mart 2022-yil).
  36. ↑ „Canada orders two Russian planes out of its airspace after they declared they were 'humanitarian' flights“. BellMedia. cp24 (28-fevral 2022-yil).
  37. ↑ 37,0 37,1 „Canada Nixes Russia Trade Status, Sanctions Rosneft and Gazprom“. Bloomberg (3-mart 2022-yil).
  38. ↑ „Canada Slaps Sanctions on Russia Over Ukraine Invasion“. Voice of America (5-mart 2022-yil).
  39. ↑ „Canada Fines Private Jet Chartered By Russians“. Forbes (6-mart 2022-yil).
  40. ↑ „Canada will impose sanctions on 10 individuals close to Russia's Putin, says Trudeau“. Reuters (7-mart 2022-yil).
  41. ↑ „Massive Russian plane stuck at Toronto Pearson after being grounded indefinitely“. CTV News (17-mart 2022-yil).
  42. ↑ „Canada imposes additional sanctions on enablers of President Putin's illegal invasion of Ukraine“. Government of Canada (15-mart 2022-yil).
  43. ↑ „Russia sanctions 313 Canadians, including Prime Minister Justin Trudeau“. Anadolu Agency (15-mart 2022-yil).
  44. ↑ „Canadian aviation company caught in Russia's confiscation of hundreds of foreign-owned jets“. The Globe and Mail Inc (19-mart 2022-yil).
  45. ↑ Pugliese, David. „Canadian drone cameras purchased for Ukraine but no word on shipments“ (22-mart 2022-yil).
  46. ↑ Cecco, Leyland. „Canada bars its soldiers from joining Ukraine's foreign legion“ (24-mart 2022-yil).
  47. ↑ „Trudeau says Canada is sending artillery to Ukraine. Here's what that could mean“. Canadian Broadcasting Corporation (21-aprel 2022-yil).
  48. ↑ „Canada announces artillery and other additional military aid for Ukraine“ (22-aprel 2022-yil).
  49. ↑ Boynton, Sean. „Canada to send 8 armoured vehicles to Ukraine amid heavy weapons push“ (26-aprel 2022-yil).
  50. ↑ Simpson. „How Justin Trudeau's people arranged his whirlwind visit to a Ukraine at war“. CBC News (9-may 2022-yil). Qaraldi: 5-avgust 2022-yil.
  51. ↑ „Canada imposes sanctions on Russian oil, gas and chemical industries“. Government of Canada (8-iyun 2022-yil).

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kanada_—_Ukraina_munosabatlari&oldid=3570992" dan olindi