Mavritaniyada Islom

Nuakshotdagi Saudiya masjidi

Mavritaniyada islom davlat dini hisoblanadi. Bu mamlakat aholisining 99,2 foizi islom diniga eʼtiqod qiladi.

Tarixi

Karvon savdo yoʻllari Mavritaniya hududidan oʻtgan, ular boʻylab musulmon savdogarlari va voizlari mamlakatga kirib kela boshlagan. Mavritaniyada Islom VIII asrda tarqala boshlagan. XI asr oʻrtalarida Mavritaniya hududi shimolda Magʻrib mamlakatlari va musulmon Ispaniyasini bosib olgan Murobitlar davlatining shakllanishi markazlaridan biriga aylandi. XII asr oʻrtalarida Murobitlar qulagandan soʻng Mavritaniya qabilalari deyarli mustaqil boʻldilar. Oʻrta asrlarda Mavritaniya Magʻribda islomning tarqalishining asosiy hududlaridan biri sifatida tanildi. Darvesh buyruqlari, ayniqsa, Mavritaniyada taʼsir oʻtkazgan; XVI asrda ularning tarqalishida Shayx Sidi Ahmad Bekkay muhim rol oʻynagan. XIX asrga kelib, Tijoniya, Qodiriya; XIX asr oxiri — XX asr oʻrtalarida — Hamaliya va Fadiliya buyruqlari eng taʼsirli boʻlgan. XV-XVI asrlarda Marokash hukmdorlari Mavritaniyada oʻz taʼsirini oʻrnatishga urinishgan, biroq ular uzoq vaqt oʻz oʻrniga ega boʻlolmagan. 15-asrning boshlarida yevropaliklar Mavritaniyaga kira boshladilar: portugallar, gollandlar, fransuzlar . Fransuzlarning kirib kelishi 1659-yilda Senegal daryosining ogʻzida, Fort-Sent-Luisga asos solinganidan keyin kuchaydi.

Imom Nosiriddin XVII asr oʻrtalarida Senegal daryosi vodiysida teokratik davlat tuzdi. XVII asrning 2-yarmida Mavritaniya hududida Trarza va Brakna amirliklari tashkil topdi. XVIII asr oʻrtalarida Mavritaniyaning markaziy qismida Adrar va Tagant amirliklari vujudga keldi. XVIII asrning 50-yillarida bir qator urushlar natijasida fransuzlar amirliklarni noqulay shartnomalar tuzishga majbur qildilar, bu esa mintaqada Fransiya taʼsirining kuchayishiga olib keldi. XIX asr oxiri va XX asr boshlarida mustamlakachilarga qarshi kurash muqaddas urush (jihod) eʼlon qilgan soʻfiy birodarlar tomonidan tashkil etilgan. XIX-XX asrlar oxirida Gʻarbiy Sahroi Kabir mintaqasidagi koʻplab qabilalarning fransuzlarga qarshi muqaddas kurashini Shayx Ma al-Aynin boshqargan. 1901-1904-yillarda fransuz mustamlakachi rahbari Xaver Koppolanining missiyasi natijasida mamlakatning nufuzli maʼnaviy rahbarlarining yordami bilan Fransiya Mavritaniyani oʻzining protektorati deb eʼlon qildi. 1912-yilga kelib, Mavritaniya hududi toʻliq fransuzlar tomonidan nazorat qilindi. Fransiya maʼmuriyati mamlakatning maʼnaviy rahbarlari — murobitlar va shayxlarning qoʻllab-quvvatlashidan bahramand boʻldi. 1960-yilda mustaqillikka erishgach, Mavritaniya islom respublikasi deb eʼlon qilindi. 1985-yilgi konstitutsiya islomni davlat dini deb eʼlon qildi va Mavritaniyada shariat oʻrnatdi.

Raqamlar

3,338,000 mavritaniyaliklardan 99,0 foizi islom diniga eʼtiqod qiladi. Ularning koʻpchiligi Molikiy mazhabidagi sunniylar. Soʻfiylik tariqatlari vakillari bilan bir qatorda Ahmadiylar ham bor.

Mavritaniyadagi masjidlar va islomiy tashkilotlar

Mavritaniyada 8000 ta masjid qurilgan. Eng qadimgi masjid XIV asrda qurilgan Shingetti masjididir. Eng goʻzal masjid Saudiya Arabistonidan olingan mablagʻ evaziga 2004 yilda qurilgan.