Musʼab ibn Umayr
| Islom paygʻambari |
| Muhammad |
|---|
 |
Musʼab ibn Umayr (arabcha: مصعب بن عمير) Musʽab al-Xayr („Yaxshi“) nomi bilan ham tanilgan[1] Muhammadning sahobiy (sahobi) edi. Qurayshning Banu ʽ Abd al-Dar boʻlimidan u 614 -yilda islomni qabul qilgan va Islomning birinchi elchisi boʻlgan.[2] U 625-yil Uhud jangida vafot etgan.[3]
Yoshlik
[tahrir | manbasini tahrirlash]Mus’ab ibn Umayr Quraysh qabilasining Banu Abduldor boʻlimida tugʻilgan.[4] Uning aniq tugʻilgan yili maʼlum emas; U 614-yilda islomni qabul qilganda juda yoshligidan boshlab, milodiy 594—598-yillar orasida tugʻilgan, deb ishoniladi[5] Mus’ab Umayr ibn Hoshim va Xunas binti Molikning oʻgʻli boʻlib, uning ota-onasi badavlat edi.[6] U yoshligida ham Quraysh oqsoqollarining majlislarida qatnashishga ruxsat etilgan.[6]
Islomni qabul qilish
[tahrir | manbasini tahrirlash]Birinchi musulmonlar Muhammad alayhissalom bilan Islom taʼlim markazi deb nomlanuvchi Al-Arqam uyida uchrashishgan.[7]. Qur’on tilovati va Muhammadning vaʼzlarini eshitish natijasida u dinni qabul qildi.[8][5]
Mus’ab avvaliga eʼtiqodini sir tutdi, chunki u onasi qanday munosabatda boʻlishidan qoʻrqardi.[1] Ammo bir kuni Usmon ibn Talha uni Arqamning uyiga kirib, musulmonlar namoziga qoʻshilayotganini koʻrdi. Bu xabar tarqaldi va oxir-oqibat onasiga yetib bordi va u oʻz uyida uni oʻz fikridan qaytmoq niyatida zanjirband qildi.[9] Mus’ab oʻz eʼtiqodiga ishongan va undan qaytmas edi. Muhammad unga yana qiynalib qolmasligi uchun Habashistonga hijrat qilayotgan sahobalarga qoʻshilishni maslahat berdi.[8]
Islomning birinchi elchisi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Mus’ab ibn Umayr islomning birinchi elchisi etib tayinlandi va ansorlar bilan birinchi bay’atdan keyin Yasrib (Madina)[2][10] ga shaharni yaqinlashib kelayotgan hijratga tayyorlash uchun yuborildi. Madinalik Asad ibn Zurara ismli bir kishi unga yordam berdi. Ular Islomga daʼvat qilganlaridan keyin Madinaning koʻp aholisi, jumladan Saʼd ibn Mu’oz, Usayd ibn Huzayr va Saʼd ibn Uboda rivoyat qilishdi.[11] Madinalik dinini qabul qilganlar ansorlar („yordamchilar“) nomi bilan tanilgan.[2]
Harbiy kampaniyalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Badr jangi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Badr jangida qatnashgan. Muhammadning qoʻshinlari orasida Ali, Hamza, Mus’ab ibn Umayr, Az-Zubayr ibn Al-Avvom, Ammar ibn Yosir va Abu Zarr al-Gʻiforiy bor edi. Musulmonlar ham yetmishta tuya va ikkita ot olib kelishdi, yaʼni ular yo yurishlari yoki har bir tuyaga uch-toʻrt kishi sigʻdirishlari kerak edi.[12] Biroq, koʻplab ilk musulmon manbalari jiddiy jang kutilmaganligini koʻrsatadi[13] va boʻlajak xalifa Usmon Muhammadning qizi kasal rafiqasi Ruqayyaga gʻamxoʻrlik qilish uchun qoldi.[14] Fors Salmon ham jangga qoʻshila olmadi, chunki u hali ham ozod odam emas edi.[15]
Amr ibn Hishom, Valid ibn Utba, Shayba va Umayya ibn Xalaf kabi Quraysh zodagonlarining koʻplari Makka qoʻshiniga qoʻshilishdi. Ularning sabablari turlicha edi: baʼzilari karvonda oʻzlarining moliyaviy manfaatlarini himoya qilish uchun chiqishgan; boshqalar Naxlada oʻldirilgan soqchi Ibn al-Hadramiy uchun qasos olmoqchi edilar; Nihoyat, musulmonlar ustidan oson gʻalaba kutilgan voqeada bir necha kishi ishtirok etishni xohlasa kerak.[16] Amr ibn Hishom hech boʻlmaganda bir zodagon Umaya ibn Xalafni ekspeditsiyaga qoʻshilish uchun sharmanda qilgani tasvirlangan.[17]
Uhud jangidagi oʻlim
[tahrir | manbasini tahrirlash]Milodiy 624-yilgi Uhud jangida Muhammad Mus’ab ibn Umayrga musulmon bayrogʻini koʻtarishni tayinladi.[4] Jang paytida jang tugagandek taassurotda boʻlgan musulmonlarning bir qismi jang maydonidagi oʻz pozitsiyalarini tashlab,[4] qarshi kuchlarga Muhammadning oʻzi ham hujum qilish umidini tugʻdirdi. Mavqei va rangi Muhammadga oʻxshash boʻlgan Mus’ab xavfni sezgach, dushmanlarning eʼtiborini boshqa tomonga burish niyatida bayrogʻini koʻtarib, takbir aytdi. oʻzi va Muhammadga zarar etkazmasdan qolishiga imkon berdi.[18] Mus’abga hujum qilishdi va uning bayroqni ushlab turgan oʻng qoʻli uzildi, lekin u Qur’on soʻzlarini takrorlashda davom etdi va bayroqni chap qoʻliga oldi. Chap qoʻli uzilganida, u qoʻllari bilan uni ushlab oldi, lekin hech qachon bayroqni pastga tushirmadi. „Muhammad faqat Allohning elchisidir. Undan oldin ham paygʻambarlar oʻtganlar“. („Olimon“ surasi, 144-oyat)[6][19] Oxir-oqibat Mus’abga Ibn Qomiyaning[18] tashlagan nayzasi tegib vafot etdi.[3]
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manba
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 IslamKotob. Companions of the Prophet. Islamic Books. Qaraldi: 7-avgust 2012-yil. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Musab ibn Umayrʻs mother" defined multiple times with different content - ↑ 2,0 2,1 2,2 UNESCO. Different Aspects of Islamic Culture: Vol.3: The Spread of Islam Throughout the World. UNESCO, 2012 — 51–-bet. ISBN 9789231041532. Qaraldi: 9-avgust 2012-yil. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "First ambassador of Islam" defined multiple times with different content - ↑ 3,0 3,1 Filiu, Jean-Pierre. Apocalypse in Islam. University of California Press, 2011 — 186–-bet. ISBN 9780520264311. Qaraldi: 11-avgust 2012-yil. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Musab Ibn Umayr" defined multiple times with different content - ↑ 4,0 4,1 4,2 Muhammad Saed Abdul-Rahman. The Meaning and Explanation of the Glorious Qur'an (Vol 2) 2nd Edition. MSA Publication Limited, 2009 — 69–-bet. ISBN 9781861796448. Qaraldi: 7-avgust 2012-yil. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Musab at battle of uhad" defined multiple times with different content - ↑ 5,0 5,1 Lucas, Scott C.. Constructive Critics, Ḥadīth Literature, and the Articulation of Sunnī Islam: The Legacy of the Generation of Ibn Sad, Ibn Maīn, and Ibn Ḥanbal. Brill, 2004 — 269–-bet. ISBN 9789004133198. Qaraldi: 7-avgust 2012-yil. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "lucas" defined multiple times with different content - ↑ 6,0 6,1 6,2 Rafi Ahmad Fidai, N.M. Shaikh. The Companion of the Holy Prophet. Adam Publishers, 2002 — 40,47–-bet. ISBN 9788174352231. Qaraldi: 7-avgust 2012-yil. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Musab ibn Umayr at the battle of uhad recited" defined multiple times with different content - ↑ Ali Muhammad As Sallaabee. The Noble Life of the Prophet. Darussalam, 2005 — 175–-bet. ISBN 9789960967875. Qaraldi: 8-avgust 2012-yil.
- ↑ 8,0 8,1 „Biography of Musab ibn Umair“ (pdf). techislam.com. Qaraldi: 2012-yil 23-avgust. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Biography of Musab" defined multiple times with different content - ↑ Merari, Ariel. Driven to Death: Psychological and Social Aspects of Suicide Terrorism. Oxford University Press, 2010 — 96–-bet. ISBN 9780195181029. Qaraldi: 7-avgust 2012-yil.
- ↑ Safi ur Rahman Al Mubarakpuri. Ar-Raheeq Al-Makhtūm. Darussalam, 2002 — 187,338–-bet. ISBN 9789960899558. Qaraldi: 7-avgust 2012-yil.
- ↑ Muhammad Husayn Haykal, Islamic Book Trust. The Life of Muḥammad. The Other Press, 1994 — 186–-bet. ISBN 9789839154177. Qaraldi: 7-avgust 2012-yil.
- ↑ Lings, pp. 138-139
- ↑ „Sahih al-Bukhari: Volume 5, Book 59, Number 287“. Usc.edu. 2010-yil 16-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 16-sentyabr.
- ↑ „Sahih al-Bukhari: Volume 4, Book 53, Number 359“. Usc.edu. 2011-yil 7-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 16-sentyabr.
- ↑ „Witness-pioneer.org“. Witness-pioneer.org (2002-yil 16-sentyabr). 2010-yil 5-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 19-mart.
- ↑ Martin Lings, p. 139-140.
- ↑ „Sahih al-Bukhari: Volume 5, Book 59, Number 286“. Usc.edu. 2010-yil 16-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 16-sentyabr.
- ↑ 18,0 18,1 Ali Unal. The Qur'an with Annotated Interpretation in Modern English. Tughra Books, 2007 — 160–-bet. ISBN 9781597840002. Qaraldi: 7-avgust 2012-yil.
- ↑ [Qurʼon 3:144]
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Lings, Martin. Muhammad: His Life Based on the Earliest Sources. Inner Traditions International, 1983. ISBN 0-89281-170-6.