Nurjamol Usenbayeva

Nurjamol Usenbayeva
Nurjamol Usenbayeva
Tavalludi	4-iyun 1959
Kasbi	Opera qoʻshiqchisi
Guruhlari	Abay nomidagi GATOB, Ostona davlat filarmoniyasi
Fuqaroligi	SSSR Qozogʻiston
Mukofotlari	; ; Qozogʻiston Respublikasi xalq artisti (1996-yil) Qozogʻiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan artist (1993-yil)

Usenbayeva, Nurjamol Pernebekovna (1959-yil 4-iyunda tugʻilgan, Arys, Chimkent viloyati, Qozogʻiston SSR, SSSR). Mashhur qozoq opera xonandasi (koloratura soprano), Qozogʻiston Respublikasi (1996-yil) va Tatariston xalq artisti, Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi (1994-yil), Qozogʻiston Respublikasi Davlat mukofoti laureati (2000-yil).

Biografiyasi

1959-yil 4-iyunda Janubiy Qozogʻiston viloyatining Arys shahrida koʻp bolali (8 nafar farzand) oilada tugʻilgan. Ota-onalari oʻqituvchi boʻlganlar. Nurjamol bolaligidan qoʻshiq kuylab, xonanda boʻlishni orzu qilgan boʻlsa-da, musiqa maktabining fortepiano boʻlimiga oʻqishga kirdi.

1976-yilda Bayguttiyeva nomidagi bolalar musiqa maktabini (fortepiano sinfi), 1979-yilda esa Chimkent musiqa kollejini (fortepiano sinfi) imtiyozli diplom bilan tamomlagan. Ammo keyin M. G. Magzumovadan vokal saboqlarini ola boshladi va Qurmangazi nomidagi Olma-Ota davlat konservatoriyasiga oʻqishga kirgan (professor Beken Jilisboyevning yakkaxon xonandalik sinfi, 1979-1984-yillar), imtiyozli diplom bilan tugatgan.

Beshinchi kurs talabasi boʻlganida ham Olma-Otadagi Abay nomidagi Davlat opera teatrida „Qiz-Jibek“ milliy operasini qayta tiklashga tayyorlanayotgan edi. Teatrda esa bosh qahramon rolini ijro etishni yosh xonandaga ishonib topshirish mumkin, deb hisoblashdi. Unga taniqli xonanda Alibek Dnishev hamroh boʻldi.

1984-1997-yillarda Olma-Otadagi Abay nomidagi Davlat akademik opera va balet teatrining solisti edi.

1991-yilda Shveytsariyada (mashhur Elizabet Shvartskopf bilan) stajirovkani tamomlagan.

1998-yildan hozirgi vaqtgacha Ostona davlat filarmoniyasining yetakchi solisti hisoblanadi.

2011-yil fevral oyida Ostonadagi VII-qishki Osiyo oʻyinlarining ochilishida qoʻshiq kuylagan.

Ijodi

Xonandaning keng repertuarida Violetta „Traviata“, Jilda „Rigoletto“, Alisa „Falstaf“ G.Verdi, Mimi „Bogema“, Liu „Turandot“ G.Puchchini, Luchiya „Luchiya di Lammermur“ G.Donitsetti, Rozina „Sevilya sartaroshi“ J.Rossini, V.Motsartning „Figaroning toʻyi“ grafinyasi, Margarita „Faust“ Sh. Guno, Agata „Erkin qurolchi“ K.-M.Veber, Leyla „Marvarid izlovchilari“, Mikaela „Karmen“ J.Bize; J.Offenbaxning „Hoffmann ertaklari“ Antoniya, I.Shtrausning „Koʻrshapalak“ Rozalinda, M.Glinkaning „Qirol uchun hayot“ Antonida, A. fon Zemlinskiyning „Mitti“ Infanta, Qorqiz „Qor qiz“, Marfa „Qirol kelini“, N.Rimskiy-Korsakovning „Serviliya“ Serviliya, A.Jubanov va L.Hamidiyning „Abay“ Ajar, M.Tuleboyevning „Birjan-Sara“ Sara, E.Rahmadiyevning „Alpomish“ Gulbarshin kabi partiyalari mavjud, shuningdek, shu nomli operada Qiz-Jibek va E.Brusilovskiyning „Er Targʻin“dagi Dana va boshqa asarlarni kuylagan.

Dunyoning mashhur zallarida yakkaxon konsertlar bergan: „Carnegie Hall“ (Nyu-York, AQSh), „Cortot“ zali (Parij, Fransiya), „Conzertgebaum“ zali va „Care“ teatri (Amsterdam, Gollandiya), „Coliseum“ teatri (Lissabon, Portugaliya), Bolshoy teatri (Moskva), Moskva konservatoriyasining Bolshoy va Raxmaninov zallari, Bolshoy filarmoniya zali (Sankt-Peterburg), Musa Jalil nomidagi Tatar akademik davlat opera va balet teatri (Qozon) va boshqalar[1]^{[sayt ishlamaydi]}.

Tanqidchilarning fikrlari

„Eng yaxshi rus Violettasi („Traviata“ operasi) — Olma-Otalik maftunkor Usenboeva Nurjamoldir, yevropaga hos vokali bilan“ („Izvestiya“, Moskva, 2000-yil).

„Bu gʻalaba qozongan jozibaga kim qarshi tura oladi?! Ushbu erkin oqib chiqadigan, musaffo, toʻliq, jonli ovozga qarshi?! Unda qanday kuch-quvvat, muloyimlik, fidoyilik jaranglaydi …“ („Kechki Qozon“, 2000-yil)[2].

„Nurjamol Usenbayeva oʻz xalqining qoʻshiqchi qushi maqomiga ega“ („Daily News“, Nyu-York, 2007-yil)

Mukofotlari va sovrinlari

Glinka nomidagi Butunittifoq vokal tanlovining maxsus mukofoti sovrindori.
1991-yilda — Ispaniyaning Barselona shahrida Fransisko Vinyas nomidagi Xalqaro vokal tanlovida Jino Beka maxsus mukofoti
1993-yil — Prezident qoʻlidan Qozogʻiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan artist (1993-yil 24-oktabr)
1994-yil — Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi ^[1]
1996-yil — Qozogʻiston Respublikasi xalq artisti
2000-yil — Qozogʻiston Respublikasi Davlat mukofoti laureati (2000-yil 15-dekabr) — 1995-1999-yillardagi opera va konsert faoliyati uchun^[2].
2000-yil — „Musiqa“ nominatsiyasida Qozogʻiston homiylarining „Platinali Tarlan“ mustaqil mukofoti.
Tatariston Respublikasi xalq artisti
2006-yil — "Kurmet" ordeni.
2013-yil — „Golden Europea“ („Oltin Yevropa“) badiiy va madaniy faoliyat sohalari.

Diskografiya

„Nurzhamal Usenbayeva“ — opera partiyalari va „Alkonyr“ qozoq xalq qoʻshigʻi.

„Goethe Pushkin in music“ — kamera musiqasi diski: Motsart, Betxoven, Shubert, Wolf, shuningdek Glinka, Dargomyjskiy, Raxmaninov.

„Karlygash“ — koloratura ariyalari va xalq qoʻshiqlari

Oilasi

Turmush oʻrtogʻi Toʻlegen Muhamedjanov (1948-yil) — Olma-Ota konservatoriyasining kompozitsiya kafedrasi (1982-1987-yillar) taniqli bastakori, shoiri, oʻqituvchisi, Olma-Otadagi Abay GATOB direktori (1987-1998-yillar), Ostona shahrining madaniyat masalalari boʻyicha meri (1998-2004-yillar), Qozogʻiston Respublikasi parlamenti Majilisi (quyi palatasi) deputati (2004-2007-yillar), 2007-yildan Qozogʻiston Respublikasi parlamenti Senati (yuqori palatasi) deputati.

Oilada to‘rtta farzand bor^[3].

Qizi Karlygash Muhamedjanova (1983-yil) — kino aktrisasi^[4].

Manbalar

↑ „О НАГРАЖДЕНИИ ГРУППЫ УЧАСТНИКОВ ДНЕЙ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН В УЗБЕКИСТАНЕ“. 2020-yil 25-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 25-yanvar.
↑ Pravitelstva Respubliki Kazaxstan ot 15 dekabrya 2000 goda № 1856 „O prisujdenii Gosudarstvennix premiy Respubliki Kazaxstan 2000 goda v oblasti literaturi, iskusstva i arxitekturi“^{[sayt ishlamaydi]}
↑ „Карлыгаш Мухамеджанова: Я готова быть страшной“. 2013-yil 15-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 26-noyabr.
↑ „Нуржамал Усенбаева: Люблю молчать!“. 2014-yil 17-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 26-noyabr.

Adabiyot

Назира Байырбек. Нуржамал. Астана: Фолиант, 2011.

[1] „О НАГРАЖДЕНИИ ГРУППЫ УЧАСТНИКОВ ДНЕЙ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН В УЗБЕКИСТАНЕ“. 2020-yil 25-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 25-yanvar.

[2] Pravitelstva Respubliki Kazaxstan ot 15 dekabrya 2000 goda № 1856 „O prisujdenii Gosudarstvennix premiy Respubliki Kazaxstan 2000 goda v oblasti literaturi, iskusstva i arxitekturi“^{[sayt ishlamaydi]}

[3] „Карлыгаш Мухамеджанова: Я готова быть страшной“. 2013-yil 15-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 26-noyabr.

[4] „Нуржамал Усенбаева: Люблю молчать!“. 2014-yil 17-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 26-noyabr.

[1]

[2]

[3]

[4]