Nusretiye masjidi

Nusretiye masjidi
	Masjid
	Nusretiye masjidi; turkcha: Nusretiye Camii
Mamlakat	Turkiya
Istanbul	Beyoğlu shahri, Tophane tumani
Koordinatalar	41°01′38.38″N 28°58′59.38″E / 41.0273278°N 28.9831611°E
Masjid turi	Masjid
Meʼmoriy uslub	Usmonli meʼmorchiligi barokko va neoklassik uslub
Meʼmor	Krikor Balian
Binokorlik	1822—1826
Minoralar soni	2
Minoralar soni	2
	Nusretiye masjidi Vikiomborda

Nusretiye masjidi (turkcha: Nusretiye Camii) – Istanbulning Beyoğlu (talaffuzi: Beyoʻgʻlu) shahri, Tophane tumanida joylashgan masjid. Bino 1823–1826-yillarda sulton Mahmud II tomonidan qurdirilgan.

Tarixi

Nusretiye masjidi Mahmud II buyrugʻi bilan 1822–1826-yillarda Tophane mahallasida bunyod etilgan^[1]^[2]. Masjidning nomi 1826-yilda, yaʼni masjid qurib bitkazilgan yili Mahmud II ning yanicharlarni yoʻq qilishi orqali qoʻlga kiritgan gʻalabasi sharafiga berilgan^[1]^[2]. Mahmud II, shuningdek, bir vaqtning oʻzida masjid yaqinida oʻzidan oldingi Usmonli hukmdori Salim III tomonidan qurdirilgan va yanicharlar tomonidan vayron qilingan kazarma oʻrniga yangi artilleriya kazarmasi va parad maydonini qurdirgan. Bunday inshootlarning barpo etilishi Selim III tomonidan Tophaneda boshlangan islohotlarning davomi boʻlib xizmat qilgan^[3]^[1].

1835–1839-yillar oraligʻida Mahmud II Nusretiye masjidi yaqinida Istanbuldagi eng qadimgi soat minorasi – Tophane soat minorasini qurdirgan. Minora 1848 yoki 1849-yillarda Abdulmajid I tomonidan yanada monumental shaklda qayta ishlangan^[3]^[4]^[5].

Arxitekturasi

Masjid Usmonli imperiyasidagi armanlar orasida taniqli Balian oilasidan boʻlgan Krikor Balian tomonidan qurilgan boʻlib, bu inshoot meʼmorning ilk yirik loyihalaridan biri boʻlgan^[2]. Baʼzi olimlar masjid meʼmorchilikning ampir uslubida qurilgan deb taʼriflasa, olimlar Godfrey Goodwin va Doğan Kuban uni Usmonli meʼmorchiligining barokko uslubidagi masjidlardan biri sifatida taʼriflaydi^[1]^[3]. Ünver Rüstem esa bu uslubni Usmonli meʼmorchiligining barokko uslubidan cheklangan holda neoklassik arxitektura uslubi deb baholaydi^[2]. Goodwin, shuningdek, Nusretiye masjidini XVIII asr imperiya masjidlarining oxirgisi degan xulosaga kelgan^[1].

Masjid oʻzining ayrim qismlari, jumladan, bino oldidagi portik hamda ikki qanotli imperator paviloni bilan Üsküdardagi Salimiya masjidiga oʻxshab ketadi^[2]^[1]^[3]. Inshootning boshqa qismlarida innovatsion yangiliklardan foydalanilgan deyish mumkin, masalan, masjidning qabr va zinapoya detallari yangicha uslubda ishlangan, shuningdek, zinapoyalarni qurishda tosh oʻrniga yogʻochdan foydalanilgan, gumbazni bezashda esa anʼanaviy arab yozuvlari oʻsimlik barglari naqshlari bilan almashtirilgan^[1]. Tashqaridan qaraganda, masjidning eng diqqatga sazovor qismlari uning minoralari^[6]^[1] hamda rokoko uslubida yaratilgan sevilning haddan tashqari nozikligidir^[1].

Masjidning kirish qismidagi ayvon va zinapoyalar
Masjidning yon tarafdan koʻrinishi
Nusretiye masjidining (oʻsha paytdagi) Istanbul muzeyidan koʻrinishi
Gumbaz detallari
Masjid sevili
Sevil detallari
Masjidning Tophanedan koʻrinishi (asosiy koʻchadan)
Tophane soat minorasi

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Goodwin 1971.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Rüstem 2019.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Kuban 2010.
↑ „Nusretiye Camii“. Archnet. Qaraldi: 2022-yil 23-may.
↑ Rüstem, Ünver „Victory in the Making: The Symbolism of Istanbul's Nusretiye Mosque“, . Art, Trade and Culture in the Islamic World and Beyond: From the Fatimids to the Mughals: studies presented to Doris Behrens-Abouseif Ohta: . Gingko Library, 2016. ISBN 9781909942905.
↑ Sumner-Boyd & Freely 2010.

Adabiyotlar

Goodwin, Godfrey. A History of Ottoman Architecture. Thames & Hudson, 1971. ISBN 0-500-27429-0.
Kuban, Doğan. Ottoman Architecture. Antique Collectors' Club, 2010. ISBN 9781851496044.
Rüstem, Ünver. Ottoman Baroque: The Architectural Refashioning of Eighteenth-Century Istanbul. Princeton University Press, 2019. ISBN 9780691181875.

Havolalar

Vikiomborda Nusretiye Mosque mavzusiga oid fayllar bor

Nusretiye masjidi tasvirlari (Wayback Machine saytida 2023-06-24 sanasida arxivlangan)

[FOOTNOTEGoodwin1971-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Goodwin 1971.

[FOOTNOTERüstem2019-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Rüstem 2019.

[FOOTNOTEKuban2010-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Kuban 2010.

[4] „Nusretiye Camii“. Archnet. Qaraldi: 2022-yil 23-may.

[5] Rüstem, Ünver „Victory in the Making: The Symbolism of Istanbul's Nusretiye Mosque“, . Art, Trade and Culture in the Islamic World and Beyond: From the Fatimids to the Mughals: studies presented to Doris Behrens-Abouseif Ohta: . Gingko Library, 2016. ISBN 9781909942905.

[FOOTNOTESumner-BoydFreely2010-6] Sumner-Boyd & Freely 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]