Oʻzbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari

Oʻzbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari
Oʻzbekiston Qurolli Kuchlari bayrogʻi
Asos solingan	14 yanvar 1991 yil
Qismlari	Quruqlik qoʻshinlari Havo kuchlari
Qoʻmondonlar
Oʻzbekiston Prezidenti	Shavkat Mirziyoyev
Mudofaa vaziri	Bahodir Qurbonov
Harbiy kuchlar
Chaqiruv yoshi	18 yosh
Xizmat muddati	12 oy
Xizmatdan ozod qilinganlar	7 887 292 kishi
Xizmatga layoqatlilar	6 566 118 kishi
Chaqiruv yoshiga yetganlar	306 404 kishi
Harbiy kasb bilan mashgʻul boʻlganlar	68 000
Moliyaviy holati
Byudjeti	$ 3.08 mlrd
Sanoati
Ilova

Oʻzbekiston respublikasi qurolli kuchlari — Oʻzbekiston Respublikasi milliy manfaatlarini, suvereniteti, hududiy yaxlitligini hamda aholining tinch hayotini himoya qilish, urushlar va qurolli mojarolarni qaytarish va oldini olish uchun davlat tomonidan tashkil etilgan va saqlab turilgan harbiy birlashmalar, qoʻshilmalar va qismlarni oʻz ichiga oladi.

Oʻzbekiston Respublikasida Mudofaa vazirligi tizimidagi qism va boʻlinmalar, Ichki ishlar vazirligining qorovul qoʻshinlari, Favqulodda vaziyatlar vazirligi, Oʻzbekiston Respublikasi Davlat xavfsizlik xizmatining harbiylashtirilgan qismlari, Chegara qoʻshinlaridan tashkil topgan.

Oʻzbekiston Qurolli Kuchlari

Oʻzbekiston armiyasi

2022-yilga kelib Oʻzbekiston armiyasi jahonning 106 mamlakati qurolli kuchlari oʻrin olgan jahon armiyalari reytingida 54-oʻrinni egallaydi. Bu haqda yangilangan Global Firepower reytingida axborot berilgan.

Global Fire Power (GFP) maʼlumotlariga koʻra (ular 2022-yil martiga doir), Oʻzbekiston ixtiyorida hozirgi vaqtda 420ta tank, 1215ta BTR (zirhli transport vositasi), 98 ta raketa tizimlari, 70ta qiruvchi samolyot, 65ta vertolyot, xususan, 35ta hujumkor vertolyot va boshqa koʻplab qurol-aslahaga ega, qurol koʻtarib, armiyada xizmat qilishi mumkin boʻlgan aholisi soni esa 15,7 milliondan oshadi.

GFP Oʻzbekiston haqidagi maʼlumotlarni Markaziy razvedka boshqarmasi sayti, MRBning World Factbook toʻplami maʼlumotlari, „Vikipediya“ va ochiq manbalardagi boshqa maʼlumotlarga asoslanib tuzib chiqqan.

Markaziy Osiyo mamlakatlari orasida Oʻzbekistondan tashqari Qozogʻiston ham reytingdan oʻrin olgan boʻlib, GFP uni 80-oʻringa joylashtirgan. Oʻzbekistonga hududiy jihatdan yaqin mamlakatlar orasida Afgʻoniston 76-oʻrinni egallagan, Tojikiston, Qirgʻiziston va Turkmaniston reytingga kiritilmagan.

MDH, Boltiqboʻyi mamlakatlari va Gruziya orasida Oʻzbekiston Rossiya (2-oʻrin) va Ukraina (21-oʻrin)dan keyingi 3-oʻrinni band etgan. Ozarbayjon (50-oʻrin), Belarus (52), Gruziya (64), Qozogʻiston (80), Estoniya (96), Litva (103) oʻrin olgan. Armaniston, Moldova, Latviya kabi mamlakatlar reytingga kiritilmagan.

Reytingga koʻra, AQSh armiyasi eng qudratli deb topilgan boʻlsa, Rossiya va Xitoy armiyasi kuchli uchlikdan oʻrin olgan. Hindiston, Buyuk Britaniya, Fransiya, Germaniya, Turkiya, Janubiy Koreya va Yaponiya armiyasi esa kuchli oʻnlikka kirgan.

Qayd etish joiz, GFP’ning 2014-yilgi reytingida ham Oʻzbekiston 48-oʻrinda borayotgan edi.

Dunyo davlatlarining harbiy salohiyatini belgilovchi Global Firepower Index’ saytining yangilangan reytingida O‘zbekiston qurolli kuchlari Markaziy Osiyo hududida birinchi, MDH davlatlari orasida beshinchi va dunyoning 145 davlati orasida esa 62-o‘rinni egalladi.

Tarix

Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 1991-yil 31-avgustdagi „Oʻzbekiston Respublikasining davlat mustaqilligi toʻgʻrisida“gi Bayonotida „Davlat mustaqilligini, hududiy yaxlitligini, fuqarolarning Konstitutsiyaviy huquqi va erkinligini himoya qilish maqsadida Oʻzbekiston Respublikasida Mudofaa ishlari vazirligi va Milliy gvardiya tuziladi. Respublika hududida joylashgan sobiq SSSR Ichki ishlar vazirligi, SSSR Davlat xavfsizlik qoʻmitasi hamda Ichki qoʻshinlari OʻzR yurisdiksiyasiga olinadi“, deb koʻrsatilgan edi. Bu 1991-yil 31-avgustda qabul qilingan „Oʻzbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining asoslari toʻgʻrisida“gi qonunda „Oʻzbekiston Respublikasi Mudofaa ishlari vazirligini tuzish, Milliy gvardiya va muqobil xizmatni tashkil etish huquqiga ega“ deb huquqiy jihatdan mustahkamlandi. Bu amalda yosh respublikaga harbiy siyosatni amalga oshirish huquqini berdi.

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 1991-yil 6-sentyabrdagi farmoniga asosan, Mudofaa ishlari vazirligi tashkil etildi, uning shtat tizimi va vakolatlari belgilandi. 1991-yil 10-sentyabrdagi farmonga binoan, Mudofaa Vaziri ayni vaqtda Milliy gvardiya qoʻmondoni etib tayinlandi. Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1991-yil 25-oktyabrdagi qaroriga binoan, Mudofaa ishlari vazirligining huquqiy maqomi, tuzilishi va nizomlari tasdiqlandi. Turkiston harbiy okrugi boshqaruv organlari negizida Mudofaa ishlari vazirligi Bosh shtabi va boshqarmalari tuzildi.

Huquqiy asos

Oʻzbekiston Respublikasining „Oʻzbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining asoslari toʻgʻrisida“gi Qonuni hamda 1991-yil 30-dekabrdagi Mustaqil Davlatlar Hamdoʻstligi Kengashining Qurolli Kuchlari va Chegara qoʻshinlari haqidagi Minsk qarori asosida 1992-yil 1-fevraldan sobiq Ittifoq tizimidagi qoʻshinlarni mablagʻ bilan taʼminlanishi toʻxtatilishini inobatga olgan holda OʻzR Oliy Kengashi 1992-yil 10-yanvarda „Oʻzbekiston Respublikasi hududida joylashgan SSSR Ichki ishlar vazirligining harbiy qismlari va oʻquv muassasalarini Oʻzbekiston Respublikasi tasarrufiga olish toʻgʻrisida“, 14-yanvarda „Oʻzbekiston Respublikasi hududida joylashgan harbiy qismlar va harbiy oʻquv muassasalari toʻgʻrisida“ qarorlar qabul qildi. Unda OʻzR hududida joylashgan sobiq Ittifoqqa qarashli Ichki ishlar va Mudofaa vazirligining qismlari, birlashmalari, qoʻshilmalari, oliy oʻquv yurtlari, harbiy tuzilmalari mamlakatning qonuniy tasarrufiga olinadi, deb belgilandi. Qaror asosida harbiy xizmatchilar, ularning oila aʼzolari, harbiy muassasalardagi ishchi va xizmatchilar, sobiq Ittifoq armiyasida xizmat qilgan pensionerlarga ijtimoiy va huquqiy himoyalandi. Harbiy qismlar va oʻquv yurtlari, muassasalar, tashkilotlar davlat tomonidan moddiy texnika va mablagʻ bilan taʼminlandi.

• 1992-yil 24 martda Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining „Oʻzbekiston Respublikasi hududida joylashgan Chegara qoʻshinlari boʻlinmalari haqida“gi farmoni bilan Respublika Milliy Xavfsizlik Xizmati qoshida Chegara qoʻshinlari boshqarmasi tashkil etildi va Oʻrta Osiyo Chegara qoʻshinlari boʻlinmalari uning tasarrufiga oʻtkazildi.
• 1992-yil 18-mayda „Oʻzbekiston Respublika hududida joylashgan havo desanti qoʻshinlari, harbiy transport aviatsiyasi, razvedka qoʻshinlari, taʼminot qismlari haqida“gi farmon bilan bu qoʻshinlar respublika tasarrufiga oʻtkazildi. OʻzR Prezidentining 1992-yil 12-noyabrdagi „Oʻzbekiston Respublikasi hududida joylashgan havo hujumiga qarshi harbiy qismlar haqida“gi, 13-noyabrda „Oʻzbekiston Respublikasi hududida joylashgan kimyoviy harbiy qismlar haqida“gi farmonlari bilan mamlakatimiz hududida joylashgan mazkur turlardagi qoʻshinlar respublika tasarrufiga olindi va sifat jihatidan takomillashtirildi. Shu tarzda mustaqil mamlakat Qurolli Kuchlarini barpo etishning tashkiliy davri yakunlandi.

Oʻzbekiston Respublikasi oʻz Qurolli Kuchlarini tuzishda Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT)ning huquqiy meʼyorlari, Yevropada xavfsizlik va hamkorlik boʻyicha Xelsinki yakunlovchi akti, MDH kollektiv xavfsizlik Shartnomasi kabi xalqaro hujjatlarning barcha talablariga rioya qildi.

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 1992-yil 3-iyuldagi farmoniga muvofiq, Mudofaa ishlari vazirligi Mudofaa vazirligiga aylantirildi. Oʻzbekiston Respublikasining „Mudofaa toʻgʻrisida“, „Umumiy harbiy majburiyat va harbiy xizmat toʻgʻrisida“ hamda „Muqobil xizmat toʻgʻrisida“gi qonunlari qabul qilindi.

• 1993-yilning 22-noyabrda „Oʻzbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari harbiy qismining Jangovar bayrogʻi toʻgʻrisida“gi Prezident farmoni imzolanib, Qurolli Kuchlar Jangovar bayrogʻining yagona namunasi belgilandi. OʻzR Oliy Kengashining 1993-yil 29-dekabrdagi Oʻzbekiston Respublikasining „Vatan himoyachilari kunini belgilash toʻgʻrisida“gi qonuniga binoan, 14-yanvar — Vatan himoyachilari kuni, deb eʼlon qilindi.
• 1995-yil avgustida qabul qilingan OʻzR Harbiy doktrinasi mamlakatning harbiy sohadagi siyosatini belgilab berdi. Mintaqadagi harbiy siyosiy vaziyatdan kelib chiqqan hodda 2000-yil 3-fevral kuni Oʻzbekiston Respublikasining Mudofaa doktrinasi qabul qilindi.

Tarkibiy qismlari

Oʻzbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari tarkibiga Quruqlikdagi Qoʻshinlar, Havo Hujumidan Mudofaa Qoʻshinlari va Harbiy Havo Kuchlari, Maxsus Qoʻshinlar, Chegara va Ichki Qoʻshinlar, Milliy Xavfsizlik, Favqulodda Vaziyatlar Vazirligi va boshqa vazirliklar va muassasalarga qarashli harbiy boʻlimlar kiradi. Oʻzbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining MXX, Chegara Qoʻshinlari va Ichki Ishlar Vazirligi Qoʻshilarining vazifalari. (Wayback Machine saytida 2014-07-26 sanasida arxivlangan)

1. Quruqlikdagi Qo’shinlar Qurolli Kuchlarning eng ko’p sonli xillaridan biri bo’lib, boshqa qo’shin xillari va turlari bilan o’zaro harakatda O’zbekistonga nisbatan qilingan, qayerdan bo’lishidan qat’iy nazar, tajovuzni qaytarishga oid vazifalarni bajarishga mo’ljallangan.

Quruqlikdagi Qo’shinlar tarkibiga Moto-o’qchi, Tank va Artilleriya Qismlari, Havo Hujumidan Mudofaa bo’linmalari, Tezkor Harakat Qiluvchi Kuchlar qismlari, Ta’minot Qism va Bo’linmalari kiradi.

Moto-o’qchi qismlar Quruqlikdagi qo’shinlarning asosi, ular jangovar tarkibning negizi hisoblanadi. Ular yerdagi va havodagi nishonlarni yakson qilish uchun qudratli qurol-aslahalar, tanklar, to’plar va minomyotlar, tankka qarshi boshqariluvchi raketalar, zenit komplekslari va qurilmalari, razvedka va boshqaruvning samarali vositalari bilan ta’minlangan.

Tank qismlari quriqlikdagi qo’shinlarning zamonaviy jang olib borish sharoitlarida muhim vazifalarni bajarishga qaratilgan bosh zarba beruvchi kuchi va qurolli jangning qudratli vositasidir. Tanklar yuksak jangovarlik xususiyatlarga, ishonchli zirhli himoyaga ega bo’lib, tog’-adirlik, notekis, yo’lsiz hudud sharoitlarida ham olis masofalarni bosib o’tishga qodirdir. Ular hatto, yadro quroli qo’llanilgan sharoitlarda ham jang olib borishga moslashgan.

Artilleriya qismlari jangovar vazifalarni bajarishda bosh (o’t purkovchi) kuch hamda muhim tezkor-taktik vositadir. Ular arsenalida mavjud zamonaviy to’plar, reaktiv qurilmalar, gaubitsalar, minomyotlar artilleriya qismlarining o’t ochish imkoniyatlari, jangovar harakatlar samaradorligini yanada oshiradi.

Tezkor harakat qiluvchi (mobil) kuchlar qismlarining ahamiyati hozirgi kunda sezilarli darajada ortgan. Desantchilar jangovar mashinalari, o’ziyurar artilleriya qurilmalari, tanklar, zirhli transportlar, yuksak samarali tankka qarshi va zenit vositalari, stvolli va reaktiv artilleriya, kuchli avtomatik qurollar, aloqa va boshqaruvning zamonaviy uskunalari bilan ta’minlangan o’zbekistonliok desantchilar armiyaning yuqori darajada tayyorlangan va tezkor (mobil) qismidir. Havo Hujumidan Mudofaa Qo’shinlari va Harbiy Havo Kuchlari oldilariga qo’yilgan vazifalarni mos ravishda o’zaro hamkorlikda amalga oshiradilar va eng yuqori manyovrli qo’shin xillaridan biri hisoblanadi. Havo Hujumidan Mudofaa Qo’shinlari O’zbekiston Respublikasiga havodan turib qilingan har qanday hujumni bartaraf etish borasida zudlik bilan harakat qilishga doimo shay turuvchi va mamlakatimiz havo sarhadlarini radiolokatsion razvedkasini ta’minlovchi qo’shin turidir.

Havo Hujumidan Mudofaa Qo’shinlari respublikaning ma’muriy-siyosiy, sanoat-iqtisodiy markazlari va tumanlarini, qo’shinlar guruhlari, harbiy va boshqa muhim obyektlarni dushmanning havo hujumidan himoya qilishga mo’ljallangan. Harbiy havo kuchlari havodan turib dushmanning aviasiya, quriqlikdagi qoʻshinlari guruhlariga, davlat va harbiy boshqaruv tizimi ob’ektlariga, frontlari va harbiy-iqtisodiy salohiyatiga, transport kommunikasiyalariga talofat etkazish, havo razvedkasini amalga oshirish, shuningdek, Quruqlik qoʻshinlarini aviasiya yordamida qoʻllab-quvvatlash, havo desntchilarini tashlash, qoʻshin va moddiy vositalarni havo orqali tashish va boshqa vazifalarni bajarishga moʻljallangan.

1. Maxsus qoʻshinlar oʻta muhim yoʻnalishlarda tashkil qilinadigan qoʻshinlar guruhlarini kuchaytirish hamda jangovar harakatlarni har tomonlama taʼminlashga moʻljallangan boʻlib, uning tarkibiga Razvedka Qilish Qoʻshinlari, Maxsus operatsiyalar kuchlari, Texnikaviy Taʼminot Qismlari, Qadioelektron Kurash Qismlari, Avtomobil, Yoʻl va Truboprovod Qoʻshinlari, Qoʻriqlash, Frontorti Taʼminot Boʻlinmalari, Muhandislik Aerodrom va Aviation-texnikaviy, Topogeofizikaviy va Gidrometeorologiya Qismlari kiradi.

Muhandislik-quruvchilik qoʻshinlari tinchlik davrida Qurolli Kuchlar infrastrukturasi taraqqiyotini taʼminlash va davlatning strategik iqtisodiy dasturini bajarishga, urush paytida mudofaa binolarini, kommunikatsiya qurilishlari va qutqaruv-avariya ishlarini bajarishga moʻljallangan. Harbiy shaharchalar va askar kazarmalari, ofitserlar tarkibi, muddatdan tashqari harbiy xizmatchilar va ularning oila aʼzolari uchun turar joylar, askar klublari, oshxona va choyxonalar; harbiy xizmatchilarning bolalari uchun maktab, bogʻchalar binolari, gospital va tibbiy punktlar, jangovar texnika va qurol-yarogʻlar uchun park, ombor va garajlar qurish — bularning barchasi qurilish qismlari va boʻlinmalarining vazifalaridir.

1. Chegara Qoʻshinlari 1999-yilgacha Milliy Xavfsizlik Xizmati tarkibida boʻlishgan. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 1999-yil 13-yanvardagi Farmoniga binoan Davlat chegaralarini himoya qiluvchi qoʻmita tuzildi. Qoʻmita davlat boshqaruvining markaziy organlaridan biri boʻlib, chegaraga doir siyosatni amalga oshiradi, davlat chegaralarini himoya qilish va qoʻriqlashni tashkil etishni taʼminlaydi;

chegara qoʻshinlari faoliyatini boshqarishni amalga oshiradi; joylardagi davlat boshqaruv organlari, mahalliy davlat hokimiyat organlari, nodavlat, notijorat tashkilotlarning davlat chegarasini himoya qilish va qoʻriqlash sohasidagi faoliyatini muvofiqlashtirib turadi. Chegara Qoʻshinlari bugungi kunda qoʻshinning mustaqil turi boʻlib, davlat chegaralari himoyasining birinchi eshelonini tashkil etadi. Davlat chegarasi chizigʻining joylarda gʻayriqonuniy tarzda oʻzgartirilishiga yoʻl qoʻymaslik, davlat chegarasida harbiy va boshqa fitnalarning oldini olish, davlat chegarasini noqonuniy ravishda kesib oʻtilishiga yoʻl qoʻymaslik, davlat chegarasini buzuvchilarni aniqlash va ushlash, davlat chegarasi rejimiga, chegara oldi rejimiga va davlat chegarasi orqali oʻtkazish punktlaridagi rejimiga rioya qilinishi ustidan nazoratni amalga oshirish; shaxslar, transport vositalari, tovarlar, boshqa mol-mulk va hayvonlarning davlat chegarasi orqali belgilangan tartibda oʻtkazilishini amalga oshirish; davlat chegarasi orqali olib oʻtilayotgan kontrabanda narsalarini hamda boshqa noqonuniy ravishda olib oʻtilayotgan tovarlar, boshqa mol-mulk va hayvonlarni, shuningdek transport vositalarini aniqlash va belgilangan tartibda ushlab qolish; davlat chegarasi rejimini buzish bilan bogʻliq huquqbuzarliklarning oldini olish, chegara oldi qidiruvlari va operatsiyalarini oʻtkazish - Chegara Qoʻshinlarining majburiyatlariga kiradi.

Ichki Qoʻshinlar Ichki Ishlar Vazirligi tarkibida tashkil qilingan bo’lib, uning asosiy vazifalari Militsiya Organlari bilan hamkorlikda aholi yashaydigan joylarda, toifalangan xalq xo’jaligi korxonalarida va boshqa jamoat joylarida jamoat tartibini saqlash, fuqarolarni huquqiy va qonuniy manfaatlarini himoya qilish, tashkilotlar, idoralar, muassasalarni jinoyatchilikdan va boshqa jamiyatga qarshi harakatlardan muhofaza qilishdan iboratdir. Milliy Xavfsizlik Xizmati, Favqulodda Vaziyatlar Vazirligi va boshqa vazirliklar va tashkilotlar harbiy tuzilmalarining asosiy vazifasi milliy xavfsizlikni taʼminlashning oʻziga xos vazifalarini bajarish, tabiiy va texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlarni oldini olish, ularning oqibatlarini tugatish va inson hayotini taʼminlovchi xalq xoʻjaligi, korxona va muassasalarni qoʻriqlash hisoblanadi.

QK tuzilmasi

Oʻzbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarini barpo etishning tashkiliy davri yakunlangach, oldindagi vazifa uni zamon talablari asosida isloh qilishdan iborat boʻldi. Bunda avvalo qoʻshinlar qoʻllanishning strategik va taktik jihatidan kelib chiqib, Qurolli Kuchlar tuzilishi asosi Oʻzbekiston Respublikasini himoya qila oladigan qoʻshinlar va maxsus qoʻshinlarni tuzishga qaratildi. Bular:

1. quruqlikdagi qoʻshinlar; harbiy havo kuchlari va harbiy havo hujumidan mudofaa qoʻshinlari;
2. maxsus va muhandislikquruvchilik qoʻshinlari; Ichki ishlar vazirligining ichki va qorovul qoʻshinlari;
3. Oʻzbekiston Respublikasi Davlat xavfsizlik xizmatining harbiylashtirilgan qismlari va chegara qoʻshinlari.

• Quruqlikdagi qoʻshinlar tarkibiga motooʻqchi, tankchi va artilleriya qoʻshilmalar va qismlaridan, havo desanti, hujumchi desant, havo hujumidan mudofaa boʻlinmalari, tez harakat qiluvchi kuchlar qismlari, taʼminot qismlari va boʻlinmalari kiradi.
• Harbiy havo kuchlari Qurolli Kuchlarning eng yuqori manyovrlangan qoʻshin turlaridan biri hisoblanadi.
• Maxsus qoʻshinlar jangovar harakatlarni operativ taʼminlash masalalarini hal etish uchun moʻljallangan.
• Qoʻshinlarning harakati va manyovri uchun yoʻllarni tayyorlashda muhandislik boʻlinmalarining tutgan oʻrni alohida. Bu boʻlinmalar gʻildirakli va zanjirlik asoslardagi yoʻlyotqizgich, minalardan tozalovchi muhandislik mashinalari, koʻprik quruvchilar hamda oʻziyurar mexanizatsiyalashgan koʻpriklar kabi maxsus texnika turlari bilan taʼminlangan.
• Qoʻshinlarning muvaffaqiyati koʻp jihatdan harbiy aloqa qoʻshinlariga bogʻliq. Ular qoʻshinlar va qurollarni boshqarish tizimida axborotlarni almashtirish xizmatini bajaradilar. Aloqa qoʻshinlari simli aloqa, radioaloqa, maxfiylashtirilgan aloqa vositalaridan foydalangan holda harbiy harakatlarning borishiga taʼsir oʻtkazadilar.
• Muhandislik quruvchilik qoʻshinlari Qurolli Kuchlar infratuzilmasi taraqqiyotini taʼminlash va davlat strategik iqtisodiy dasturini bajarishga hissa qoʻshib kelmoqda. Urush sharoitida mazkur qoʻshinlarga mudofaa binolarini, kommunikatsiya qurilishlari va qutqaruvavariya ishlarini bajarish yuklatilgan.

Oʻzbekiston Respublikasi Chegara qoʻshinlari Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 1992-yil 24-martidagi farmoniga koʻra tuzildi. Chegara qoʻshinlariga OʻzR davlat chegaralarini, uning suverenitetini himoya qilish vazifasi qoʻyilgan. Ichki ishlar qoʻshinlarining maxsus boʻlinmalari muhim davlat obyektlarini qoʻriqlash, maxsus harbiy operatsiyalarda qatnashish, terrorchilarga qarshi kurash kabi vazifalarni bajaradi.

Urush holatida Oʻzbekiston Qurolli Kuchlari oʻz vazifalarini OʻzR Milliy xavfsizlik xizmati qoʻmitasi va Ichki ishlar vazirligi bilan birgalikda amalga oshiradi. Ularning birgalikdagi harakatini muvofiqpashtirish uchun 2000-yilda Mudofaa Vazirligida Oʻzbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining Birlashgan Shtabi tuzildi.

Qurolli Kuchlarga Oliy boshqaruvni Prezident amalga oshiradi. Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 93-moddasiga muvofiq, Prezident Respublika Qurolli Kuchlarining Oliy Bosh qoʻmondoni hisoblanadi.

Qurolli Kuchlarning tashkiliy davrida Qurolli Kuchlar tashkiliyshtat tuzilishi takomillashtirildi va unga muvofiq harbiy qismlar, muassasalar va harbiy oʻquv yurtlari isloh qilindi; harbiy bilim yurtlari tarmoqlarini kengaytirish va Qurolli Kuchlar akademiyasini barpo etish hisobiga milliy kadrlar tayyorlashning mukammal tizimi yaratildi; Qurolli Kuchlar vazifalariga binoan, harbiy xizmatchilar barcha toifasining taʼlim jarayoni yaxshilandi; mintaqadagi geostrategik vaziyat va harbiy-siyosiy holat hisobga olinib, qoʻshinlarni joylashtirish tizimi takomillashtirildi. Bu — davlat chegaralarini hamda xalqimiz manfaatlarini ishonchli himoya qilish imkonini yaratdi; zamon talabiga javob bera oladigan qoʻshinlarni barqaror boshqarish tizimi barpo etildi; harbiy xizmatni tashkil etishning infratuzilmasi yaratildi; Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, „Umumiy harbiy majburiyat va harbiy xizmat toʻgʻrisida“, „Mudofaa toʻgʻrisida“ qonunlari, 1996-yilda Umumharbiy Nizomlar qabul qilinishi bilan Qurolli Kuchlarimiz huquqiy bazasi yaratildi.

Oliy Majlisning 1-chaqiriq 14-sessiyasida Qurolli Kuchlarni, Chegara va Ichki qoʻshinlarni yagona davlat siyosati asosida bosqichmabosqich chuqur isloh etish masalalariga qaratildi. Qurolli Kuchlarni isloh qilishda jahon va davlatimiz harbiy yutuqlari, harbiy qurilishning ilgʻor tajribalari va fanidan foydalanildi. Jangovar vazifalarni hal qilishning yanada samarali imkoniyatlarini izlash borasida faol ish olib borildi. Bunda, albatta, ekstremizm va xalqaro terrorizm faoliyatining faollashuvi kabi yangi omillarga qarshi kurash ham nazarda tutildi. Islohot shaxsiy tarkibni maʼnaviyaxloqiy tarbiyalashni, ularning professional tayyorgarligini va qayta tayyorlashni tashkil etishning butun tizimini qaytadan koʻrib chiqishni koʻzda tutadi. U jangchilarda Vatanga muhabbat va sadoqatni, yuksak maʼnaviy fazilatlar va mustahkam irodani tarbiyalashga, professionalizmni, aʼlo jangovar tayyorgarlikni taʼminlashga yoʻnaltirilgan.

Oʻzbekiston Qurolli Kuchlari tizimida olib borilgan islohotlar, davlat mudofaasini tashkil etish borasida toʻplangan tajribalar asosida Oʻzbekiston Respublikasining „Mudofaa toʻgʻrisida“gi qonuni Oliy Majlisning 2chaqiriq 5sessiyasida 2001-yil 11-mayda yangi tahrirda tasdiqlandi.

Qonun davlat mudofaasining siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiyhuquqiy tadbirlar majmuidan iboratligini nazarga olgan holda mudofaa masalasida OʻzR Prezidenti, Vazirlar Mahkamasi, Mudofaa vazirligi, Qurolli Kuchlar Birlashgan shtabi, harbiy okruglar, vazirliklar, davlat qoʻmitalari, idoralar, mahalliy davlat hokimiyati organlarining fuqarolarning oʻz-oʻzini boshqarish organlari, korxonalar, muassasalar va tashkilotlar hamda mamlakat fuqarolarining davlat mudofaasini taʼminlashdagi vakolatlarini belgilab berdi.

Mudofaa va Qurolli Kuchlarga rahbarlikni Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti — Respublika Qurolli Kuchlarining Oliy Bosh qoʻmondoni amalga oshiradi. Urush sharoitida OʻzR Mudofaa vaziri bir paytning oʻzida Qurolli Kuchlar Oliy Bosh qoʻmondonining oʻrinbosari hisoblanadi.

Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida belgilangan tartibga koʻra, Respublika Qurolli Kuchlari Oliy Bosh qoʻmondoni OʻzRga hujum qilinganda yoki tajovuzdan birbirini mudofaa qilish yuzasidan tuzilgan shartnoma majburiyatlarini bajarish zaruriyati tugʻilganda urush holati, umumiy yoki qisman safarbarlik eʼlon qiladi hamda Oʻzbekiston Respublikasining butun hududida yoki uning ayrim joylarida favqulodda holat joriy etadi; Qurolli Kuchlarning oliy qoʻmondonlarini tayinlaydi va vazifasidan ozod qiladi, oliy harbiy unvonlarni beradi.

Oʻzbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi oʻz tasarrufidagi qoʻshinlarga boshqaruvni amalga oshiradi, mudofaa va harbiy qurilish sohasidagi davlat siyosati yuritilishini, OʻzR Mudofaa vazirligi qoʻshinlarining zamonaviy qurolyarogʻlar, harbiy texnika va moddiytexnika vositalari bilan jihozlanishini, harbiy hamkorlik kengaytirilishini, chaqiruvning va Qurolli Kuchlar kadrlari tayyorlashning tashkil etilishini taʼminlaydi.

Qoʻshinlarni operativ boshqaruvini tashkil etish maqsadida Harbiy okruglar tashkil etildi. Harbiy okrug bu — operatsion yoʻnalishlarda Oʻzbekiston Respublikasining xavfsizligini taʼminlovchi asosiy harbiymaʼmuriy birlik hamda umumqoʻshin tezkorstrategik hududiy birlashmasidir. Harbiy okruglar tashkil etilishi bilan qoʻshinlar va qismlarni qayta joylashtirish amalga oshirildi. Bu ularni eng muhim strategik yoʻnalishlarda jamlashga, hududiy mudofaaning haqiqiy tizimini shakllantirishga imkon berdi. Bugungi kunda har bir harbiy okrug, yirik qismlar oʻz oʻquv poligonlariga ega va ularda harbiy texnikani boshqarish koʻnikmalarini hosil qilish, jangovar qurollardan otish, artilleriya, havo janggi tayyorgarligi, vzvod, batalon, qism tarkibida taktik oʻquv mashgʻulotlarini oʻtkazish uchun barcha sharoitlar yaratildi.

Harbiy islohotlar strategiyasi asosida son jihatidan uncha katta boʻlmagan, zamonaviy qurolyarogʻ va texnika bilan qurollangan armiyani, jangovar harakatlar olib borishning eng samarali usullarini egallagan va har qanday bosqinchi kuchlarga qarshi turishga hamda zarba berishga qodir boʻlgan tezkor, har tomonlama oʻziga suyangan va taʼminlangan qismlarni tuzish asoslari yaratildi.

Bugungi kunda mamlakatimizda Mudofaa vazirligining Toshkent umumqoʻshin komandirlari, Samarqand avtomobilchi komandirmuhandislar, Chirchiq tankchi komandirmuhandislar, Jizzax aviatsiya oliy harbiy bilim yurtlari, Toshkent axborot texnologiyalar universitetining maxsus aloqa fakulteti, Ichki ishlar vazirligining Toshkent oliy harbiy texnika bilim yurti, Yongʻin xavfsizligi oliy texnika maktabida Qurolli Kuchlar saflariga turli mutaxassisliklar boʻyicha malakali kadrlar tayyorlanmoqda. 1995-yil 2-sentyabrda Oʻzbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari akademiyasi ochildi. Harbiy kasbni tanlovchi yoshlar uchun Toshkent, Samarqand, Urganch va Fargʻona shahrilarida harbiy mutaxassisliklarga yoʻnaltirilgan litseylar faoliyat koʻrsatmoqda. Harbiy litsey tinglovchilari 2 yil mobaynida harbiy koʻnikma toʻplab, oʻzlari tanlagan qoʻshin turlari boʻyicha oliy harbiy bilim yurtiga yoʻl oladilar.

Harbiy texnikalar

texnika	surat	Ishlab chiqarilgan	tayinlash	soni
T72		SSSR	Asosiy jangovor tank	70
T64		SSSR	Asosiy jangovor tank	100
T62		SSSR	Asosiy jangovor tank	170
BMP-2		SSSR	Harbiy quruqlik mashinasi	270
BMD-1		SSSR	Havodan desant jangovor mashinasi	120
BMD-2		Rossiya	Jangovor desant mashinasi	9
BRM-1K		SSSR	Jangovor razvedka mashinasi	6
BRDM-2		SSSR	Zirhli razvedka va nazorat mashinasi	13
M-ATV		AQSh	Zirhli mashina	308
BTR-D		SSSR	Zirhli transport vositasi	50
BTR-60		SSSR	Zirhli transport vositasi	24
BTR-70		SSSR	Zirhli transport vositasi	25
BTR-80		SSSR	Zirhli transport vositasi	210
MT-12		SSSR	Tankga qarshi qurol	36
FAGOT		SSSR	Tankga qarshi qurol	nomalum
BM-21 Grad		SSSR	MRLS	36
BM-21 Grad-1		SSSR	MRLS	24
BM-27 Uragan		SSSR	MRLS	48
Tochka		SSSR	O'ziyurar taktik raketa tashuvchisi	5
2S9 Nona-S		SSSR	O'ziyurar аrtilleriya	54
2S1 Gvozdika		SSSR	O'ziyurar artilleriya	18
2S3 Akatsiya		SSSR	O'ziyurar artilleriya	17
2S7 Pion		SSSR	O'ziyurar artilleriya	48
D-30		SSSR	Tortilgan artilleriya	60
2A36		SSSR	Tortilgan artilleriya	140
2B11		SSSR	Minomyot	5
2S12 Sani		SSSR	Minomyot	19

Yana qarang

• Ministerstvo oboroni Respubliki Uzbekistan (Wayback Machine saytida 2014-11-26 sanasida arxivlangan)
• Voenno-politicheskaya situatsiya v Uzbekistane
• Voorujyonnie sili Respubliki Uzbekistan

Adabiyot

• Karimov I., Milliy armiyamiz — mustaqilligimizning, tinch va osoyishta hayotimizning mustahkam kafolatidir, T., 2003;
• Vatan himoyasi — muqaddas burch. T., 2001;
• Armiya — davlat tayanchi va tinchlik kafolati, T., 2005.